Katalog

Jean-Bernard Pouy'dan 'Hayiazlar Kitabı' Sizi gidi yaramazlar Anne Blanchard yönetiminde Jean- Bernard Pouy'un kaleme aldığı ve Serge Bloch'un çizimleriyle renkle- nen, "Söz Dinlemezler ve Öteki Dâhi- lerin Anıları" altbaşlığıyla okura su- nulan Haylazlar Kitabı bizi, ünlü isimler ve dâhilerin ele avuca sığ- maz çocukluk anılarıyla buluşturu- yor. Çocukluk ve öğrencilik dönem- lerinde "başarısız" bulunan ama sonra dünyada iz bırakan kişilikler geçidi Haylazlar Kitabı. çevirinin al- tında Eray Canberk imzası var. [~l AIİ BULUNMAZ "Başan, insanın coşkusunu yitir- meden başansızlıktan başansızhğa koşması demektir." Winston Churchill S usanna Tamaro'nun, ismi lazım değil romanlarından birinde şöyle bir söz vardı: "Kınk dökük çocukluk ge- çirmeycn biri asla büyük insan • : olamaz." Bazıları için bu, dünya- nın muammasını çözen sözlerden biri haline gelebilir elbette. Bunun aksi örnckler de var. Ancak yine de biz bu sözü az biraz değiştirsek: Ço- cukluğunda hiç yaramazlık ya da hay- lazlık yapmamış biri asla büyük bir in- san olamaz. Galiba böylesi bi- raz daha dolgun. Hemcn herkeş çocukluğun- da kendine göre yaramazlık, daha doğrusu haylazlık yap- mıştır. Bunun kimi zaman do- zu yüksek kimi zaman düşük olabilir. Uslu veya sakin bir çocuk görüldü mü sevgi bom- bardımanına uğrayıverir. Ye- rinde duramayan, kafasmda dönen kırk tilkinin kuyruğu birbirine değmeyen haylazlar için "bundan bir numara ol- maz" etiketi hazırlanır. Bilinen pek çok ünlü, dâhi ve önemli ismin çocukluğun- da buna benzer hikâycler veya anlar bulmak mümkün. Belki de aykırı çocuklukları, onları dünyayı değiştiren ya da dünyanın değişiminde önemli rol oynayan kişiler lıalinc getirdi. Jean-Bernard Pouy taraiından hazır- lanan Haylazlar Kitabı, dünyada kalıcı izler bırakan kişilerin hayat hikâyeleri- nin eğlenceli taraflarından bir tutam su- narken; onlann, bazılarınca "kayıp za- man" biçiminde nitelenen zikzaklarını da okura açıyor ve soruyor: "Ya yitiril- miş zaman diye bir şey olmasaydı?" MUTLU VE MUTSUZ ÇOCUKLAR Pouy, ünlü isimlerin çocuklukların- dan çarpıcı ayrıntıları anlatırken gele- cekte nasıl belirleyici karakterler olaca- ğına dair ipuçları veriyor. Bunlardan bi- ri, okul sevmezliği ve ailesiyle ilgili so- SAYFA 8 runlan nedeniyle daha çok yazmaya yö- nelen Balzac. O yıllardan küçük bir alıntı: "Bu adaletsiz okuldan nefret edi- yorum. Öteki öğrencilerden içinı sıkılı- yor ve topluluk halinde yaşamak beni boğuyor. Beni tümüyle unuttukları ve iyi çalışmadığımı, kalın kafalı olduğumu bahane edip biraz harçlık bile yollama- dıkları için anne ve babama gerçekten kızıyorum." llk yazdıklarının anlaşıla- nıaması ve "bu adam edebiyattan nasi- bini almamış" yakıştırması, belki de Balzac'ı dünya çapında bir yazara dönüştürdü, kim bilir... Ya annesi sağır Graham Bell'in telefo- nu icat etmesine ne demeli? Babasımn güzel konuşmalanm duyamayan annesi- nin, Bell'in telefonu icat etmesinde nasıl bir etkisi oldu ya da oldu mu acaba? Balzac gibi Bell ve Napoleon da okul- ması için diretseydi bugün Cezanne'ı kaçkişi tanırdı? Ailesindeki tüm olumsuzluklara rağ- men çok başarılı bir komedyen olan Charlie Chaplin'in kahkahasının altm- da, hem acı hem de o acılı günlerden in- tikam alan bir tuhaf tat var. Okuldaki tarih dersi için yaptığı yorum, doğasın- dan gelcn hınzırlığın göstcrgesi: "Tarih, şiddet ve ahlak dışı davranışlardan, kral katillerinin ve eşlerini, oğullarmı, yeğen- lerini öldüren kralların peş peşe sıralan- : masından başka bir şey değil." Peki, ya mutlu çocukluk? Kitapta bu- na güzel bir ömek var; Agatha Christie. Annesi, babası, köpeği, kitaplan, katd- dığı geziler, iyi eğitimi... Dünyanın en önemli polisiye yazarlarınm başında ge- len; cinayet ve katillerle örülü romanlar i kaleme alan Christie'nin sırrı bu mutlu Pouy'un Haylazlar Kitabı, tarihin kalbur üstü klşilerinin çocukluklannı anlatıyor. Serge Bloch'un Çizimleriyle kitaptaki haylazlardan ücü: Cezanne. Lennon ve Truffault. dan şikâyetçi. Elbette bu şikâyetlerine eşlik eden haylazhkları sonucu aldıklan cezalar da var? Öğretmenleri "sadece geometride başarılı olur" dediğinde, dünyanın geometrisini degiştirecek bir isim değildi Napoleon. Georges-Louis Leclerc de Bufion, "bir insan hayatının ilk on beş yılını hiç yokmuş gibi kabul etmeli" diye boşuna yazmadı değil mi? Yoksa bir yanılgı mı bu? Pouy'un kita- bına bakılırsa sanki öyle. Paul Cezanne, babasınuı bankasmda çalışmaya devam etseydi, büyük bir res- sam olabilir miydi? Güzel Sanatlar Okulu'na girmek için ısrar etmeseydi ya da babası, kendisiyle aynı mesleği yap- yaşanıı olsa gerek. Tarihe ilginç bir not değil mi? "BOŞ İŞLERLE" UĞRAŞANLAR Doğumuyla ailesine umut ve mutlu- luk getiren paranoyak dâhi Dali, ilk- okuldaki başarısızlığını, daha o yülarda geli§en resimdeki farklı bakış açısıyla örter. Anlaşılacağı üzere okulda başarı- sız Dali. resimde tam bir çılgın. 17 ya- şmda Güzel Sanatlar Akademisi'nc ka- bul edilişinin esas nedeni de bu. Sıkı dostlukları da aynı zamana rastlıyor: , Bunuel, Picasso, Lorca... Ancak ileriki j yıllarda "yetersiz" bulunup fakülteden atılışı, resimde daha da ilerlemesini sağ- lıyor. Sekiz yaşına kadar hiç okula gitmeyen Claudc Debussy, aldığı piyano dersleri saycsinde konservatuvara ilk sekize ka- larak girer. Doğaçlamalanyla öğretmen- lerini hem mest eden hem de çileden çı- karan Debussy'nin nıüziği, "güzel ama kuramsal olarak uyumsuz" bulunur. Pouy, Debussy'nin buna karşılık verdiği yanıtı yerleştiriyor sayfalara: "Kuram di- ye bir şey yoktur, ancak dinlersiniz. Zevk yasa demektir." Çocukluğu çıkıntıhklarla geçen bir başka isim Thomas Edison. Öğretmen- leri tarafından "ortalığı karıştıran ve ye- rinde duramayan bir insan" diye nitele- nen Edison, bu hareketliliğiyle daha do- kuz yaşmdayken Ne\vton'ın Ilkelcr'ini okur. "Kendisini matematikten soğuttu- gunu" söylcdiği bu kitaptan sonra laba- raıuvar olarak bir tren vagonu seçer. Edison gibi okul ve çocukluk yılları uyumsuzlulda geçen bir isim de Albert Einstein. Küçük yaşlarda fizik, felseie ve biyoloji öğrenmeye başlayan Einste- in, yaşamının son günlerinde ise "Yeni- den dünyaya gelseydim musluk tamirci- si olurdum" diyebilecek kadar da açık- sözlü. Pouy'un kitabına aldığı, çocukluğun- da ve gençliğinde vaktini "boş işlere" ayıran bir başka isim John Lennon. Okul yıllarında rcsim ve müzik gibi "ya- rarsız" işlerle uğraşnıaya başlayan Len- non'ın, bir dönem "Hz. Isa'dan bile çok tanmdığını" söylediği Beatles'ın beyni olduğu tartışma götürmez. "Hayatmı gi- tar çalarak mı kazanacaksın?" soruları- na inat, dünyanın en önemli müzik gruplanndan birinin kilit elemanı olur. "Hem çocuklcen hem de olgunluğun- da haylaz ve aynı zamanda dâhi olan kim var?" diye sorulsa, herhalde akla gelebilecek ilk isimlerden biri Picasso. Pouy'un verdiği bilgilerden anlaşılacağı üzere, okulda başarısızken güzel sanat- larda "pekiyi" mansiyonu alan, dersler- de sürekli güvercin ve boğa güreşi çi- zimleri yapan Picasso için resinı, yaşa- mak demek aynı zamanda. Hatta küçük bir not aktarıyor Pouy: Yazı yazmayı sevmeyen Picasso, Malaga'daki ailesine haberulaştırmak için resimli bir dergi oluşturuyor. Gürültücü ve dalgm kişli- ğiyle birleşen resimleriyle dünyayı kuşa- tan Picasso'nun tek derdi özgürlük. Re- simleri ve yaşamı -her ikisi de birbirin- den ayrılamaz bir bütün zaten- bunu en açık şekilde gösteriyor. BİR ÇOCUĞA ANLATIR CİBİ... ; Kitapta anlatılan kişilerin önemli bir ! bölümünün ortak özelliği okuldan ve ! ders çalışmaktan hoşlanmaması; okulda : öğretilenlerin onlara yeterli gelmemesi. Bu ve benzer örneklerin yer aldığı çalış- ma "bana bir çocuğa anlatır gibi anlat" mantığıyla yalmlılda hazırlanmış. Bir ! anlamda zor olanı başarmış Pouy. Bura- ' dan bakınca, hem bir çocuk kitabı hem de değil. Pouy, kitabmda pek çok ünlü isme yer vermiş. Genelde popüler ve hakkın- da kolay bilgi toplanabilen kişiler seçti- ğini, (Truffault ve Buffon gibi isimleri saymazsak) alternatif ve daha ctkileyici hayat hikâyesine sahip kişilere o kadar fazla yaklaşmadığını söylemek gerek. Ama yine de Pouy'un Haylazlar Kita- bı nm dünyada iz bırakmış isimlere, ço- cukluklarından vc çocuklar için bakma- sı dikkate değer. • bulunmaz [email protected] http^/bulunmazali81.blogspot.com Haylazlar Kitabı/ Jean-Bernard Pouy/ Çeviren: Eray Canberk/ Marsık Yaym- ları/128s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1073