Katalog

Nefisbir babaileçocuk öyküsü... Baba fare yiyecek aramayaçıkar. Minik fare Gofret ise, babasının ardındankoşmaya başlar: “Dur baba!Birşey unuttuk!”Acaba ne unuttular? Gofret babasının peşinden koşarken, babası ağaçların arasından, taş duvann üzerinden koşarak geçer, duvardaki delikten süzülerek ambara girer. “Durbaba! Çok önemli bir şey unuttuk!”Bu kadar önemli olup da unutulan nedir acaba? Babası çuvalına buğday doldururken Gofret de ambara girer. 0 da ne! Kedi,baba fareye gizlice yaklaşmaktadır. Kitabınöyküsü de resimleride çok hoş. Birincisınıfagidenler, yazı tipi el yazısı olan metinden ayrıca eğitim açısından da yararlanabilir. inanılmazama... / Eğlencenin EğlenceliTarıhL! Richard Platt / Türkçeleştiren:KhazımDeğerli! iş Bankası KültürYayınlan/2009/48s./14÷ yaş “inanılmazama...” diye başlayan altı kitapvar. Biri,tıp (Tıp Hakkında Acayip Gerçekler),bir diğeri moda(Moda Hakkındaki ÇılgınGerçekler) hakkında.Elimizdeki kitap,eğlencenin tarihini anlatıyor. Kalanüçü ne olabilirdersiniz? Şaşırmayın: “Eğitim HakkındaTuhaf Gerçekler”,“Yiyecekler HakkındaTuhaf Gerçekler”, “Tehlikeli Eğlenceler”...Hepsi de okumaya davet eden, meraklandırankonular. Seri, günlük yaşamımızda normal gördüğümüz birçok şeyin, geçmiş yıllarda anormalkarşılandığınıya da geçmişte normal olanın şimdi garipsendiğini gözler önüne seriyor. Böylece,yaşam ilerledikçe,alışkanlıkların, beklentilerin,beğenilerin de değiştiği çıkıyorortaya. Örneğin eğlence... Herkese göre değişen öznelbir kavram. Birinineğlendiğiylediğeri eğlenmeyebilir.Birisinemaya bayılır,öteki müziğe, bir diğeri ikisinden de hoşlanmaz; belkionun eğlenceanlayışı tamamen farklıdır.Günümüzde bile eğlenceya bakış bu kadar farklılıklar gösterirse,acaba geçmişten bu güne eğlence, nasıl bir serüven izlemiştir? Dizi,14 yaşın üstü okurlar için.Ancak çok meraklıve okumayı seven 12, 13 yaşındakilerde ellerinden bırakamayacak. Birşartla ama... Kitaptaanlatılanlarevde denenmeyecek. Arkana Bakma? KirstenBole/ Türkçeleştiren: Suzan Geridönmez / GünışığıKitaplığı/2010/ 175s./12+ yaş Gençlerin zevkle okuyacakları bir roman: ArkanaBakma... Roman boyunca Lisa’nınbüyük kente taşınmasının ardından gelişen olaylan izlerkenbir yandan genç kızınyaşamına naif bir dokunuşla geçip gidecek olan Afrikalısığınmacı Jasim’in belirsizliklerledolu yaşamından bir kesitçıkıyorkarşımıza. Lisa,yaşamını mektupları ve günlükleriyle anlatıyorokurlara. Jasim’i ise üçüncü tekil şahısla,uzak bir mesafeden gözlüyoruz. Ikifarklı yaşam, birive öteki... ya da ötekiyleöteki. Birbirlerinihiç tanımadan,yalnızca bir kol çarpışmasıyla geçip giderler. Ve bu iki yaşam,neden birbirindenbunca farklıdır, yaşama hakkı bunca eşitken? Roman 20 yılönce yazılmış.Yaşamın, teknolojikgelişmelerindışında çok da değişmediğini farkeden yazar, üzerinde köklügüncelleme yapmadanaynen basılmasını yeğlemiş. 20 yılönce öyleyken, 20 yılsonra “öteki”kavramında bir değişiklikolabilirmi ki? Birdeğil bir sürü soru oluşuyor okurda: Ergenliksorunlarıylaboğuşan Lisa, neden bu denli ilgisizkendi yaşamına? Okulbaşaıısı/başarısızlığı, erkek arkadaş meseleleri,küçük yalanlar, öğretmene karşı koyuşlar, kendini beğenmeler, utanmalar, küçük düşme- ler... Bunca duygusal çarpıntı içinde Lisa, kendininasıl, ne zaman bulacak? Roman, Lisa’nınbabasının işi nedeniyle büyük kente taşınmasıyla başlar. Şirket onlara oturmalaniçinbirvillaverir.Zenginlerinoturdugu çok iyibir mahallede birvilla... Ancak mahalledeki şu sığınma yurdu olmasa! Orası serserilerle, uyuşturucularla dolu biryer (Acaba?)ve o yurt orada olduğu sürece mahalledeki emlak fiyatlan düşecek... Lisa’nın,ailesiylesürekli çatışan ağabeyi Theo, yurdun kapanmasını isteyenlere karşı bir birlikoluşturur. Ağabey aileyle çatışırkenLisa’nınçatışmalan ise öğretmenleri ve sınıf arkadaşlarıyladır.Ya Jasim? 0 dört kişilik daracıkbir odada, kaderini beklemektedir. Çalışmak ve yeni bir hayat için... HöruTeyzenin Keçlleri/incila Çalışkan, Bu Yayınevi,63s, 2009, 9+ yaş “Biryanı masmavi göl, bir yanı uçsuz bucaksızbozkır, biryanı başı bembeyaz karlı yanardağ olan güzel topraklarda Hörü Teyzeyaşarmış. Hörü Teyze keçileriyle yıllardırdağ demez tepe demez dolaşırmış. Yaz gelince HörüTeyze elmabahçelerini, bademlikleri,erik bahçelerinidolaşır, keçilerine hendeklerdeki otlan yedirirmiş.Kendisibahçe sahiplerine yardım eder, onlann verdiği elma, üzüm, badem kurularınıekmeğine katıkedermiş. Ayağınagiyecek terlikleri,başına bağlayacak yazması bile yokmuş.”HörüTeyzenin Keçileri’nindevamını merakettiyseniz hemen sayfalanna konuk olmalısınız.Kitapta on ikimasal yer alıyor.Incila Çalışkan’ındeyimiyle;“Birvarmış bir yokmuş, bu masallar bitince küçük tatlı elmalar sorunları akılla,bilgiyleçözenlerin kucaklarına dolmuş.” Iyiokumalar... • Çocuklardaokuma iştahsızhğı 1J Tülin TANKUT Çocuklardaki okumaiştahsızlığıiçinçocuğunbeyin gelişimiüzerineyapılansonaraştırmalarabirgözatmakta yararvar.Sonuçlankabacaözetlersek;beyninsağ yanmküresi,görsel-mekansalbilgiyiişler,deniyor.Sol yanmküredilişlevlenndensorumlu.Öğrenmeikiyönlü olduğundabeyindengeli,simetrikbirgelişimçizgisiizliyor.Yalnızca görseluyarankullanıldığındabeyningelişimieksikbırakılmış oluyor.Demekkiçocuğunbeyni,değişen,gelişen,çevreyle etkileşen,dinamikbiryapıolduğundan,gelişimaşamasında beyninhangiuyaranlaramaruzkaldığıönemli.Ekranlardakiçok hızlıdeğişengörüntüler,beyninplastisitesini(esneklik)olumsuz etkileyebiliyor,dikkatbozukluğunayolaçabiliyor.Yeniyapılan çizgifilmlerbuaçıdankayda Filmdekonuyok,peş peşe,hızlaakangörüntülervar.Ekranbaşındakiçocukkendinibu hızlıakışakaptırdığından,okumanıngerektirdiğiağırtempodan sıkılıyor.Peki,“görüntüdili”edebiyatınyerinitutabilirmi? Çocuğu,yaşamınanlamdansoyutlandığıbuhızlıtüketimden, kitapokumagibianlamlıbirtüketimeyönlendirmek,yalnızca edebiyatındeğil,insanlığıngeleceğiniilgilendirenbirsorun.Her şeydenöncebununküreselbirgerçeklikolduğunugörmek gerekir.Küreselleşmeninmimaılan,iletişimaraçlannıkullanarak kendideğerlerinitümdünyayadayatırkenbaşkakültürlerde, dillerde,ençokdaeğitimdetahnbatyarattı.Bundançocuk edebiyatıdapayınıaldı.Piyasayasürülenfantastikçocuk kitaplantişörtü,kupası,oyuncağıvb.ekürünleriylegiderekbir sanayiyedönüştü.Çocuğundüşünceveduygudünyasını zenginleştirenfantastikedebiyatyerindenedilirkenpiyasaya gerçeklerdenkopukbiredebiyategemenoldu.Edebiyatıneğitici olarakdabirdeğeriolduğuanımsanacakolursa,çocuğun bundanolumsuzyöndeetkileneceğiaçıktır.Gerçekdışıolaylarla gerçek’igizleyenbiranlayışınürünüolankitaplann,çocuğun özgürbirkişilikgeliştirmesinekatkıdabulunmasıbeklenebilir mi?Heleçocukekranbaşındanaynlmıyorsa;bualışkanlığının yolaçtığıedilginliğin,rehavetin,gerçekdışınailgisinibüsbütün artıracağıdüşünülecekolursa. Eğitimsistemindedegeıçekdışılığa,akıldışılığahoşgörüyle yaklaşanbiranlayışegemenkılındı.Bilimvefelsefedogmalara açıldı.Yazardanbuyeni“düzenleme”yidesteklemesibeklendi. Çoğuyazar,piyasadakikitapfuryasınabakıpözgürlük yandsamasıiçinde,farkındaolmadanpiyasanınhizmetinegirdi. Ancak,tüketimtoplumununbirözelliğiolarakartıkbufuryanında sonugelmişgibigörünüyor.Bununiçinyurtdışındakikitap fuarlannabirgözatmakyeterli.Raflardagerçekdışıolaylarla çocuğuşaşırtmakveoyalamaktanbaşkabiramacıolmayanpopüler kitaplarapekrastlanmıyor.Sonküreselkrizlebirlikte,doğal olarakbutürkitaplanyaratankoşullardadeğişiyor. Öteyandanileriteknolojiyikullanançocuksayısıgiderek artıyor.Edebiyatıbukesimiçinnasılçekicikılmalı,sorusuyanıt bekliyor.Buamaçlabelkideedebiyattaparadigma değişikliğinegidilmesigerekecektir.Ancakbugününacilsorunu, teknolojinindenetimsizkullanımının,çocuğuekrankarşısında savunmasızbırakmasıdır.Yazardanbeklenen,edebiyatıngücünü kullanarakkuşatmaaltındakiçocuğunyanılsamalarakarşı uyanıkdurmasınadestekvermesidir.Edebiyathazveestetik yaşantılar amaazöncededeğinildiğigibi,aynı zamandaeğitirde.Didaktikolmaklaeleştirilmekyazanyıldırmamabdır. Unutulmamalıdırki,yıllardırtoplumsalkonularaeğilen,mesajı olankitaplardidaktikdamgasınıyediğiiçinpiyasadandışlandı. Çocukedebiyatındabelirleyicibirrolübulunan,olup bitenlerdendersçıkarmakkavramıtukakaedildi.Didaktikbirtutum, enbaştadüşünceözgürlüğünüengellediğiiçinkabuledilemez. Ikincisi,bilgininedebiyatanasılyedinldiği sindirilmemişbilgisıntacağındanokurusinirlendirir.Asılsorgulanması gereken,yazarlan“farklılaşma”yadeğil,“homojenleşme”ye yönlendirenpiyasabaskısıdır.Yazannyaratıcılığıburklan etkilenmezmi?Bugünyazar,görünüştegeçmiştekidespotik yönetimlereözgü,“güdümlü”edebiyatyapmayazorlanmıyorama küreselkültüründümensuyunda,yaşamıçelişkileıinden anndırarakyansıtmakda‘güdümlülük”değilmidir? Kuşkusuzgeçmişteolduğugibigünümüzdedeedebiyatta yeniyönetimlerolacaktır.Toplumsaleşitsizliklerindoruğa vardığı,bundanençokçocuklannzarargördüğü,dünyayı“insani varlık”eldengidiyormukaygılannınsardığıbudönemde, görünenoki,edebiyattakibunalımda ancak“ gerçek”etutunarak aşılacaktır.Bizegelince;eğitimsistemimizedebiyataözendiıici değil.Toplumolarakkitapokumayı birgereksinimhaline getiremedik.Başlangıçolarakhiçolmazsayurtçapındakitap okumakampanyalandüzenleyebilseydik!• A.Akal,Ç.Gündeş,N.Yılmaz,M.Yener Gofret IleBabası? Yazar:lan WhybrowİResimler:Rosle Reeve / Türkçeleştiren:Sevgi Atlıhan/T.işBankası KültürYayınlan/ 2010! 24s. /4-7 yaş -4.—- CUMHURIYET KITAP SAYI 1067 SAYFA 25