Katalog

11 Gün ZİLELİ Spartakist ayaldanmasma Vainn,1919 yılındaki bisikletli kurye olarak katıldığında henüz on dört yaşmdadır. Daha sonra, babasıgibi denizci olup Komintern’e bağlı deniz ve liman işçileri örgütündeçalışmaya başlar. Mutludur böylesi bir çalışma içinde. Sınıfıyla gurur duyar. Sovyetler Birliğiona il- ham vermektedir. Komintern’de ilerledikçebu dünya çapındaki örgütün özel aygıdarıyla tanışır. Bu özel aygıtlar, doğrudandoğruya GPU tarafmdan yönetilınektedir.Esas adı Richard Julius Her- man Krebs olan Jan Valtin yirmilerinin başındadır henüz ve GPU’unun Kominterniçindeki dernirden otoritesini sorgulayamayacak kadar naifçe inanır. GPU’nun devrimci işler yaptığına ya da GPU’nun akla ve vicdana sığmayan uygulamalarmındevrim için bir zorunlulukolduğuna da. ÖLÜLERTOPLANTISI Moskova’nın zorlamasıyla başlatılan 1923 Hamburg ayaklanması sırasında bir silahlı işçi müfrezesinin başıdır ve henüz yirmi yaşında bile değildir. Vicdanve inanç güçlüdür, onların itkisiyle devrim için ölümü göze almıştır. Ama akıl henüz devrede değildir. Akıl yaşla büyür. Hamburg ayaldanmasının yenilgisindensonra kaçak yolcu olarak gemilerle denizlere açılır. Deniz engindir ama onun engin inancını yatıştıramaz. Açlık ve kargaşalık içindeki Almanya’ya yenidendöner. Artık Komintern’in ve GPU’nun denizaşırı profesyonel kuryesidir.Birçok tehlikeli yolculuk yapar. Komintern GPU, onun olmadığı yıllardatamamen Stalin’in yönetimi altma . w 0 girmiştir. Bunu hemen fark eder. Artık parti içi tartışma diye bir şey kalmamıştır ve sadece parti emri geçerlidir. Yukardan gelen emre itirazsızboyun eğilecektir. 1920’lerinsonlarıdır ve Almanya’da Naziler yükseliştedir. Ne var ki, Alman Komünist Partisi bu konuda ölümcül derecede yanlış bir politika izler. Daha doğrusu, belki Alınan Komünist Partisi’nekalsa bu yanlış politikayı değiştirecektirde, Stalin ve Komintern bunun önünde en büyük engeli oluşturur. 0 sırada Komintern Batı Sekreterliği’nin şefi olan Dimitrof’un ve parti şefi Thaelmann’mda desteklediği bu yanlış politika,1920’lerden kalma “smıfa karşı sınıf” politikasıdır. Bu politika, “sosyal hain” sosyal demokrasiyi baş düşman almayı gerektirir. Bu, Hitler’in iktidara gelmesine son derece yardımcı olmuş bir politikadır. Bu kadarını Claudin’in 111. Enternasyonalkitabmdanda biliyorduk ama dahafazlasını Vakin’den öğreniyoruz. Valtin, olayların içinde bizzat yaşamış, hatta Alman Komünist Partisi’nin emrindebunun somut pratiğini örgütlemiştir.Alman komünistleri, Nazi SA’larla anlaşarak sosyal demokrat sendikalarıntoplantılarını birlikte basmıştır. Bu politikanın değiştirilmesi için yapılan,parti önderliğinin genişletilmiş toplantısını hatırlar Vaki. Bu toplantıda,Stalin’in müdahalesiyle aynı yanlış politikanın devamma karar verilir. Valunbu toplantıyı bir ölüler toplantısı olarak anar. Çünkü Alman Komünist Partisi’nin önderliği 1933-39 yılları arasındaneredeyse bütünüyle öldürülmüş- tür. Kitaba eklediğim biyografik notlara bakılsm: Olüm tarihi 1933-34 olanları Hitler öldürmüş; 1937-39 olanları da Stalin. Hider’den kurtulanlar Sovyetler t ‘Z- g , ‘ Birliği’nesığınmış ve onların işini de orada GPU bitirmiş. 0 yıllarda eceiyle ölen birkaç komünist için “eceliyle öldü”notunu düşmek zorunda kaldım. Valtin’in uyanışı nerede başliyor? Bunatam bir tarih vermek zor ama Frelei ile yaşadığı aşk ilişkisininbir dönüm noktası olduğu söylenebilir. Parti şefleri ve GPU’nun şef aparatları, aygıtın içindegörevli birinin parti üyesi olmayan bir kadınla aşk ilişkisiyaşamasını gizli çalışma ilkelerine aykırı bulur. Frelei, ressamdır, Komintern’in ilan ettiği, dünya emekçilerinin kurtuluşu hedefine hiç de karşı değildir, zulüm gören o ernekçiler için gözyaşı dökecek kadar i duyarlı bir insandır, ne var ki, özgür nıhu,birçok çirkin tarafına tanık olduğu bu aygıta dahil olmaya izin vermez. Bu yüzden Valtin’le aralarında çatışma çıkar.Valtin bir parti fanatiğidir. Ama bir fanatik de olabilir, mantığmıtamamen kaybetmemişse saçmalıklarıiçten içe görür ama itiraf edemez. OYUNİÇİNDEOYUN Aygıt, acımasız bir canavardır aslında. İnsani olan her şeyiyok eden, insanların vicdanını ve aldım yiyerek yaşayanbir canavar. Onun için sadece Sovyetler Birliği’nindar dış politika çıkarları ve aygıtın çıkarları vardır. Emekçilerin, işçilerindavası bile eğer sadece işine geliyorsadesteldenir onun tarafından. İşine gelmediğinde onları yarı yolda bırakmaktan,grevleri kırmaktan bir an bile geri durmaz. Valtin, bunların çok sayıdaörneğini veriyor. Artık Hitler iktidardadır ve birbirine rakip ild acımasız çark -Gestapo ve GPU- döner sadece. İnsanlar dişlilerin arasında parçalanıp gider. Valtin, illegal örgütlenme için Almanya’yagönderilir. Sonucun işkence ve ölüm olduğunu bile bile gider. Yakalanır. Ağır işkence görür ve korkunç idamlara, yoldaşlarmm kanlı başının sepete düşmesine tanık olur.. Kitapta geçen anlatacak o kadar çok şey var ki. Olaylar dizinini atlayarak ilerliyorum. GPU, Gestapo’dan bile iyi işleyen bir aygıttır. Gestapo’nun şefleri, GPU’vu örnek aldığını ve casus örgütlenmesindeondan çok geride kaldığını kabul eder. Gestapo’nun içine adamlarınıyerleştirebilecek kadar müthiş bir casus ve ajan örgütü. Valtin, Gestapo içine girmiş bir GPU ajan! aracılığıyla Gestapo’ya sızma talimatı alır GPU’dan. Bir yıla varan müthiş bir mücadeleylebunu başarır. Gestapo’nun en kuşkucu şeflerini bile, onlardan yana olduğunaikna eder. Son bir sınama yapsındiye Gestapo’nun şefi Hiınmler’in karşısına bile çıkarılır. Sonra mizansen bir hapishane kaçışı ve ver elini Kopenhag’dakiKomintern merkezi. Ne var ki, daha sonra, Valtin’e olan aşkı dolayısıylapartiye üye olan ve onun ardından Almanya’yagiriş yapıp yakalananFirelei, Gestapo’nun elinde rehinedir.Valtin’in en ufak bir yanlış hareketindekansı ve küçük çocuğu öldürülecektir. FİRELEİNİNSONU Valtin, oyununu oynamaya devam eder. Gestapo’ya yanlış bilgiler sızdırır, .bir Gestapo ajanını yakalatır. Ne var ki, Komintern ve GPU’dan da bir talebi vardır: Hapisten çıkarılıp bir kasabada sıkı bir şekilde gözaltında tutulan karısı Firelei’in ve çocuğunun bir an önce Gestapo’nun elinden kurtarılması. Komintern’inen önemli şeflerinden Emst Wollweber buna yanaşmaz. Firelei’in kurtarılması, Valtin’in oynadığı oyunun bozulmasına yol açacaktır. Dedik ya, aygıt için önemli olan kendi çıkarlarıdır. Bir militanınm hayatının ne önemi vardırki. Valtin isyan eder, Wollweber’le karşı karşıya gelir açıktan. Bu, yargılanması için yeterlidır. GPU onu tutuklar ve kendi hapishanelerinden birinde tutar. Ne var ki, Vahin de en az diğer GPU ajanları kadar büyük bir deneyim sahibidir.Bir Rus şilebiyle Sovyetler Birliği’negönderileceğini öğrendiği gün, kaldığı gizlihapishanede yangın çıkarıp kaçar. Limanlarda tanıdığı ve tutuldandığmdanhabersiz komünist yoldaşlarının yardımıyla Fransa’ya geçer. Orada, elinegeçen basından Gestapo ajan!olarak ilan edildiğini öğrenir. Gestapo’nunValtin’e verdiği ve onun da Kopenhag’a gelir gelmez GPU ve Komintemyetkililerine teslim ettiği Gestapokimliği komünist basında Valtin’in ajanliğının kanıtı olarak yayımlanmıştır. Bu, Valtin’den önce Firelei’in sonudur. Çünkü Gestapo şefleri bu kimliği, ne koşulda olursa olsun düşmanın eline geçmemesi koşuluyla vermişlerdir Valtin’eve bu kimliğin yayımlanması Valtin’inGestapo’ya ihanet ettiğinin belgesidir.Yani Valtin’in Gestapo ajan! olduğunundeğil, olmadığının belgesi. Ama hepimiz görüntülere inanma eğiliminde değil miyiz? Aşkının peşinde sürüklenen Firelei’in Nazi hapishanesinde öldürüldüğünü ya da öldüğünü öğrenir Vakin. Devrim de, aşk da ölüme mahküm edilmiştir. KaranlığmOtesinde,1940yılında ABD’de yayımlandığında bir milyon kişi tarafındanokunmuş, sonra da karanlıldara gömülüpgitmiş. Ama karanlığın da ötesi vardır, öyle değil mi?• KaranlığmÖtesinde?Jan Valtini Çe’viren:Gün Zileli! KibeleKitap! 840 s. Jan Valtin’den ‘Karanlığın Ötesinde’ Tarihinkritikbirdönemi DahaöncekiçevriİenPauİAvnch’in Kronstadt 1921’i,EugeniaGinzburg’un Anafora Doğru, Anaforun Içinde’lerive AbeİPaz’ınHalkSilahlanınca’sı.tarihin son derece trajik dönemlerini ve olaylarınıkonu alıyordu.Sonolarak yayımlanan,Jan Valtin’inKaranlığın Ötesindede öyle:Amadiğerlerindenbir farkıvar. EugeniaGinzburg,Stalin’in baskıdöneminiyaşamışbiröğretmendi ama parti aygıtınıniçindebizzat bulunmuşbiraygıt profesyonelideğildi;PaulAvrich,sadece olayı araştıran birakademisyen-tanhçiydi;AbelPaz, Durrutimüfrezelerindeyer almışanarşist bir sıra neferiydi.Jan Valtin’inbu üçünden farkı, doğrudan doğruya biraygıt profesyoneli olması.Komintern’inve bu dünya örgütüyle iç içegeçmişSovyetgizlipolisörgütü GPU’nun emrinde bir profesyonel.Buyüzden onun anIatım.veyargılarıçokdaha içerdengözlemlere dayanıyor,baskıaygıtıgelipbıçağınıdoğrudan onun boğazına dayayıncayakadar yirmiyıllık bir uyanma ve bilinçlenmesüreciyaşayan bir profesyonel.devrimcinininsanışaşırtan, hatta şok eden gözlemleriniiçeriyor. 4 Ço CUMHURİYET KİTAP SAYI 1067 SAYFA 13