Katalog

OKURLARA 1 ‘T4açı-BırDostluğu,; Öykı ve ‘Sanat (iz,,,, Haj’atKısa iki Zülfü Livaneli’yapıtı... luk arkadaşı Mustafa’yla, Kurtuluş Savaşı kahramanıMustafa Kemal Paşa’yla ve Türkiye Cumhuriyeti’ninkurucusu Ataıiirk ‘le pek çokyaşanlıyı payiaşiniş,kederine, tasasına ve sevincineşahit olmuş SalihBozok’unve Mustafa Keınai’in caıı kardeşliği konu ediniyor. Kardeşliğin,dostluğu,,, yıırtseverliğin,savaşııı,göçün, acıların,kurıuiuşıın, sevi,ıçle— rin öyküsü anlatılıyor ıç içe, omuz omuza. “Jı,ıat (JzııııHayat Kısa “adlı kitabıise çok boyutlu bir sanatçınıııokuyarak, besteleryaparak,filmler çekerek,rornaniar yazarak ve hepsini halkla iletişim hahudeüreterek yaşarken birikmişsözleriniıı süzülmesindeiz Bu de,ıemelerkitabında Livanelı:, yıllar boyunca biriktirdiği bilgiler, karşılaştığı gerçekiikler,tanık olduğu dıırumlararasında ilgi/er kurarak,kimi sorunlar üstündedilşündüklerini paylaşıyorokıırl<ırıyia.Gamze Akdemir, Liva,ıeli ile iki kitabı üzerine bir sövleşi gerçekleştirdi. H. Anna Suh‘zıtdenemesi ‘11,/ıl De/ıt’rİerl’ biiyük ustanın resimlerin/izgölgesinde kaiaıı ııoiları,zı,çizimve eskizleninigiiııdeme getiniyor.Topiamdadört bin sayfayıhuiaıı e/yazma/au, debauzınyaşam hiçemiııi yaıısıtrnasıııınyanında de— rinlemesine bilgi birikimi- ni de ortaya koyuyor. Büyiikoranda kendini vetiştirenLeonardo‘nıın, göz1cmgiicilve deııe’yle beslediğizekisının emıöııemii belgeside yine elyazmalart.Kitabı Ali Bulıınınaz değerlendirdi. Bol kitaplı giinler..- TURHAN GÜNAY Cam Zinciri,daha öntanışma aşamasında imgelemimiateşledi. Minörgibi görünüyor, büyük ve derin belge.Ufaktopluluk, ama gergin bir düşgücü,protest ve dramatikbir kesit. BrunoTaut’un Türkiye’debu denli boş geçilmesini anlamak olanaksız. Uç-dört yıl önce, tasarımdan UğurTanyeli’ye sözettiğimde,Uğurbu alanın en ciddi bilirkişisidir,herhangi bir araştırma aklına gelmedi. Pervasız .Pertavsız ENİSBATUR Genedebiraraiyicebakmam,birilennedaha danışmamgerekir.1936’da,Japonya’dan Türkiye’yegeçmiş.Istanbul,AnkaraveTrabzon’da yapılardikmiş.Yıllardırtakılıpkaldığım,ilkköprünün ayağındaiyidurumdabekleyenevözel mülkiyetmiş. CamZincirininetkisiyleyenidenhızkazandı tasanm.MimannDüşü-Kulübe’yedoğrumu, yoksabağımsızbir(yeni)ziyaretlerdizisimibekliyorbeni? Busorulan,SatieeviniveGivemy’yidüşünerek peydahladım.Ve“Gautheanum”uhesabakatarak. Şimdilik,enakıllıtutumilkyoluseçmekgibi görünüyor.Tabii,izsürerkennelereulaşabileceğimde bağlayıcıönemde.Enazındanşubelli:Sıkıbirçekim operasyonuyapmalıyımevüzerinde.8mmdeçekerimaynca. 1938’deIstanbul’daölmüş,58’inde(sid).Neden, bilemiyorum.Istanbul’dagömülmüşolabihrj-ni? (Sonrasında:Evet,hemdeEdimekapıŞehitliğinde!) Almancaöğrenmemişolmanıınnebüyükaptailık, iradesizlik,yanılgıolduğunubinincikezgörüyorum. TAUTVEİBNÜLEMİN Sonbirayiçinde,kimiyoğunlaşmalarBirkefede BrunoTautyadaGödel,ötekindeDr.Izeddin, IbnülemmyadaVelioğlu.YanImamı,değilbanakalırsa: Dengeböyleoluşmuş,yıllardır,bende;iki bakıyorum,ikifarklıpencereden.Içiçegeçtiklerioluyor,ayn ayndurduklanda Enbüyükortaklıklanbenim! TautveIbnülemin- yanyanailerlerkendüşündüm. Çektiklerihiçbirçizgininkesişmediğidoğru.Bendeneyi çeldikleribelirleyici.Yazarmıyım,birşeyleryazacak mıyım,bilmiyorum(büyükolasılıklabirkısasenaryo çıkacaktırTaut’unevinden);yazacakolursam,peşpeşe gelebilirlerbirkitabımda:Duyargalanmy*nlendirdiğiiçin. Yadırganıpyadırganmayacağı,nicedfr olmuyor kiminnedüşüneceği.Görenoluyorsa,görüldüğünü gördüğümde,seviniyorum- hepsibu. lşinkomikyanı:Tautüzerineyazdığımda,mimarlann çoğu;Ibnülemin’iyazdığınıda,sağcılannçoğufarkına vamıazlar,haberleriolmaz,birbiçimdehaberleriolsa anlamazlarda.YahyaKemalhakkındayazdıklanmı görmemişlerdirömeğin;BeşirAyvazoğlubile.Oysa,kusura bakmasınlar,papağangibitekrarlanmıştırheryargı, hiçbiriözne!bakışgeliştirememiş,büyükolasılıkla Tanpınar’ınkitabınıdaanlamam,ştır.(Diklendiklerinede, onayladıklannadarastlamadım). FatihŞeker’in,HüseyinVassaf’ınIbnülemin biyografisineyazdığıuzungirişyazısınıokudumdün.Tambir geçmiştapıncı,manasızınmanasızıbir egemenhersatınna.Sakalkonusunagiriyorsözgelimi, IbrıülemingüyaMüslümanlığınolmazsaolmaz göstergesisayarmış,altıçiziliyor,iyidenedenkendisi bırakmamış,düşünmüyorŞeker.Oncaörnekarasındanbiri. Modemiteyanlış,Cumhuriyetçöl,yitirilmişcennetvar sankiarkalannda,sankibizkörüzTarihönünde. lbnülemin’idegöremiyorböyleolunca:0 zaviyeden bakıldığındagözgözügörmüyor! OtuzyılönceIbnülemin’inansiklopediközgünlüğüyle ilgiliyazdığımparagraflar,başkabiryakadan bakıldığındatablonunnedenlifarklıyorumlanabileceğininküçük kanıtlarıydı.Şüphesiz,Tanpınar’ınolağanüstüportre denemesindenetkilenmiştim;amalbnülemin’in perspektifiyleBenJonson’unsözlükanlayışınıbuluştururken, “ötekikefe”denaldıklanmdanyararlanıyordum. Sağcılann,Ibnülemin’isatıiplenişimeiçerlediklerini,“had”dimi aştığımailişkinhomurdanmalarürettiklerinibiliyorum, ‘içeriden’nakledilmişti.Şu Onlar,hayranlıldanylave cahillikleriyleaşağıyaçekiyorlardıadamı,benyukan kaldınyordum.Ikikefeylebirdenhaşırneşirolmanın sonucuydubu. Eksorun: FatihŞeker’indili,banasonsöyleşidekurduğum cümleyianımsattı:BenTürkDilDevrimi’ndenyanayım, Osmanlıcanın-ortaokulsıralanndanbaşlayarak- öğretilmemesinikabullenilmezbuluyorum.Ibnüleminileilgili birbiyografiyeönsözyazmanındoğalyoluköhnebir dilesahipolmaktangeçmemeli.Bütünüyleözentibirdil bu.Nesokaktanekitleiletişimaraçlanndaneüstsınıf- larda,nealtkatmanlardarastlanan,anakronikbir yaklaşım.Sanıyorlarkimollasanacağızkendilerini,ağdalı sözcükseçimlerinebakarakTamtersine,ucuzunucuzu birnostaijiedasıgörüyorumböyleyazanlarda. Buda,birterazisorunuaynca:Ikidilkefesinden birinebuncakapalıysakişi,çağdışıkalmayayazgılı. SERSERİOTLAR AlainResnaisgibisoyutükenmişustalar, sinamaseyerdebirtürkoşullanmayaratıyor:izleyeceğinizfilmin birbaşyapıt,olmadıgüçlübiryapıtçıkacağından neredeyseemin,geçiyorsunuzekrankarşısına.SonfilmiLes HerbesFolles/SersenOtlar’ıgörmeyebuduygularla gittim,düşkınklığınauğramışçıktımsinemasalonundan. Sonuç,Resnais’ninileriyaşına(yanılmıyorsam90 dolaylannda)bağlanabilirmi?“Sonolgunlukdönemi” konusuüzerindeduruluyorsıksık;birgenelleme yapılamazsanınmamaarkadakibüyükbirikim,‘kazanılmış yetiler’hafifealınasıverilersayılamaz:Karşınızaçıkacak yapıt,X÷1etiketinitaşıyordur,Xdeneldeettiğinizin yüksekliğivederinliğiyleorantılıbirbeklentiiçine girnıenizdeşaşılasıbiryanyoktur. IlkkezdüşkınklığınauğradımResnais’nin sinemasındam.Bugünedek,işlediğikonulardan,kurduğu öykülerdençokanlatımözellikleriı?inkılıkırkyaran boyutundanetkilendiğimidüşünüyordum,görüşümüsarsanbu olmadıoysa:Tamtersine,SerseriOtlar’ınzaafları öyküsününkayıpgitmesindeamaerkekkarakterinin etrafındadoğuptıkananbelirsizliklerdeortayaçıkıyor. Tamıtamınanedir,nasılbiridir,neistiyordurhayattan,ne türdentasalarlageldiğihalegelmiştir:Havadakalmış. Şüphesiz,bildiktanıdıkanlatıminceliklerinden, alışılagelmişanlatımustalıklanndanuzaklaşmamışyönetmen; gelgelelim,banakalırsa,filmininuçlannı denkleştirememiş,sarkanuçlarbırakmışkenarlarda- ‘iyiya,serseri otlarböyledirişte’diyenlerçıkabilirbelkidebanafazla inandıncıgelmeyecekbiryorumolurbu. Çokyaşlanandurmalımı?Böylesikurallannpeşine ensontakılacakkişilerdenbiriolurdumherhalde.Kural aramamdadüşünür,düşünedururum.Çokuzun yaşayanyaratıcıkişinüfusudüşüktür.Aralanndan,ileriyaşta okkalıbiryapıtçıkarmışörnekgelmiyoraklımaamabu olmadığıanlamınagelmez.Pound,80’inevarmadan havluatmıştı.Beckett,80’ineyaklaşırkenyazma sıkıntılannınarttığındanyakınmıştı.Antonioni,yalnızcaçok yaşlanmamıştı,birdeözürlükonumundaydı;genede filmyapmayaçalıştı- da,ortayaneçıktı?Dağlarca,90 sonrasısıkışiirleryazabildiamaBerk’teciddidüşüş vardı. Sözünözü,kuralıyok Yada:Kuralıolsabile,istisnalarıdavar. Herşeybiryana:“SerseriOtlar”meselesiyakıcı. ŞüphesizbundanfazlasınıveriyorResnais’ninfilmi, oysabununiçinbilegörülmeyedeğerdi.• ImtiyazSahibi: CumhuriyetVakfıadına Orhan Erinç0 Genel YayınYönetmeni: IbrahimYıldız0 YayınYönetmeni: TurhanGünay0 So-. rumlu Mudur Mıyaseliknur0 Gorsel Yonetmen DılekAkıskalı0 Yayımlayan YenıGun Haber AjansıBasın ve YayıncılıkAŞ 0 Idare Ki Merkezi:Prof.NurettinMazharÖktelSok.No:2, 34381Şişli-Istanbul,Tel:0 (212)34372 74(20 hat)Faks:0(212)34372 640 Baskı: DPC DoğanMedyaTesisleri,HoşdereYolu,34850 Esenyurt- ISTANBUL.0 Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: ÖzlemAyden/Reklam Müdürü:EylemÇevikoTel:0(212)2519874-75-0(212)34372 74OYerelsüreliyayınOCumhuriyetgazetesininücretsizekidir. BrunoTaut, birpeşrevnotü 4 e-posta: curnldtnp©eumhurivct.com.tr Bruno raut ve ‘camKulübesı (yukarıda). CUMHURIYET KITAP SAY! 1067 SAYFA 3