Katalog

1J GamzeAKDEMtR “ aldığınızen — sıkeleştiz-ive engönen dincideğerlendirme neydi? Herkes bir şeylersöyledi...Asıl tanımını AtatürkveSalih Bozok‘tabulan idealler.dostluk. ekranda dcvleşriğinisöyleyende oldu, kuşe- nin klişesidiyen de... “Veda aklaşımını en valınmdansizin dilinizden aktarmalı. nasıl bir yaklaşımbenimsedi yazar-yönetmen Livaneli.geçişleri,insani anekdodarı nasıl eklemledi ı-egeliştirdi? - “Veda”nm Türkiye’de büyük bir sarsimiyaratacağınıbiliyordum. Tam da bu nedenle yaptım filmi.Çünkü Türkiye bugüne kadar Atatürk’e ilişkinbir sinemafilmiyapamamıştı. Belgeseli,TV dizisini,sinema filminden ayıramavım birileriepey gürültü yaptılar ama onların hiçbirönemi yok. Nasıl 1978yılında Nazım bestelerindenoluşan ilkve tek uzunçaları yapmak bana nasip olduvsa, Atatürk’le ilgiliilk sinema filminiçekmek onuru da benim özgeçmişimeyazıldı. Nazım Türküsü yaymlandığıyılkopan gürültüyü duvsaydmızkorkardınız. Birtakımkaranlık yürekli yarım aydınlar benineredeyse çarmıha gerivorlardı. Ben kim oluyorınuşun da Nazım bcstciyormuşumfalan filan. Benim verimde daha vüreksizbirisi olsaydıkorkudan işi gücü bırakır, bir daha beste yapmayatövbe ederdi. Bir de bugünkü duruma bakın. 0 gürültüvükoparanları hayat harcadı, kimi bir köşede kıskançhk krizleri geçirerek öldü, kimi hayata küstü. Adlarını hatırlayanyok. Ama Karlı Kaın Ormanı, McmetçikMemet, Hoşgeldin Bebek, Hoş- çakal Kardeşim Deniz gibi besteler milyonlarındilinde marş halinde söyleniyor. Hem de sadece Türkiye’de değil. ispımva’danJaponya’yakadar birçok ülkede. AVRUPA’NINSON ROMANTİKLİDERİ “Veda” filminde de durum aynıdır. Sadece Türkiye’de bir milyonu aşkın insan,filmi alkışlarla gözvaşlarıyla izledi.Açm Facebook’u “Veda” yazıp bakın,gençler hayatlarında gördükleri en güzel film olduğunu havkırıyor. FIPRESCİGenel Sekreteri Klaus Eder gibisaygınotoriteler filmigöldere çıkarıyor.Bana da artık bir kenara çekilip “Veda”nm klasik oluşunu izlemek kalıvor. Uzüldüğünı tek şey;yapımcıların yanlışbir kararla filmin2.5 saatlik normal halini değil de kısaltilmışversiyonunu göstermiş olmaları. Kesilensahnelere canımcamvor. Bir de şu var: Atatürk, diinya tarihinin gördüğü en olağanüstü şahsiyetlerden birisi. Bir dahi. Büyük Iskender ya da Napolvon gibi sadece asker değil. Bir kültür adamı, müthiş bit-siyasetçi, merhametli,hiimanist bir aydın. Avrupa’nın son romantik lideri. Bir tek filmleböyle bir insanı anlatmanın mümkün olmadığı açıktır. Bunu bildiğim için Salih13o- zok’un avnasından yansıyanAtatürk’ü anlatmak gibi sinirlibir yönteıni tercih ettim. Zaten bu yöntemi bulmasaydım filmiçekmezdim. Yabancı eleştirmenler bu buluşu alkışladı,Yaşar Kemal, Yıldız Kenter, TürkanŞoraygibi ustalar harika sözler söylediler.Ama filmin orasma burasına takılıp,‘Zeybekböyle ovnanmaz’diye saçmalayanlarbile çıktı. Çünkü cahiller. Rumeli’de,Selanik’denasıl zeybek oynandığınıbilmiyorlar. Dünya şampiyonu zeybekhocalarının aylarcakoreografi üzerindeçalıştığınıkavrayanuyorlar.Kendi bilmedikleri şeyde ‘yok’oluyor. karşı çıkarak bir yere ulaşamayacağını anladı. 1938yılındavefat etmiş olan büyüklider hiilaöylegüçlü ki onun köklü mirasını sarsmayakimsenin gücü yetmeyecek.Bu ülkenin harcında Atatürk aydınlığıvar ve bu hiçbir zaman kararmayacak.Bence pragmatik yönü güçlü olan AKI?yöneticileriiktidar dönemlerinde bu gerçeğikesin bir biçimde gördüler ve bir politika değişikliğinegittiler. - Denernelerden oluşan “Sanat Uzun Hayat Kısa“sizien ortaya koyan yapıtınızolsagerek... Bu bağlamda okurla nasılbir buluşma oldu “Sanat UzunHayat Kısa”? - Bu kitap beniınhayatımın, düşüncelerimin, hatta duygularımmözüdür diyebilirim. Denemelersadece düşüncelerledeğil, sezgilerleoluşur. Biliminsanlarıgibi ispat yükümlülüğüde yoktur. Adı üstünde denemelerişte.Ben Alain, Montaigne, Mauroisgibi denemecileriçok ama çok severimve sürekli okurum. ‘Sanat Uzun Hayat Kısa’ adli denemelerim - Peki çok yönlü bir toplam olarak değerlendirilirsebu de- nemeler nasıl bir Zülfü Livanelitoplamı olsagerek? - Bernard Shaw çok güzelbir şeysöyler:‘Zamaniçinde ölçülerimindeğiştiğinianlayanbir tek insan oldu: 0 da terzim!’der. Ben de değişenölçülerimi,hayat hakkındaki görüşleri- mi bu kitabı yazarak kavradım. Görüşlerimdeteıııelbir değişiklikolmadığını da sevinerekgördüm. Marx’ın öngöriilerine,1844 elyazmalarındayani Genç Marx’ta dile gelen evren kavrayışma giderekdaha çok bağlandığımıgörmekle mutlu oldum. Nasıl bütün dinler hurafelerle, kör inançlarla kaplanmış ve özünden uzaklaşmışsa,diyalektikve tarihsel materyalizmibir din haline getirenler de çeşitli sol hurafeler ve yanlışritüellerle bozmuşlarMarksizmi. Oysa bugün Marx’aen çok ihtiyaçduyulan, vahşinin vahşisibir kapitalist diktatörlük dönemine girdik. Elmasmadeni kazar gibi, Marx’ıyeniden • keşfetmeliviz. Kitabımda çok fazlaMarx ismi geçmediğiiçin belki de bu sözleriınşaşırtır sizi. • Ama denemelerimin tümü Marx’ın konularıdahuindedir. Yani ‘insanını ve insaniolan hiçbir şeybana yabancı değildir’sözü kapsamma girer. - Didaktik değil,pavlaşım usulü ilerlivorgibivapıt...Kimi deneme kitabı gibi despot değilhani... Yanıldımmı? - Yalnız yazıda değil,hayatın her akınındadespotluktan nefret ederim. Didaktikolan hiçbir metni de sevmem. Ayrıcaben kimim ki insanlarabir şey öğreteyim.Ancak sorular sorar ve insanları bu sorular üstünde düşünmeye çağırabilirim.Bir seferinde şöylebir şey söylemiştim:‘Benhiçbir şeybilmem ama her gün yeni bir şeyöğrenirinı.’Yazmak da öğrenme yollarından biri. ‘YENİROMANIMIYAŞAR KEMALLEPAYLASTIM’ - Yapıtta en sık duvumsanan, çağın her alanda neredeyse töze inen baştan savmahğı.basmakalıphğı,naylon üretimi,kültürü şeker gibi eritişLkentleri tüketişi,tarihe hunharca el atıiışı, memleketinmutedil araiıklarlaustacagerilişi, bölünüşüne o haklı isyan...Bu noktada nasıl bir panzehir önerisigetiriyor Sanat UzunHayat Kısa? - Mutluluk romanımda bir bölüm başliğıvardır: ‘Insaninsanın zehrini alır’ diye...işte panzehir budur. Çare insanda, insanlığınkadim bilgilerinde ve 21. yüzyılınMarksist yorumunda. - Yenitasarılarmizisorarak bitirdim sövleşinıizi. - 11cryaratıcmm kafasında romanlar, melodiler, filmleruçuşur durur. Bazen • biri öne çıkar bazen öteki. Şu sıralarda iistünde başladığınıve konusunusadece Yaşar Kemal’lepaylaştığını • roman beni mutlu ediyor. • Veda-Bir Dostluğun Öyküsü/Zülfü LivaııL’li/ RL’ııızi Kiiabcvi/ 88 s. Sanat Uzun Hayat Kısa/ Zülfü Liva,ıeli/Remzi Kitabevil 398 s. ZülfüLivaneliile ve Sanat UzunHayatKısa’üzerine bir anlamda kendi yüreğimin derinliklerinikeşfetme çabasıdır. DENEMELERIMMARX’IN İZİNDEDİR’ ‘Çarekadimbilgilerdeve Marksistyorumda’Veda-BirDostluğunÖyküsüve Sanat UzunHayatKısa.IkiZülfüLivaneli yapıtı... Veda-BirDostluğunÖyküsü,çocukluk arkadaşı Mustafa’yla, KurtuluşSavaşıkahramanıMustafaKemalPaşa’ylave Türkiye Cumhunyeti’ninkurucusu Atatürk’le pek çok yaşantıyı paylaşmış, kederine, tasasına ve sevincine şahit olmuş Salih Bozok’un ve Mustafa Kemal’in can kardeşliğikonu ediliyorromanda. Kardeşlığin,dostluğun, yurtseverliğin,savaşın,göçün,acıların,kurtuluşun,sevinçlerinöyküsü anlatılıyoriçiçe,omuz omuza. Sanat UzunHayatKısaadlı kitabıiseçok boyutlu birsanatçınınokuyarak,besteler yaparak,filmlerçekerek,romanlaryazarakve hepsinihalkla iletişimhalindeüreterek yaşarken birikmişsözlerinin süzülmesindenoluşuyor.Livaneliile Veda-BirDostluğun Öyküsüve Sanat UzunHayatKısaadlıkitaplarınıkonuştuk. - “Veda” çekilecekbaşka Atatürk filmlerinede esin olacaktır kuşkusuz. - “Veda” amacına ulaşmıştır. Türkiye’nintarihine Atatürk’e ilişkinilk ve tek sinema filmiolarak yerleşmiştir.Gelecek kuşaklar daha iyisini,daha büyüğünü mutlaka çekeceklerdir ve bugün gösterdiğimizçabayıteşekkürle anacaldardır. AKPATATÜRKKONUSUNDA NASILÇARKEni? - AKP’nin Atatürk hakkında hayret vericişekilde dehasını olumlar sözler sarf etmeye,nitelcineier kullanmaya başlamış olnıalarınınasıl değerlendiriyorsunuz? - Bence AKP, bu ülkede Atatürk’e ZülfüUvaneilşu sıralarda konusunu sadece YaşarKemalle paylastığıbir roman üstünde çalışıyor. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1067 SAYFA 5