Katalog

ÇağdaşöykücülüğümüzüngelişmesindeÖzcan Karabulut’unçabalarınıözelliklebelirtmekgerekir. TürkiyeEdebiyatçılarDerneğiBaşkanıolduğu dönemde,IMGEÖykülerdergisiniçıkarırken,herhangi birörgütebağlıdeğilken,birbaşına,öykünün gelişmesineemekverdi.Onunsağladığıeşgüdümde TürkiyeÖyküGünleri,DünyaÖyküGünüaynbirönem kazandı.Buönemniceöyküdergisiningelişmesini sağladı.Özellikleöykücükadınlarkendilerinidahaiyi kanıtlamakolanağıbuldu. Bunlardanbirini,NurselDuruel’inbiröyküsünüele alarak“ÖyküdeKadınDuyarlığı”nınönemiüzerinde durmakistiyorum. “ÖyküTeknesi”,AydınŞimşek”insorumluluğunda giderekgelişmegösterenbiröyküdergisi.Dergiyi yayımahazırlayanMustafaAlbayraköykününyeni boyutlannıgösterenbiraraştırmacı. Yaratıcıyazarlıkçalışmalarıylabirdergiyayınını bütünleştirenINSANCILbaşanlıoldu.“ÖyküTeknesi” desorunlannıirdelemekleyetinmiyor.“Yaratıcı YazarhkÇabşmalan”ylaöyküyedeğişikaçılardanbakmayı kolaylaştırıyor. Hiçbiryazargöktenzembilleinmedi.Yaratıcı yazariıkçalışmalarıylayenibiryazarakapıaçılabilir.0 kapıdanuzayanbiryolvardır.Yazarlıkoyolabaş koymasınıbileninişidir. GEYİKLERANNEMVEALMANYA “ÖyküTeknesi”ninMayıs-HaziransayısıNursel Duruel’inöykücülüğüneayrılmış. MineHoşcanBilgediyorki: “NurselDuruel’inilkkitabı‘GeyiklerAnnemve Almanya’adındadır.Bukitapgünümüzöykücülüğüiçin önemlidir.Kitaptaaynıismitaşıyanöykü,Özcan Karabulut’unyönetimindehazırlananIMGEÖyküler dergisininŞubat-Mart2005tarihliilksayısındayapılan “1980’denGünümüzeTürkçeYazılmışBeğenilen10 Öykü”soruşturmasında,Uksırayıalmıştır.”(ÖYKU TEKNESİ;“YazılıKaya”Uzennden“GeyiklerAnnem veAlmanya”yaBakmak,Mayıs-Haziran,2010). “ÖyküdeKadınDuyailığı”,genişbirkonu.Nursel Duruel’intekbiröyküsündenkonuyabakmakyeterli olmayabilir.Amabubirbaşlangıçtır.Arkasıgelir. MustafaAlbayrakNursel Duruel’leyaptığısöyleşide1982’de yayımlanan“GeyiklerAnnemve Almanya”öyküsününserüvenini soruyor. SözüNurselDuruel’ebırakalım: “‘TürkDili’,dergisininEylül1979 sayısındayayımlanan‘GeyiklerAn- nemveAlmanya’,sıcağısıcağına tepkialdı.Bugünhayattaolmayan değerliyazarZeyyatSelimoğlu, ‘Vartık’taçıkanyazısında,gençbir yazarıntazelikkokanöyküsünü okuduğunu,içinesularserpildiğini söylüyordu:‘Şudağdağa,şu karışıklıklar,şusevgisizlikler,şu yokluklarortamındabilebakarsınıztekbir öyküsizeumutaşılamayayeter.’Ilk kitabımaadınıverenbuöykü hakkındaşimdiyedekepeyceyazılıp çizildi,yerliyabancıantolojilere girdi,filmeçekildi.Almanya’daders kitaplannagirdi,Fransa’daTürkçe öğrenenleriçinokutulanmetinler arasındayeraldı.IMGEdergisinin yazarlararasındayapılan soruşturmadaenbeğenilenöyküseçildi. Universitelerde,öyküatölyeletinde üzerindedurulanmetinlerarasında olduğunuduyuyorumveuzaktanel sallıyorumona”O”JumelDuruelile NurselDuruel’inokşargibielsalladığıbuöyküyü anımsadıkça,kadınduyailılığınınbizikurtaracakbir güçolduğunundaaynmınavanyoruz. Oykü,birkızçocuğunungözüyle,dağılmasından kaygıduyulanbirailenindurumunuanlatıyor. BİRKIZÇOCUĞUNUNDUYARLİĞI ÖykuyuinceleyenMünewerOğanşusorulara açıklıkgetirmeyeçalışıyor: “Büyüklerinyaşamı,büyüklerinyaşamınıninişli çıkışlımerdivenlenbirçocuğunasıletkiler?Çocuk yaşadıklarınanasılanlamverir:Ayrılık,çalışmak, zorunlulukçocuğanesöyler?Busorulannyanıtınıbulmak içinNurselDuruel’in‘GeyiklerAnnemveAlmanya’ öyküsüokunabilir(‘ÇocuklarınGözüyleYaşam’yada ‘GeyiklerAmemveAlmanya). BabaAlmanya’dayenibirçevredeyaşarken evindenuzaklaşıyormu?Çocuklarına,ailesineilgisizmi kalıyor? Anneannekızınınezilmesinekatlanamaz, boşanmasınıister.Anne,evinindüzenini,ailebirliğini konimakdüşüncesindedir.Anadolu’nunuzakbirilçesinde çocukbüyütmekkolaydeğildir. Küçükkızbunlarıbilirdeiçiniçinağlar.Oysaanne sonbirödeşmeumuduyaertesisabahAlmanya’ya gidecektir.“Yeterartık”diyesanlıpöperkızını. Küçükkızuyuyakalmış,annesini yolculayamamıştır.Amaumutsuzdeğildirartık,ağlamayacak, düşleıinigerçekleştirmeyeçalışacaktır. Duyguyüklübiröyküyüböyleözetlemeyekalkınca bütüninceliğisiliniyor.lrmaktayıkadıklan kilimingeyikleıi,bakışlarındakianlamıyitiriyor.Belkideonlar dağılanbirevliliğiyaşatmakgerektiğininsimgeienydi. Enküçüktartışmayakatlanamayan,evinidağıtan günümüzinsanınınaldırmazlığınabakıp,küslen banştırananneminsözünüanımsanm: “Kimizamangeçinememekdegeçinmeksayılır.” DÜSLEGERÇEK Biröykününhazırlanış,yazılışaşamalarınımerak edenleröyküyazarınınçalışmakoşullarınıöğrenmek isterler.Oysasözcükler,sözcüklerarasındakiilişkiler kimizamanyazanöylesineelegeçinrki,öykükendi yatağındaakmayabaşlar. NurselDuruelbuyazmasürecinişöyle “Kimiyazarneyazacağınaöncedenkararveriyor, malzemelerinitopluyor,planınıyapıyorveondan sonrayazıyor.Soncümlesininneolacağınıbileönceden kestiripyazanlarvar.Buyönteminyararlıvesağlam biryöntemolduğunudüşünsemde,öyküsözkonusu olduğundaöyledavranabilenbindeğilim.Uzennde uzunuzundüşündüğüm,öncedenkurguladığımbir öyküyüyazmakçekicigelmiyorbana.Orasını,burası- nıçekiştirmeye,eskitmeyeveyoldumiayabaşlıyorum vegiderekuzaklaşıyorumondan.Dahasonra,kendini yenilemişolarakbaskınverirse,amenna.0 zaman konuğa‘Niyegeldin?’diyesormakayıpolur.” Enindesonundayaratıcılık‘kurgu’işidir.Ama ‘kurgu’bellibir‘kalıp’değildir.Tamtersinekalıplankıran yenibirbiçimanlayışıdır.Artıksözcükler,sözcükler arasıilişkiler,yazanaşanbirgüçleoyenibiçimiçinde kendiyerlerinibulurlar.Artıkyazarbilesözcükleresöz geçiremez. Oyküdekikadınduyarbğıanneninküçükkıza söylediğisözlerdeyaşıyor.KüçükkızınağzındanNursel Duruelo kadınduyarlılığınışöyle “‘Yeterartık...yeter...yeter...yeterdiyorumsana.’ “Yalnızbenimduyabileceğimkısıkbirsesleböyle azarladıbeni.Sonrasarılıptekrartekraröptü gözlerimi,yanaklanmı.Yineazarladı,yineöptü. ‘Yabenneyapayım’dedi.‘Anadanayrılmakzorsa, evlatlardanayrılmakdahadazor.’ 0 böylesöyleyinceağlamaktanduyduğumutanç yitipgitti.Sanldıkbirbirimize,ikimizdegülmeye başladık.” NurselDuruelbugerçeğinyanınaküçükkızınbir dedüşünükondurmuş: “Rüyamdaşimdikindendahaküçüktüm”diye başlıyor “Kilimlerimizinüstündegeyikresimlerivar,çiçekler, yuvarlaklar,çizgiler,çaprazlarvar.Herbiribaşka renk.Mor,san,yeşil,pembe...‘Hadi,diyorannemtut şuküçükkiliminucundan,suyabasalım,birgüzel ıslansın,tozlanaksın.’” Sonradaküçükkızınbabasıdörtyuvarlaktaşı kilimmdörtköşesineyerleştiriliyor. NurselDuruelev korumanınbirdüş olduğunumuanımsatmakistiyor? ŞİİRLİBİRDİL MünevverOğan,“GeyiklerAnnemveAlmanya” öyküsünübirçocuğuniçdünyasınayaptığıyazınsal biryolculukolarak “Çocuklarahiçbirşeyanlatılmasadaonlarsezgiyle pekçokşeyinfarkındadır.Nitekimöykükahramanı küçükkızındurumudabunukanıtlamaktadır.Bir gecedebüyümekzorundabırakılanbirçocuğundüşün- debulduğuçözümkendidünyasınauygundur.Düş dünyasındaduvarhalısındakigeyiklercanlanır,ana bababirbiriyleküsdeğildirveailebütünlüğü bozulmamıştır.” NurselDuruelçocuklannda kendineözgübir kişiliğiolduğunudüşündürüyor.Büyükaileanlayışındaüç kuşakbirarada,yaşamanınanlamını değerlendirmeyeçalışırlar.Yaşamayadirenmenininsanlarıdaha güçlükılacağınainanıyorlar. Direnmeanlayışı,buüçkuşağıbirleştiren,kadının gücünügösterenbirduruştur.Buduruşakadın duyailığınıkazandıranNurselDuruel’inşiirselanlatısıdır. MineHoşcanBilge’ninyargısınakatılmak gerekiyor: “Çokkatmanlıvesimgeselanlatımıveşiire yaklaşandiliileNurselDuruel,1980sonrasıTürköykü tarihindeönemlibiryertutmaktadır.” “ÖyküTeknesi”,biröyküdergisiolarak,edebiyatın bellibiralanındadennleşmeseydi,NurselDuruel’in tekbiröyküsündekadınduyarlığınıböylekapsamlı biranlayışladeğerlendirmekolanağıbulunabilir miydi? Belkide yaratıcıyazarlıkçalışmalarıylabütünleşen birdergiaynntılardakiduyarlığıdahaiyigörmemizi sağlıyor. Osaben“ÖyküdeKadınDuyarlığı”derkenikiyeni öykükitabıüzerindeözellikledurmakistiyordum. BunlardanbiriŞiirYılmazErkök’ün,aynntılardaki üzgünlüğegülümseyerekbakmayaçalışanöykülen: “İNCİRÇEKİRDEĞİYANIĞI.” Öteki,ruhkarmaşasındakiaynntılaniyiyorumlayan ErendizAtasü’nünsonöykükitabı:“HAYATıNEN MUTLUANI.’ Onlannöykülerindenyolaçıkarak‘ÖyküdeKadın Duyarhğı”nıanlatmayıbaşkayazılarabırakalım.. DeğinmelerMUSTAFAŞERİFONARAN ÖyküdeKadınDuyarlığı NurseıDuruel Edebiyat eserinin ayrıntılarına girincenice bilinmeyeneyeni bir yol uzanır. Sıradanokur bir Öyküyedalar gider de, sezdirilen inceliklerinayrımı- na varamazsa eleştirel okumanıntadını çıkaramaz.Oysa ustabir öykü yazarınice söylenmeyeni sezgilerimize bırakmıştır.Kuşkusuz çağdaş Türk öykücülüğüönemli bir atılımyaptı. Zaman zaman öykü dergileri- nin çoğalması bu atılımın ayrıntılarını göstermeye varıyordu. ErendllzAtasü Busayfaylailetişimkurabilmekiçindergilerinizive kıtaplannızıaşağıdakiadresegöncfenniz: ŞeıifOnaian HekimköyS!tesi20.Sok.No:806800Umitköy-MkTeL: (0312)2359111-2362346 SAYFA 22 CUMHURIYET KITAP SAYI 1067