Katalog

29 TEMMUZ 2010 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KÜLTÜR [email protected] CMYB C M Y B UĞUR HÜKÜM AVIGNON - Bir Avignon buluşmasõ daha geride kaldõ, ka- lõyor. Önceki gün perde indiren “In” programõndan sonra bir zamanlarõn aykõ- rõ çocuklarõnõn “Off”u da 31 Temmuz’da sona erecek. Avignon müdavimleri, 25 gün süreyle tiyatronun özellikle dans, müzik ve 2010’un öz- günlüğü olarak edebiyatla işbirli- ğini, flörtünü, küçük bir azõnlõğa gö- re de didişmesini yaşadõlar. 2004 yõlõndan beri festivalin yönetici- liğini üstlenen Hortense Archa- umbault ve Vincent Baudriller, bu yõlki festivali değerlendirme top- lantõsõnda açõkladõklarõ rakamla- ra bakõlõrsa rekor yakalanmõştõ. “In” için basõlan 122 bin bilet- ten yüzde 95’i, yani 116 bini satõlmõş, çoğu gösteride dolu- luk oranõ yüzde 100’ü aşmõş- tõ. Belediyenin festivale ayõr- dõğõ bütçe 2.75 milyon Av- ro’yken, şenlik çevresinde kentin kesesine düşen hasõlat ilk tahmin- lere göre 23 milyon Avro civarõn- daydõ. 20 ayrõ mekânda düzenlenen 21 günlük programlamada 50 gös- teri 250 kere sahnelendi. Bu yõl 21 yeni sanatçõ veya kolektif sahneye çõkarken 18-25 yaş grubu seyirci oranõnõn yüzde 12 arttõğõ tespit edildi. 2004’ten bu yana bir veya iki konuk sa- natçõnõn öncülüğünde hazõrlanan festivale Archambault ve Baudriller ikilisi bu yõl Fransõz yazar, şair, çevirmen Olivier Ca- diot ve İsviçreli tiyatro yönetmeni Chri- stoph Marthaler’in katkõlarõ ve tercihle- riyle yön verdiler. AÇILIŞ OYUNU ‘PAPPERLAPAPP’ Marthaler’in Sarayõ Şeref Avlusu’nda sahnelenen açõlõş oyunu “Papperla- papp” eleştirmenler, hatta çok sayõda ti- yatro amatörü tarafõndan ‘fiyasko’ olarak nitelenince moraller bozulmuştu. Fakat ge- rek ilerleyen günlerde sahnelen diğer gösteriler, gerekse de yine Marthaler’in ‘şaheser’ olarak nitelenen bir başka oyu- nu, “Schutz vor der Zukunft” tüm kö- tümserlik bulutlarõnõ dağõtmaya yetti. Özellikle de festivali noktalayan, 64 yõl ön- ce ilk festivali de açan Shakespeare’in “II. Richard’ın Trajedisi” adlõ tarihi pi- yesinin sõra dõşõ sunumu çarpõcõydõ. Bu ba- şarõda Jean-Baptiste Sastre’õn yönettiği oyunun başrolünü, günümüz Fransõz ti- yatro ve sinemasõnõn en iyi aktörlerinden Denis Podalydès’in yorumlamasõnõn pa- yõ da bir hayli yüksek olsa gerek. Bu yõlki festivalin beğenilmesini sağla- yan diğer eserleri kõsaca özetlemek gere- kirse öncelikle İspanyol sanatçõ Angélica Liddell’õn sahneye koyup oynadõğõ tiyat- ro-müzik-dans gösterileri “La Casa de la fuerza” ve “El Ano de Ricardo”yu zi- kretmek zorunlu. Alain Patel ve Franck Van Laeck ile yönettiği yalnõzca transek- süellerin rol aldõğõ “Gardenia”sõ; koreo- graf Anne Teresa de Keersmaker’in “En Atendant”õ, François Orsoni’nin mü- zikli yorumladõğõ Brecht’in ilk piyesi “Baal”i veya yine ilk kez Avignon’da Christian Feutrier yönetiminde sahnele- nen bir Eugene Ionesco piyesi, “Délire A Deux” olumlu eleştirilerin yoğunlaştõğõ eserler oldu. İki enfes ‘angaje tiyatro’ örneği de Ludovic Lagarde’õn Olivier Cadiot’dan uyguladõğõ “Un mage en été” ile Martha- ler’in “Schutz vor der Zukunft”u oldu. Her durumda Archambault ve Baudril- ler ikilisi 2011’in ‘konuk’ sanatçõsõnõ seç- mişler bile; Fransõz dansçõ ve koreograf Bo- ris Charmatz. Gelecek yõl ikinci 4 yõllõk kontratlarõ sona erecek ikilinin görevleri ye- nilenirse 2015’e kadar somut tasarõlarõ var. Örneğin, 800 kişilik yepyeni bir gös- teri salonu. Darõsõ tüm tiyatro ve sanatse- verlerin başõna... BURCU YASEMİN ŞEYBEN AVIGNON - Fransõz tiyatrocu François Orsoni’nin yönetiminde Avignon Festivali’nde sahnelenen “Baal”, Brecht’in 1919’da kaleme aldõğõ ilk oyununun metnine büyük ölçüde sadõk kalmakla birlikte dra- maturjik açõdan daha çağdaş bir prodüksiyon. Orsoni’nin “Baal” yorumu, Clotilde Hes- me’nin yarattõğõ Baal ka- rakteri, bu karakterin diğer kadõn ve erkek karakter- lerle olan ilişkisi ve müzik kullanõmõyla oyuna özgün metninden farklõ anlamlar kazandõrõyordu. Brecht’in 1. Dünya Sa- vaşõ’nõn hemen sonrasõnda kaleme aldõğõ “Baal” hümanist ve ilerleme- ci değerler taşõyan, Av- rupa toplumunun savaş sonrasõ geldiği noktayõ derinden eleştiren bir metin. 28 sahneden oluşan oyunda, genç bir şair, nihilist bir şe- kilde arzularõnõn ve öz- gürlüğün peşinde ko- şarken, trajik sonunu göre göre hayatõnõn her anõnõ doyasõya yaşa- mak istiyor. Bu özgür- lüğün en önemli bo- yutlarõndan biri, genç şairin kendisiyle birlikte kadõnlarõ da yõkõma sürüklemesine neden olan ve Brecht’in daha sonraki oyunlarõnda daha az sorgulanan cinsel özgürlük konusu. Orsoni prodüksiyonu Brecht’in metnini bu noktadan yakalayarak, cinsellik sorgulamasõnõ bir adõm öteye taşõyordu. Prodüksiyon, Ba- al ile özdeşleşen geleneksel lanet- lenmiş şair imajõnõ kõrarak erkekliği ve kadõnlõğõ, diğer bir deyişle cin- sel kimliği sorgulamaya açõyordu. Bir erkek kõlõğõnda sahneye çõkan Baal’in, kadõnlarla olan ilişkile- rinde özgün metindeki Baal ka- rakteri gibi baştan çõkarõcõydõ. Ama sonradan ölümüne neden olacağõ yakõn arkadaşõ Ekart ve her gece gittiği ka- ranlõk barlardaki er- keklerle olan ilişkisi homoseksüel gönder- meler ve eylemler ba- rõndõrõyordu. Baal’i canlandõran oyuncu- nun kadõn olduğunun farkõnda olan seyirci bir yandan kadõn oyuncunun öteki ka- dõn oyuncularla olan ilişkisine tanõk olurken, öte yandan metne sadõk kalõnarak bir erkek ola- rak yorumlanan Baal karakterinin öbür erkek karakterlerle olan ho- moseksüel ilişkisini izliyordu. Or- soni, gerek oyuncularõn gerek can- landõrdõklarõ karakterlerin cinsel kimliklerini çarpõtarak, var olan toplumsal önyargõlarõ sarsan sah- neler ortaya koydu. Cinsel kimlik- ler konusunda toplumsal algõyõ en belirgin biçimde sorguladõğõ sahne ise Baal’in yarõ çõplak bir şekilde Ekart ile yaptõğõ göğüs göğüse çar- põşmaydõ. Orsoni prodüksiyonunun en ye- nilikçi dramaturjik öğelerinden bir diğeri de müzikti. Özgün metinde şarkõlar Baal’e ait. Ancak Orsoni uyarlamasõnda müzikler farklõ karakterler tarafõndan, hatta ba- zen de birlikte söylendi. “Ba- al”in müziğini üstlenen Tomas Heuer ise müzikleri çağdaş ve popüler tõnõlarla harmanladõ. Orsoni’nin ve Heuer’in bir baş- ka sürprizleri ise şarkõlardan bi- rinin başõna David Bowie’nin “Space Oddity” adlõ şarkõsõnõn girişini koymalarõydõ. Çünkü 1982’de BBC televizyonu “Ba- al”i sinemaya uyarlarken, Baal karakterini David Bowie canlan- dõrmõştõ. Bu tür performanslarara- sõ göndermelerin müzik üzerin- den yapõlõyor olmasõ bu yõlki Avig- non programõndaki prodüksiyon- larda oldukça sõk karşõmõza çõktõ. Fransõz ve Avrupa seyircisinin büyük ilgiyle izlediği (Avignon’da seyirciler oyunu beğenmedikleri takdirde hemen çõkõyorlar) pro- düksiyon, karakter-oyuncu, müzik kullanõmõ-epik anlatõm, özgün metin-çağdaş dramaturji arasõn- daki ilişkilere getirdiği postmodern yaklaşõmla Brecht’i biçimsel açõ- dan günümüze taşõmayõ başardõ. Ancak cinsel kimlikler üzerine sorgulamanõn neden “Baal” üze- rinden yapõldõğõ konusuna Orsoni prodüksiyonu açõk seçik bir yanõt vermedi. Cinsel kimlik sorgulamasõ François Orsoni, Avignon Festivali’nde sahnelenen ‘Baal’e Brecht’ten farklõ bir yorum getiriyordu Orsoni, oyuncularõn ve canlandõrdõklarõ karakterlerin cinsel kimliklerini çarpõtarak, toplumsal önyargõlarõ sarsan sahneler sergiliyordu. ‘Yabancı’ ve ‘Çoğunluk’ Venedik’te yarışıyor Kültür Servisi - Yönetmenliğini Feo Aladağ’õn yaptõğõ “Yabancõ” (Die Fremde), Avrupa Parlamentosu (AP) sinema ödülü “Lux” için finalist oldu. Sibel Kekilli’nin başrol oynadõğõ ve namus cinayetini konu alan film, festivalde yarõşacak üç finalistten biri, ödülü kazanan ise 24 Kasõm’da belli olacak. Öte yandan, Seren Yüce’nin yönettiği “Çoğunluk” da, Venedik Film Festivali’nin “Venice Days” bölümüne seçilen 12 filmden biri oldu. Film, ilk filmlerin yarõştõğõ kategoride de “Geleceğin Aslanõ” (Lion of the Future) ödülü için yarõşacak. İstanbullu orta sõnõf bir ailenin oğlu Mertkan’õn hayatõna odaklanan filmde Bartu Küçükçağlayan da başrol oynuyor. BillboardTürkiyekapandı Kültür Servisi - Doğuş Yayõn Grubu tarafõndan yayõmlanan aylõk müzik dergisi Billboard Türkiye kapandõ. Kasõm 2006’dan bu yana yayõmlanan Billboard Türkiye, zengin içeriği ve doyurucu listeleriyle müzik sektöründe önemli bir boşluğu dolduruyordu. Yayõn yönetmenliğini Meltem Fõratlõ’nõn üstlendiği derginin yazõişleri kadrosu Sebla Koçan, Zeynep Ç. Yayõnoğlu, Ömer Acar ve Pelin Yõlmaz’dan oluşuyordu. Michelangelo freskinde keşifler Kültür Servisi - Johns Hopkins Üniversitesi tarafõndan yürütülen yeni bir çalõşmaya göre 16. yüzyõlõn usta ressamõ ve başarõlõ anatomisti Michelangelo, Sistin Şapeli’nin tavan arasõndaki bir tanrõ tasvirine bir beyin kökü ve omurilik imgesi gizlemiş gibi görünüyor. Neurosurgery’nin mayõs sayõsõnda yayõmlanan bu keşfin, fresk figürlerindeki tartõşmalõ ve alõşõlmadõk özellikleri açõklayabileceği düşünülüyor. Birçok kadavra üzerinde çalõştõğõ bilinen Michelangelo, bu sayede heykellerinde ve tablolarõnda kusursuz bir insan figürü tasviri oluşturabiliyordu. Kültür Servisi - “10. Munzur Kültür ve Doğa Festivali” kap- samõnda Muzaffer Oruçoğlu’nun kişisel resim sergisi sanatseverlerle buluşacak. “Kimliğimiz, kültü- rümüz, dilimiz, inancımız ve Munzurumuz ile özgürleşelim” sloganõyla bugün başlayan ve 1 Ağustos’a dek devam edecek fes- tival Tunceli merkez, Hozat, Ni- zamiye ve Ovacõk ilçelerinde dü- zenlenecek. Festival boyunca resim sergileri, konserler, tiyatro etkin- likleri gerçekleşecek. Şimdiye kadar toplam 6 ülkede altmõşõn üzerinde kişisel resim ser- gisi açan Muzaffer Oruçoğlu, ser- ginin Dersim’de açõlõşõnõn özel bir önemi olduğunu vurgulayarak “Dersim dağlarında ve köyle- rinde geçen bir yıllık seyyar ya- şamım, erteleyip içimde gizledi- ğim edebi duygularımı derinden etkiledi ve değiştirdi. Dersim’in, delileri, divaneleri, halkı, tarihi ve coğrafyasıyla, sanata ve edebiyata oldukça yakın bir bölge olduğu- nu belirtmeliyim. Bana göre Der- sim’in bugünkü asli görevlerin- den birisi, kendi dilini, kültürü- nü ve sanatını, geçmişten bugü- ne, açığa çıkarmak, derip dev- şirmektir” dedi. Muzaffer Oruçoğlu, Dersim’le buluşuyor ‘Man Booker’ adaylarõ açõklandõ Kültür Servisi - Dünyanõn en prestijli edebiyat ödüllerin- den “Man Booker”õn 2010 yõlõ adaylarõ açõklandõ. De- ğerlendirmeye alõnan 138 kitaptan 13’ü ilk elemeyi (longlist) geçti. Şu anki adaylar: Peter Carey, Em- ma Donoghue, Helen Dun- more, Damon Galgut, Ho- ward Jacobson, Andrea Levy, Tom McCarthy, Da- vid Mitchell, Lisa Moore, Paul Murray, Rose Tre- main, Christos Tsiolkas ve Alan Warner. Son eleme için belirlenecek liste (shortlist) 7 Eylül’de açõklanacak, ödülü kimin kazandõğõ ise 12 Ekim’de duyurulacak. Ödüle layõk görülen yazarõn 50 bin ster- lin (yaklaşõk 115 bin TL) kazanacağõ yarõşmada, sõra- daki ve son elemeye kalan 6 yazara 2500’er sterlin (5750 TL) ve dereceye gi- ren eserlerinin özel basõmõ verilecek. 1969 yõlõndan beri verilen ödül, İngiliz Milletler Top- luluğu ya da İrlanda vatan- daşõ yazarlarca İngilizce ya- zõlmõş ve ödülün verileceği yõl Birleşik Krallõk’ta ilk de- fa yayõmlanmõş en iyi roma- na veriliyor. VİYANA (AA) - Salzburg Müzik Festivali’nin bu yõlki ‘açılış kutlamaları’ etkin- liğine katõlan ünlü piyanist ve besteci Fazıl Say ile Bo- rusan İstanbul Filarmoni Orkestrasõ (BİFO) Avustur- ya basõnõndan da tam not aldõ. Günlük Kurier gazetesinin müzik ve sanat eleştirmeni Peter Jarolin, Say ve Bİ- FO konserine ilişkin maka- lesinde, solo piyano ve or- kestra için bestelediği par- çasõ, “Nirvana Yanı- yor”un prömiyeri için “Say, akılda kalabilecek iddialı efektlere de daya- nan, ancak kesinlikle ku- lak tırmalamayan bir eser bestelemiş” diye yazdõ. Jarolin, makalesinde ayrõca Sascha Goetzel’in orkestra şefi sõfatõyla iki yõl içinde Borusan İstanbul Filarmoni Orkestrasõ’nõ önemli bir müzik topluluğu haline ge- tirdiğine de değindi. Fazõl Say’õn, Mozart’õn 12. piya- no konçertosunu seslendir- diğinde de “üstün yetenek- li bir sanatçı olduğunu is- patladığını” yazan Jarolin, “Kültür alışverişi işte böyle bir keyif” diyerek Say’dan övgüyle söz etti. BİFO ve Say’a dõş basõndan övgü EnAtendantGardenia Avignon’da hasat zamanı Avignon’da hasat zamanı Bu yıl Olivier Cadiot ve Christoph Marthaler’in hazırladığı festivalde bilet satışında rekor kırıldı