Katalog

ÖmerSeylettin UlkücüBirYazarınRomanı TahirAlangu, Ömer Seyfettin ÜlkücüBir YazarınRomanfnda (Haziran2010,YapıKredi Vay.)kendi deyimiyle “eserlerine her şeyden Öncehayatını ve çatışmalarınıkoyan” bir yazarın anlatıyor. Ömer Seyfettin,bir “klasik”.Türk hik öncülerinden.Kısahikaye”nin kurucularından.Diliyle, anlatımıyladöneminde seçkinleşmiş,öncü olmuş. Günümüzdede eserleri en çok okunan yazarlardan. Hattaen çok okunan de diyebiliriz.Eserlerio kadar çok yayınevinden yayınlanıyor kitakip et- mek olanaksız. TahirAlangu,1915’teIstanbul’da doğmuş.IstanbulUniversitesiEdebiyat FakültesiTürkDilive EdebiyatıBölümü’nü 1943’tebitirmiş.Birçoklisede,köy enstitüsündeveyüksekokuldaöğretmenlik yapmış.BoğaziçiUniversitesi’nde halkbilimderslerivermiş.Şiirleri,eleştirileri, edebiyat,tarihvehalkbilimüzerineyazılan öğrencilikyıllanndanbaşlayarakdergiler- de yayımlanmış.Dergilerde,gazetelerde romanveöyküdeğerlendirmeleriyazmış, ÖmerSeyfettin’inbütüneserlerinibaskıya hazırlamış.Asılkatkısınıhalkbilimdalında yapmış.Masallar,gölgeoyunları,destan- lar,göçmenfolkloruvebunlarlailgili kuramsalsorunlarhakkındaaraştırmalar yapmış.19Haziran1973’teIstanbul’da ölmüş. Alangu’nunÖmerSeyfettinmerakı üniversiteyıllanndanbaşlıyor.36yıllıkkısa hayatınaçokiş,çokürünsığdırmışbu verimliyazannhayatöyküsünümerak ediyoramatatminedicibirkaynak bulamıyor.BununüzerineÖmerSeyfettin’in biyografisiniyazmayakararveriyor. “Hayatınaynntılançoğuzamanyazarlar veeserleriçinbiranahtarödevigörüyor, birçokbulanıknoktalannaydınlanmasıve anlaşılmasına,yazannyeniden değerlendirilmesine,eserlerinindahaiyi anlaşılmasınayolaçıyordu”görüşüyleyolaçıkan Alangusadeceyazanneserleri,hakkında yazılanlargibibasılımalzemeile yetinmemiş.BiryandanÖmerSeyfettin’denkalan veyayımlanmamıştümyazılımalzemeye ulaşmayaçalışmış,diğeryandanyazann baştaailesivearkadaşlanolmaküzere yakınçevresininde tanıklıklanna başvurmuş.Yani,iyibirbiyografiyazımındane yapılmasıgerekiyorsaonlarıyapmış. ÖmerSeyfettin1884yılındaGönen’de (Balıkesir)doğmuş. ÖğrenimineGönen’debir mahallemektebinde başlamış.Yüzbaşı rütbesitaşıyanbabasının tayiniileIneboluve Ayancık’tansonraIstanbul’a gelmişler.Edirneve Istanbul’daaskerieğitim almış.Piyadeasteğmeni rütbesiyle,Kuşadası’ndagörevyapmış.• IzmirJandarmaOkulu’naöğretmenola-• rakatanıncaedebiyatortamlannagirmiş, arkadaşlaredinmiş.Alangu,Batı kültürünüiyibilenBahaTevfık’inÖmer Seyfettin’inüzerindeönemlietkisiolduğunu yazıyor.Budönemlerdedahaçoktakma isimleşiirleryayıniatanÖmerSeyfettin 1909’daSelanikUçüncüOrdu’da görevlendirilincedüzyazıyayöneliyor.Balkan SavaşıbaşlayıncakapananGençKalem- lerdergisininyazıkurulundayeralıyor, başyazılaryazıyor. YenidenorduyaçağnlanÖmer Seyfettin,YanyaKuşatması’ndaesirdüşüyor. Nafliyon’dageçenbiryıllıkesareti sırasındahikayeleryazıyor.HikayeleriTürk Vurdu’ndayayırnlanıyor.1913’teesrilikten kurtulupIstanbul’adönüyor. Baskını’nakatılıyor.Dahasonraaskerlikten aynimış,yazarlıkveöğretmenlikyapmış. Türkçüdüşünceninsözcülüğünüyapan yazılaryazmış.1914yılındaKabataş Sultanisi’ndeöğretmenlikgörevinebaşlamış ve bugörevini1920’deölümünekadar sürdürmüş.Öğretmenlikdönemi yazarlığınında enverimlizamanıolmuş.Bu dönemde10kitaptayayımlanan125hikaye yazmış. Alangu,ÖmerSeyfettin’ineserlerini anlamakiçinonunyaşadığıdönemide iyi bilmekgerektiğidüşüncesinde.20.yüzyılın ilkyirmiyılındabiryandanOsmanlı1m- paratorluğuçözülürkendiğeryandan süreklisavaşlaryaşanıyor.Trablusgarp, BalkanveBirinciDünyaSavaşlanartarda geliyor.ÖmerSeyfettinbudönemde yaşamışveyaşadıklarınıhikayelerine yansıtmış.Alangu,ÖmerSeyfettin’inhikayeleri- ninkaynağınınsüreklituttuğugünlüklen olduğunadikkatiçekiyor.Bazıgünlük sayfalanpekdeğişikliğeuğramadan hikayehalinialmış. ÖmerSeyfettin’inhayatındaIttihatve TerakkiFırkası’nınveZiyaGökalp’in önemlibiryerivar.“YeniLisan”,“Milli Edebiyat”gibianlayışlarıbirlikteoluşturup savunmuşlar.ÖmerSeyfettin,partinin ilkelerineuyanyazılar,hikayeleryazmış. Partiorganlannda,yayınlarındagörev almışGökalp’inortayaattığıTürkçü görüşlen,TürkDili’ninanlaştırılmasını savunmuş,buyoldaürünlervermiş. İmparatorluğunçöktüğü,milliyetçilikakımlarının tümdünyadakabulgörüpyenidevletlerin oluştuğubirdönemdeÖmerSeytettin’in ülkeningeleceğiniTürkçüakımlarda görmesini,Türklüğesarılmasını garipsememekgerek.Çünküenöncüanlayış milliyetçiakımlar.0 dönemdegeliştirilen görüşlerinTürkiyeCumhuriyet’ininkuruluşu- nakaynaklıkettiğide birgerçek.Genç yaştaölmeyipCumhuriyetdönemindede yaşasaydınasılbirsiyasitavnolurdu meraketmemekeldedeğil. TahirAlangu’nunyazımı25yılsüren,ilk baskısı1968’deyapılan509sayfalık eseırindeÖmerSeyfettin’inhayatöyküsünü en küçükayrıntılarıylaaydınlatmaya çalışıyor.Ustelikbüişiakıcıbiranlatımla yapıyor.Belkiadındabelirtildiğigibibirroman olarakokunamazamakeyifleve merakla okuduğumu,hemÖmerSeyfettinhemde 1900’İerinTürkiyesihakkındaçokşey öğrendiğimibelirtmeliyim. AKLIMDAKIYILAN HaticeMeryem “projekitap”lar yazmayı,birkonunun, olgununüzerine gidiponuenine boyunaincelemeyi, didiklemeyisever.Ikinci hikayekitabıSinek KadarKocamOlsun Başımda Bulunsun’da“birininkarısı olmahallerini”anlatmıştı.Aklımdaki Yılan’da(Haziran2010,iletişimYay.) annelikhallerinielealmış.Kitabınarka kapağındabelirtildiğigibi“Mükemmel annelik,gelenekselannelik,modem annelik,kentteve köydeannelik,tek başına annelik...Birmevki,birmertebe,bir çabaolarakannelik...Birmasumiyetformu olarakannelik...Cinselliğekarşıbirzırh olarakannelik...Veanrıelerdenkızlarına devrolanmiras...”elealdığıkonulardan. HaticeMeryem,kadınınanneliğeevrilmesini günümüzkadınınınbakışaçısını yansıtarak,günümüzdenolaylarla anlatıyor.Doğumlabirliktekadınbaşkalaşıyor ve geridönülmezbirbiçimdeyenikimli-. ğinisahipteniyor,o artıkherşeydenönce “anne”dir.Çocuğunubesleyecek, büyütecek,koruyacak,kollayacaktek insan. Ilkhikayedebelirttiğigibi“seyircisitek, biletibedava,gösterimiömürboyu sürecekvasatbiroyunun yıldızı olmaktı(r)annelik.”Amaburadakalmıyor HaticeMeryem,“doğuranmıbüyütenmi annedir,”sorusunuda tekrarelealıyor. Eskibirseksfilmleriyıldızınınanne oluncageçmişininüzerinenasılsüngerçekip tamamenunuttuğununda...Sonuçta öykülerannelerlekızlarınilişkisinedekvan- yor. Annelik,anne— kızilişkisitabiikiyeni konulardeğil.Amaherzaman,her dönemdeğişendünyave ilişkilerletekrar elealınıpdeğerlendirilmesigereken temalar.HaticeMeryemAklımdaki Yılan’daannelikhallerinitekrarelealırken hemgünümüzdenbirbakışlabu olguya taze biryaklaşımgetiriyorhemde dilive anlatımıylafarkınıkoyuyor.Hatice Meryem’inbirdost meclisindedilegetirilen • biröyküyüanlatırgibibirincişahısağzın-• danve mizahınkıyısındadolaşanbir anlatımıvar.Entrajik,en üzücükonularda bilebu dilokuruferahlatan,dışarıdan bakıpsorgulamasınısağlayanbirunsur • oluyor.Aynızamandakomikgibi görünenolaylarınaltındagizlitrajediyede dikkatetmemizisağlıyor. YENIYAZI • Gökhan Arslan,Cihan Dumangibigenç• kuşakedebiyat- • çııannın yayınladığı Yeniyazıaltıncısayısına ulaşmış.Yaz aylannı kapsayacak,dergi hazırlayıcılarınabir soluklanmaolanağıverecek,öncekilere göreoylumlualtıncısayıilebirinciyılıda • tamamlamışlar.2000’liyıllaredebiyat • dergiciliğiaçısındanyenidendoğuş dönemisayılabilir.2000’liyıllarınşairve yazarlanatakve girişimcibirruhlaTürki- • ye’ninheryanındayüzlercedergiyayın-• lanıyor.Amabunlarınçoğudolaşıma giremiyoryada dikkatiçekecek,okunacak • niteliktedeğil.Yeniyazı’nınfarkıda burada.Hemgençkuşağınşiirveöykülerinin en yeniörnekleriniokuyorsunuzhemde onlarınTürkve dünyaedebiyatına bakışlarınıyansıtançalışmalarını,iyikotanlmış çerçeveveatölyebaşlıklıdosyalannı... Yeniyazıbuniteliklennikaybetmez,yaz• sıcağındankuvvetlenmişolarakçıkarsa, sürekliizleyeceğimbirdergiolacak.Tay- • siyeediyorum.. Okuduğum K!taplar METİNCELAL aklımdaki yılan ÖmerSeyfettin EdirneAskeriidadisini bitırdığıyıl(1899>.Enüstte ise eşi Hanımve kızıGünerIle(15Ocak1918,aile arsivinden). SAYFA 12 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1067