Katalog

HURI YET'IN İZMİR' ~w • 4B»Y~ İT rışmıştır. Tepe üzerinde Veneilk "istila kuvvetlerini" İzmir rıhdik'ten kalma eski Venedik kaletımma saldıkları zaman, bununla sinin harap ve yıkık duvarları, Türk "milli vicdanında" yepyeni birkaç saat uzaktan görünür. bir ürperişin uyanacağı, o zamana "Kordon" denilen uzun ve geniş kadar duyulmamış bir "idrak"in ilk rıhtımı pek latiftir. Nısfı (yarısı) tecrübesi ile yeni bir "vatan bilinher zaman ticarete ait eşya ile ci"ne varılacağı, belki çok az inarabalarla, azim ekseriyetini Türksamn aklmdan geçebilmişti. ler teşkil eden hamallarla doludur. Başında "hukukı hükümraRıhtımm bu kısmı üzerinde ticam"yi temsil eden bir valisi, bir asret müesseseleri, bankalar, acenkeri garnizonu ile İzmir, koparılteler ve Yunan kahvehaneleri... maz ve almmaz bir "Vilayeti ŞaDaha ileride otel, birahane, sinehane" idi ve bu gösterişli teminat, matograf binaları... cesim (büyük) yıllarca onun hiçbir biçimde başİzmir tiyatrosu ve sonra bütün kasına mal edilemeyeceği hakkmFrenk zenginlerinin mükellef ve da güçlü ve kesin bir kanıt yerine muhteşem kâşaneleri uzar, gigeçiyordu. İşte bu genel kanı ileder..." dir ki bir gece önce Amiral CalthFrenk Sou,..... ... rop tarafmdan ve "görülen lüFrenk mahallesi, zengin bir içinden bir görünii zum üzerine" İzmir'in işgal edileçarşıdır. Burada önemli bir yer tuceği "sadaret"e bildirildiği ve butan mahalleler, geniş ve temiz binun hakkında henüz hiçbir karşılıklı antlaşmaya zanalarla doludur. "çünkü ecnebiler mahallesidir". man bırakılmadan, ertesi sabah, işgale "bilfiil" Türklerin oturduğu mahalleler, bir ikisi dışınbaşlandığında, hükümet bu olayda bir aşırılık görda hepsi dar ve düzensizdir. Özellikle daha yüksek meyecek, İzmir valisine "Kemali sükünla davranılıp taraflara çıkılırsa köy kulübelerine benzer evler ve hiçbir müdafaa ve kargaşalığa meydan verilmemebarakalar görülecektir. Bu yerlerin uçurumlara si ve herkesin işi ve gücünde bulunması" emredibenzeyen kirli yollarında geceleri fener bile yanmaz. lecekti ("İşgale Doğru",gös.yer.) Türk Mahallesi'nin alt kesimlerindeki omnibüs garajmdan mahallenin görünümü Somar, İzmir İşgali'nin Siyasi ve İçtimai TariYazı, İzmir ticaretinden aslan paymı yabancıhi'ni karanlıktan ve özellikle "senei devriye" haların yuttuğunu, Türklerin bu ticaretten hiçbir natiplerinin kürsü belagatlarından kurtarmak ve gensibi olmadığmı dile getirir. İzmir'de yabancıların ve çliğe mal etmek için uğraşıyordu. Bu büyük eser üç gayrimüslimlerin kurdukları ve geliştirdikleri kucilt olacak, Türk Yunan antlaşmazlığı Şark Meselesi rumlar yanında İzmir Türklerinin dikmeye çalışbağlammda işlenecekti. İkinci cilt Balkan savaşlatıkları kuruluşlar henüz oldukça zayıftır. Çünkü, rının sonuçlarını ele alacaktı. Asıl ayrıntılı bölüm Türk fikir yapısı, bu kente damgasını vurmamıştı. üçüncü cilt olacak ve işgal olayı Megaloidea bağİzmir sözün tam anlamıyla, Türkçesi biraz Rumca, lammda yorumlanacaktı. Sanırım eser, bu plana uybiraz Fransızca ile dolanıp sırnaşan, İtalyanca ile kur gun olarak yazılamadı. Elde yaklaşık 120 sayfayı buyapan, İngilizceye boyun kıran bir Levanten kenlan eski harflerle yazılmış, tam olarak temize çetiydi. kilmemiş bir metin bulunmaktadır. O da basılmamıştır. İzmir, Avrupalı'nın gözünde "siyasi mülkiyet ve tamamiyeti" kime ait olursa olsun, bir Avrupa Somar, İzmir'deki fikir ve dil hareketlerine de kentiydi. Fransız onda Fransız Akdeniz'inin bir libüyük önem veriyordu. Necip Türkçü, İzmir'de manını; İngiliz, Britanya sermayesinin yarattığı bir 1900 1901 yılında yazdığı makalelerle bir "dil cesömürge kenti; İtalya, Napoli'nin bir mahallesini göreyanı" yaratmıştı. Türk dilinin sadeleşmesi bakırecekler; fakat bütün bunlardan çok, şehir üzerinmından son derece önemli olan bu akıma, Somar, deki manevi "sahipliğini" gittikçe tüm Hıristiyan Tevfik Nevzat başlıklı eserinde önemli bir yer dünyasına kabul ettiren "Rumlar" olacaktır (Somar, ayırdı. (s. 77 79). Bu hareketin içinde tıpkı Türk"İşgale Doğru İzmir'de Kültür", Edebiyat Dostlaçü Necip gibi İzmir'e sürgün olarak gelip, daha sonrı, 1(1987). İzmir'in geleceğini etkileyen büyük döra Edirne milletvekili olan ve C H P içinde önemli nüşüm işgalle birlikte gündeme geldi. mevkilere yükselen Mehmet Şeref (Aykut) de vardı. Somar, bütün bu kültürel gelişmeleri Türkçü Ne"15 Mayıs 1335 (1919) sabahı birkaç "itilaf" gecip ve İzmir'de İçtimai Hareketler başlığım taşıyamisi koruyuculuğunda bir Yunan zengininin "iane" cak eserinde ayrıntılı olarak açıklamayı planlıyorve armağanı olan Averof'la birkaç Yunan teknesi, il 78