Katalog

nüz bir yaşını dolduran sevgili yavrum Gizem'in bu güzelim kıyı kentinde büyüdüğünü düşlemek bile bana yetiyordu. Ticaret kenti!.. Evet, yıUarca çoğu kimse Izmir'i öyle düşündü, öyle algıladı. Bu elbette doğruydu. Izmir tarih boyunca bu özelliğini korudu. Ancak İzmir'in başka özellikleri de vardı. Nitekim Ziya Somar, burada, XIX. yüzyılm ikinci yarısmda başlayan fikir hareketlerinden yola çıkarak, İzmir'in, bu Levanten kentinin, bu uluslararası ticaret merkezinin, bu evrensel pazar yerinin nasıl yepyeni bir kimliğe kavuştuğunu bütün ayrıntılarıyla ortaya koyan büyük bir bilgin olarak sivrildi. Somar'm yaşamında Izmir çok önemli ve özel bir yer tutar. Bu bağlamda İzmir'in de, Somar'a çok şey borçlu olduğunu unutZiya Somar çalışma ofisinde mamak gerekir, diye düşünüyorum. Aşağıda gönün özelliklerini taşıdığma dikkatimizi çekmekterüleceği gibi Somar, bizden neredeyse yarım yüzdirler. Balkan savaşı bozgunundan sonra ailesi ile yıl önce burada öğretmen olarak görev yapmış; okul, birlikte İstanbul'a göç etti. Küçük yaşta babasını yiMilli Kütüphane, evi ve dostları arasında mekik dotirince, ailenin sorumluluğunu, subay olan eniştesi kumuş, ürettikçe üretmiş ve İzmir'in kültürel tariile dayısı üstlendiler. Küçük Ziya, Bursa Sultanisihinin araştırılmasma yepyeni ufuklar açmıştı. Bu nin (lise) ilk bölümüne parasız yatılı olarak yazıldıbüyük insanm çalışkanlığı, enerjisi, üretkenliği beğında henüz altı yaşındaydı. Okulunu ve Bursa'yı çok ni her zaman şaşırtmıştır. Ben İzmir'e geldiğim zasevdi. Orada son sınıfa kadar okudu. Bu yüzden Burman onun yakın çalışma arkasa'yı doğum yeri gibi kabul etmiş, daşlarından emekli Tarih öğhep Bursalı olduğunu söylemiştir. retmeni Garra Sarmat sağdı. Nezahat Somar'm Yaşar Aksoy'a Ondan Somar'la ilgili önemli verdiği Somar'ın amlarına göre, bilgiler aldım. Somar'm İstanÇanakkale'de savaşan büyük dabul'da oturan eşi rahmetli Neyısının yanına gitmek için kendi zahat hanımm adresini de Eray kendine karar vermiştir. ŞarapCanberk'ten edindim. Kendinellerin altından geçerek bu issiyle tanışma ve konuşma fırsateğine ulaşmıştır da. Orada düştını buldum. man gemilerinin batırıldığını, Nezahat Hanı Somar'la geMaydos'ta genç subay dayısının çen uzun ve verimli yılların anık > larıyla yaşıyordu. İstanbul Bü B u g ü n , ?»!!•••><. '. ••e k L İ S ^ t ısi;«ı:ık yanmda izledi. "Küçücük başımda top sesleri, şimşeklerle ve hîzmet veren Butsa idadisi yükşehir Belediye Başkanlığı, yağmurlarla beraber hemen deKültür İşleri Daire Başkanlığı 12 ğişmeyen bir mevsim halinde sürüp gidiyordu" (AyAralık 1992'de Atatürk Kütüphanesi'nde, ölümüdmlar Kenti İzmir, İzmir, 2000, 11). nün 14. yılmda Somar'ı anma toplantısı düzenledi. Bursa'da henüz öğrenciliği sürerken kent YuToplantınm amacı, "Fikir adamı, yazar, öğretmen, nan işgaline uğradı, o günün acılarmı yaşadı. İşgal araştırmacı Ziya Somar'm anısını tazelemek, onun dolayısıyla İstanbul'daki ailesinin yanına döndü. Birdüşünce tarihimizdeki yerini açıklamak ve eserlekaç gün sonra bir arkadaşıyla, Karadeniz vapurlarinin toplu bir değerlendirmesini yapmak"tı. Bu toprından birinin ambarına sığmarak İnebolu'ya oralantıya konuşmacı olarak ben de katıldım. Somar'ın dan da Ankara'ya geçti. Savaşın sona ermesine yadostlarmı, öğrencilerini yakından görmek olanağıkm günlerde Bursa'da okuluna döndü. Bursa'nın işnı buldum. Bir süre önce yitirdiğimiz değerli felgali gibi kurtuluşuna da tanık oldu. Mustafa Kemal sefecimiz Arslan Kaynardağ'ın Somar üzerindeki dePaşa'nın Fevzi Paşa'nm ve öteki komutanların kurrin birikimine yine bu toplantıda tanık oldum tuluştan sonra kente girdikleri zaman orada öğren(Zeki Arıkan, "Dr. Ziya Somar'ın Anısı", Tarih Vakciydi. Onları arkadaşları ile birlikte coşkuyla karşıfından Haberler, 20 Şubat 1993, 11). ladı. Somar, bir asker ailesinin çocuğu olarak Felsefeye, felsefe kitaplarına çok düşkündü. Bu 1906'da Yanya'da doğdu. Kendisini taniyanlar, onun ilginin Bursa Sultanisinde yardımcı öğretmenlik yayüzünde ve psikolojisinde bir Makedonya Türkü 74