Katalog

meni alaylarını örgütleyen meşhur Trukom, Yunanlılara Izmir'i terk etmeden önce şöyle seslenmişti. 'Siz îzmir'i Türklere bırakarak kaçm. Biz ancak öldükten sonra İzmir'i onlara teslim edeceğiz.' Gerçekten de İzmir'i yakmak için burada bir Ermeni komitesi kurulduğu anlaşılıyor." (8) Hiç kuşkusuz büyük İzmir yangınıyla ilgili olarak son dönemlerde kurumumuz tarafmdan yayımlanan en önemli belgeler, Fransız Arşiv belge leri olmuştur. Dışişleri Bakanlığı ile yaptığımız temaslar sonucunda Ahmet Piriştina Kent Arşivi ve Müzesi'ne kazandırılan bu belgelerde yangınla ilgili hiçbir şüpheye yer vermeyecek bir biçimde sorumlu olarak Ermeniler gösterilmektedir. Burada bu belgeleri hiçbir yorum yapmadan yayımlamak istiyoruz. Zira, bu belgeler Fransız askeri yetkililerin İzmir yangınma ilişkin resmi raporlarıdır. İşte o belgeler: The responsibles of the burning of Smyrna (Izmir). Belge No: 1 ve çevifisi I TELGRAF t U M A U BU CHıFFRJ I9SEP.1J2? „''" Paris, 19 eylül 1922 Hakanllğl Washingron Masiahatgüzarlıgına 669 nolu telgrafım ü/.crine, Iznıir dekı C.ıtnc.1 K.ünsolostımuzun bir telgr<ıfmd;in şu sonuç çıkm;iktadır; kendisinin, btı şchirdcki yangının ncdenleri ü/erine Mustafa Kemai'Ic yaptığı bir konuşnıa sırasında, Mustafa Kemal, silahlı askerlerdcn bir kvmdakçı btrlİği oluşturmuş olan RumJar ve Ermenilen yanguıtian sorumlu tutmuştur. Eskişehir'de olup bieeni hatırlııyınca bu iddîa doğru gözükıncktedir. Cîerçekrcn de çok sayıda şahtt tarafmdan tespir ediimiştir ki 'İ'ürk geri çekilişinde asked gcrekJiük tstisna, tek bir Rum'un bİİe raharsız edilmedigi Eskişehir, tahliyeden önce sistematik biçimde Rumlar tarafmdan yakıimışu. Kenal sur l o s Belge No: 2 ve çevirisi ıe burning ofSnsyr) I TELGRAF Paris, 26 Eylül 1922 Dışişltrri Bakanİığı 670 noiu telgrafım üzerine, Genera! Peile, Amiral Dumcsnit ve M. Graİliet, Izmİr yangmmdan Türkleriu sorumlu olmadıklan kanaatindcdirler. ünlar [Türklerkasr ediİiyor] yangının yaytlmasını önlemek ve mücadeie etmek için smırh imkanlarıyla her şeyi yapnlar. Amiral Dumesnil, hemen olay mahaîlindc araşnrma yaptırtmış ve sokaklara ve evlere petrol dftkcn Türk askerlerini gördüğîinü belİrten bazı kişilerin şahitliklerîni kontrol etcİrmiş; bu soruşturma bu şahitlıkleri geçersız kılmış / sahirlıkler ispatîannıamıştır. Dığer tanıftan, yangın çıkan evlerin çokluğu, onların knminel ellcr rarafından yakıldığını orraya koyuyor. Ermenİ ve Rum hatkın taşkmîıgı, muzaffer Türklere yıkıntı/kü! halinde bir şehir bıraknıak için aralannda kundakçıiarm bulunmasını tabiatıyla mümkün kılmaktadır, Dahasij çok sayıda şahit Yunan kuvvetîermın çekİlırken Eskişehir, Afyon, Uşak, Ataşehir ve Manİsa'yı sistematik biçimde yaktığım ispatlamakcadır. Eğer Fransa KonsoJosu'nun müdahalesİ oimasaydı Bursa da aynı kaderi paylaşacakrı. Fransa Konsolosu Yunan General Soumile'ye şebrin yakılması için vcrdigi eıııri geri aJmak zoi'unda bııakmiştır. îmza Ü gitıâral ?el.!.i, l'As e 1*> troupe» grec »e r o t i r a n l ont m / 26