Katalog

Cumhuriyet Tarım Gıda Hayvancılık 49 / 9 Eylül 2008 Dirençli piliç üretiliyor… ünya sağlık örgütüne göre kişi başına tüketilmesi gereken yıllık ortalama protein miktarı 25 kg olarak belirtilmiştir. Günümüzde dünya nüfusunun 6 milyar kişinin üzerine çıktığı göz önüne alındığında özellikle nüfusun yoğun olduğu az gelişmiş ülkelerde sağlıklı bir yaşam için tüketilmesi gereken bu miktarların yanına bile yaklaşmak mümkün gözükmemektedir. Her konuda olduğu gibi adaletsiz dağılım protein kaynaklarında da kendini göstermektedir. Medeni dünyada rakamlar kişi başına tüketilen yıllık et miktarının 160 kg düzeylerinde olduğunu göstermektedir. İnsanların daha fazla, daha ucuz ve sağlıklı protein tüketebilmesi için çalışmalar bilim insanları tarafından sürekli yapılmaktadır. Sığır etine oranla çok daha ucuz protein kaynağı olan tavuk eti geçtiğimiz 3040 yıl içerisinde gerek üretim gerekse tüketim trendi en çok artan hayvansal protein kaynağı olmuştur. 1984 yılında dünya nüfusunun ortalama kanatlı eti tüketimi 6 kg civarı iken bu rakam 2005 yılında 13 kg düzeyine yükselmiştir. Yine 1960’da Avrupa Topluluğu ülkelerinde ortalama 5 kg kanatlı eti tüketilir iken 2005 yılında bu rakam kişi başına 25 kg’a ulaşmıştır. Son yıllarda özellikle düşük maliyet ve çevreci sloganlar sebebi ile popüler bir hale gelen biyoyakıt dünyamızda üretilen bazı gıda hammaddelerinin azalmasını buna bağlı olarak fiyatlarının artmasına sebep olmuştur. Son 10 yıl içerisinde ABD’de biyoethanol üretimi için kullanılan mısır miktarındaki artış yüzde 400 dolayında olmuştur. Hayvan yemlerinin büyük bir bölümünü teşkil eden mısır, buğday gibi hammaddelerin maliyetlerinin artması zincirleme olarak et fiyatlarının da artmasına sebep olmuştur. Bu sebeple bugün İngiltere gibi bazı ülkeler biyoyakıt üretiminin belli limitlere çekerek kontrol altına alınmasına karar vermiştir. Bu dramatik gerçek gelinen noktada insanın var olabilmesi için temel gereksinimin bu tip hammaddelerden geçtiğini bir kez daha gös D Dr. Erol CAN Avimedica Veteriner Ürünleri San. Tic. A.Ş. termiştir. Ülkemiz, verimli toprakların yüzölçümü açısından çok büyük bir potansiyele sahiptir. Özellikle doğu ve güneydoğu Anadolu’da sulanabilir alanların arttırılması ile içinde bulunduğumuz yüzyılın en büyük sorunu olan gıda hammaddesi açısından stratejik bir önem taşıyacaktır. Bilim ve teknoloji her konuda olduğu gibi endüstriyel hayvancılık sahasında da özellikle son 20 yılda çok büyük bir ilerleme kaydetmiştir. Daha çok insana daha ucuz protein sağlayabilmek için "bilimsel etik" dahilinde genetik bilimciler sayısız çalışmalar yapmaktadır. Özel damızlık firmaları, Üniversiteler, devlet kuruluşları gibi kurumlar tarafından yapılan çalışmalarda hedef alınan parametreler; hastalıklara daha dirençli ırkların geliştirilmesi, daha fazla yumurta ve civciv üretimi, daha fazla et üretimi, daha az yem tüketimi gibi birçok kriteri kapsamaktadır. Gelinen noktada özellikle geçtiğimiz 20 yıl içerisinde bu konuda büyük başarı sağlanmıştır. Bugün birçok hastalığa genetik olarak dirençli ve 45 gün içerisinde 2,5 kg canlı ağırlığa ulaşılabilen ve bu kilolara ulaşmak için sadece 1.8 kg yem tüketen etlik piliçler üretilmektedir. Dünya’da kanatlı alanında ilk genetik çalışmalara başlayan ve bunları ticari olarak satışa sunan firma ABD yerleşik CobbVantress firmasıdır. Günümüzde de bu alanda lider olarak aktivitesini sürdürmekte olan CobbVantress’in yanısıra İskoçya’da yerleşik Aviagen firması ve Fransa merkezli Hubbert firması da bu alanda çalışmalarına devam etmektedirler. Bu özel hibrit ırklarının elde edilmesi yıllar süren çaprazlamalar sonrasında olmaktadır, ana genetik malzemenin saklı olduğu “pedigree” ler bu üretim akışının çıkış noktalarıdır. Üçyüz adet saf ırktan (pedigre female) ortalama 5 yıl içerisinde 1 745 166 000 adet etlik piliç elde edilmektedir. Genetik materyal olan ve stratejik bir önem taşıyan “pedigree” tavuklar sadece üretici firmaların kendi özel üretimlerinde tutulmakta sonraki nesilleri oluşturan üretimin alt basamakları da satışa sunulmaktadır. Bugün dünya genelinde 366 milyon adet damızlık hayvan bulunmaktadır. 2007 yılında Türkiye’de bulunan damızlık etlik piliç sayısı 6 milyon adettir. Bu sayının yüzde 50 si yurt dışından civciv veya kuluçkalık yumurta formunda ithal edilmiş olup geri kalan kısmı yurdumuzda bulunan anadamızlık çiftliklerinde üretilmişlerdir. Damızlık sayılarının belirlenmesinde rol oynayan en önemli faktör kanatlı eti tüketimidir. Kanatlı eti üreticileri ülkedeki beyaz et tüketim trendine bağlı olarak bir yıl öncesinden damızlık üretim projeksiyonlarını yapmaktadırlar. Ülkemizde yerli ırk etlik damızlık tavuk üretimi olmamakla birlikte Ankara tavukçuluk araştırma enstitüsü tarafından yumurtacı ırk damızlık hayvanlara yönelik başarılı çalışmalar bilim insanları tarafından sürdürülmektedir. Yukarıda belirtilen insanların protein ihtiyacına yönelik tüm çalışmalar yıllar içerisinde çevreci yaklaşımın dikkatini çekmiştir, hayvanlar üzerinde performans artışına yönelik araştırmalar ve yoğun entansif tavuk yetiştiriciliği karşısında özellikle Avrupa’da bir lobi oluşmuş ve yapılan hayvan hakları ve çevreci çalışmaların sonuçları kanunlar ile alınmıştır. Özellikle genetik çalışmalar sonucu hızlı gelişme kabiliyetine sahip tavukların daha yavaş büyümeleri ve daha geniş yaşam alanlarına sahip olmaları için kamuoyu oluşturulmuş ve Avrupa topluluğu ülkelerinde metrekare başına yetiştirilen hayvan sayıları azaltılmıştır. Bu durum karşısında üretici firmalar yeni ırklar için çalışmalar yapmaktadırlar. Köy tavuğu (free range) tipi besleme ile hem açık havada bakılabilmekte hem de gelişme sürelerini uzamaktadırlar, bu tip tavuklar 45 gün yerine 7080 gün gibi uzun sürelerde aynı kg canlı ağırlığa az miktarda yem tüketimi ile ulaşabilmektedirler. Ancak halen marjinal olarak görülen bu tip yetiştirmenin maliyeti de bu oranda yüksek olmaktadır. Dünyada milyonlarca insan protein eksikliğine bağlı hastalıklardan yaşamını yitirmektedir, bu insanlara tüketebilmeleri için ucuz üretimin önünü açmak bilim insanlarının görevidir. Ancak Hayvanların da refahını sağlamak yine bilimin önceliğidir. Sizin önceliğiniz hangisi?