Katalog

Il KenmanCÜLDIKEN 29 Temmuz2010 tarihli CumhuriyetKitapekinde TülinTankut tarafından yazılan“Çocuklarda Okuma Iştahsızlığı”başlıklıyazıyı okuduğumdaçok değişik duygulara kapddım. Onceliklebu başlıklıbiryazıda çocuklann okuma iştahsızlığınadair birşey bulamamakbeni şaşırttı. Başlığıgörüp ‘hımmm, bakalımneymiş bu iştahsızlık’diyerek yazıyısabırla sonunu kadar okuduysanı da tatmin edici bircevap alamadım. Olabilir dedim kendi kendime, bazen böyle şeyleryapılır.Başlıkokurun dikkatiniçekmek üzere farklıdüzenlenebilir.(Bakınız;şu anda okuduğunuz yazınınbaşlığı)Fakat oturup bunlarıyazma nedenim daha çok hayal kırıklığı.Yıllardırpek çok yazar ve yayımcının“fantastikedebiyat kötü değildir”(şiddet içermekzorunda değildir), “çocuk edebiyatında didaktizm olmamalıdır”,“edebiyatınöğretmek gibibir işlevi olmakzorunda değildir”,“edebi kitaplarla eğiticikitaplannınanne baba ve öğretmenindüşüncesinde kategorikolarak aynImasıgerekir”,“çocuk edebiyatınıeğitimin esaretinden kurtarmakgerekir”gibi düşüncelerideğiştirmekuğruna verdiğihani neredeyse kahramanca mücadelenin karşısında aksi düşünceleri böylesinesavunan yazarlarınolmasıydıbeni hayalkırıklığınauğratan. Aksidüşünceler her zaman olabilirtabii ki,herkes bu görüşleripaylaşmak zorundadeğil.Amayine de hangi düşünceyi- görüşü ifadeederse etsin böyleyazıların en azından bazı asgari özellikleriiçinde banndımıası gerekirdiye düşünüyorum. Mesela kendi içindetutarlıolmak, anlaşılırolmakgibi... Şimdibunlara değinmek istiyorum: 1)”Çocuğundüşünce dünyasını zenginleştirenfantastik edebiyat yerinden edilirkengetçelderdenkopuk biredebiyat egemen oldu.” Şimdi;‘gerçeklerdenkopuk’ifadesi, fantastik edebiyat içinsıkça kullanılan ‘gerçeküstü’ya da ‘gerçek dışı’ itadeleriyleaynıanlama gelmese de ‘gerçeklerdenkopuk’olmayanfantastik edebiyat olurmu, diye sormadan edemiyorum.Bu soru da bu cümleyikendi içinde çeliştinyor.En azından benim için. 2) ‘Geıçek dışı olaylarla‘gerçek’i gizleyenbiranlayışınürünüolan kitaplann, çocuğun Özgürbirkişilikgeilştimıesine katkıdabulunması beklenebilirmi?” Eyvah!Şimdide ‘gerçek dışı’ifadesi doğrudan kullanılmış.iyicekafam kanşıyor.Gerçek dışı olanıiçeren kitaplar özgürkişilikgelişimininönünde bir engelmiş...Fantastik edebiyat gerçek dışı öğeleriçerdiğinegöre bu durumda fantastik edebiyat köle çocuklar mıyetiştinr? Ayrıcabu ifadelerin,aynıparagrafta “Piyasayasürülen fantastik çocuk kitapları...” diyebaşlayan cümleninsonunda yer almasıneye karşı olunduğu konusunde yine kafamıkarıştırıyor.Fantaziyemikarşı, fantastik kitaplannsanayiye dönüşmüş yan ürünlerinemi? 3) “Didaktikolmaklaeleştirilmekbir yazanyıldırmamalıdır.Unutulmamalıdırki, yıllardirtoplumsalkonulara eğilen,mesajı olan kitaplardidaktikdamgasını yediği içinpiyasadan dışlandı.Çocuk edebiyatındabelirleyicibirrolübulunan olup bitenlerdenders çıkarma kavramıtu kaka edildi.” Burayakadar şunu anhıyorum.Didaktik olmak kötü birşey değildir.Didaktikolup çocuklara ders veren kitaplaryazmalıyız. Ama devamınıokuyorum: “Didaktikbirtutum en başta düşünce özgürlüğünüengellediğiiçinkabul edilemez.”Birdakika, hani didaktikolacaktık, ders verecektik? 4) “Ikincisibilgininedebiyata nasıl yedinidiğiönemlidir;sindirilmemişbilgi sıntacağındanokurusinirlendirir.” Oncelikle‘ikincisi’kelimesiylebaşlayan bu cümleyiokuyunca ‘birincisineydive bu neyinikincisiydi?’diyerekokumamda geriyedöndüğümde ne ‘birincisi’ni bulabildimne de bunun neyinikincisi olduğunu...Ama bunu biryana bırakırsak ‘edebiyatabilgiyedirme’ifadesiningerçekten benim içintutulacak hiçbiryanıyok. Aynca‘sindirilmemişbilgininsıntması, okuru sinirlendirmesi’de nedir? Yanididaktik olunmalı,çocuk, kitaplar(edebiyat) vasıtasıylamutlakaeğitilmehiama bunu sezdirmedenyapmalıyızmıdenmek istiyor? Yanididaktikolmak konusunu tartışmayı bıraktık,yöntem üzerinde mi konuşuyoruz?Gerçekten anlam veremiyorum. 5) “Asılsorgulanması gereken, yazarlan ‘farklılaşma’yadeğil, ‘homojenİeşme’ye yönlendirenpiyasa baskısıdır.” Nasılyani? Biryazar oturup kitap yazacakken‘piyasa’yıdüşünmeli midir? Yazannyaptığısanatını icra etmek değil midir?Sanatçı sanatını yaratma sürecinde piyasa baskısınıkriterolarak almalımı- dır? Bu olsa olsa yayınevlerinin düşüneceğibirolgudur. (Neysekiülkemizdeve dünyada ‘piyasakitapları’dışında kitaplar yayımlayanyayınevleride, yazan yazarlar da var.) Sonuç olarak bana göre; iyibirçocuk kitabıisteyeninders çıkartabileceği,isteyeninbaşka birders çıkartabileceği,istemeyeninde hiçders çıkartmayacağıkitaptırama asla ders çıkartmakgibi birrolüdaha en baştan sırtınayüklenemez. Fantastik edebiyat kimseyigerçekhikten koparmaz, olsa olsa hayalgücünü geliştireceği,farklıdüşünme yollan gösterebileceğiiçingerçeklen daha iyigörmemizi, hayata farklıaçılardan da bakabilmemizi sağlar. Yazarkitap yazar ve öyle düşünüyorumkiülkemizdekiyayımcılığıngeldiği çeşitliliktekitabınıyayımlatacağıbir yayınevielbet bulur.Bulamasa bileyazar yazar. Yayımlamasabileyazar çünkü yazmadan yaşayamaz. Benimyazar tanımımbudur. Ayrıcaeklemek istediğimbir nokta dahavar:Yazaılannöznel düşüncelerini anlatırkenokuru iknaetmek içinbir kanıt göstermesi gerektiğinihissettiğinde “Bunuanlamak içinşöyle biretrafimıza bakmakyeterli”ya da “Sadece şöyle bir etrafimızagöz atsak yeter”gibi ifadeler kullanmaalışkanlığınınsona ermesi gerektiğinidüşünüyorum. Bununyerineya “bence” denerek savlarınöznel olduğununaltıçizilmelive böylece karşıtaraf şöyle biretrafina bakmadığı içinbirşey bilmemekleitham edilmemeli(0 kişinin etrafıneresiyse artık)ya da varsa bir araştırma sonucu, anket ya da veriyle düşünce desteklenmehi. Didaktik,fantastik,çekomastik Şeker Kızve BüyülüElma mü, kedilerkonuşsaydıbirbirlerineya da onlarabu denli / : S. 1 / Seza KutlarAksoy/Resimleyen:An-SuAksoy/CanÇo- yakınolan insanlaraneleranlatırlardı? • 7 . r cuk/78s.12010/8+ yaş Tıbebu sorularınyanıtınıbiliyor.Hanişu genç gazeteci PÇ1 1 t.Şekerçok yeteneklibirkız. Tibe.Alı!Sizeondan söz etmedimhenüzdeğilmi?Tibe 1 r • SezaKutlarAksoy [ Kendısıde bununfarkındaama genç bırgazeteci Birazçekingenbıradam içinekapanık \...,,., — S..’ bu yeteneklerizaman zaman sessiz bin.Buozellıklenbirgazeteciyepek yakışmıyor, başına iş açıyor.Örneğinresim haklısınız.Ustelikişindede pek başarılıdeğil,en çok ve özenliolduğunuda hemen belirtmekgerek. HollandaEde- yeteneğinibilenler,ev ödevlen- hatta sadece kedilerhakkındayazılaryazıyor.Eh!Kedile- biyatıUretimve ÇeviriFonunakayıtlıbirçevirmenolan niona yaptımiakiçinyalvan- nn de her gün dikkatçekecek olaylaryaşamadıklannıdü- Özen,Türkçeyepek çok yapıtkazandırmış. • .., yorlar.Şeker’inserüvenlerini şünürsek... KediKızMinus’ualmayagiderkenyanınızabirtas su alokuyacağımızŞeker Kızve Bü- GazeteninyazıişlerimüdürüTıbe’yeson birşans veri- mayıunutmadınızdeğilmi? Busıcaklardasokak hayvanyülüElma’daneleryokki!Seza yor. Enkısazamanda çok ses getirecekbirhaber hazırla- lannınen çok suya gereksinimivar. KutlarAksoy,“ŞekerKızve masınıaksi halde işineson vereceğinisöylüyor.itirazede- BüyülüElma”ylahayaldünya- cek durumda olmayanTibebirhaber bulurumumuduyla KralIleDeniz(21kısacıköykü) ,.« sınınkapılarınıaralıyorŞeker sokağa çıkıyorTumgun dolaşmasına karşınne manşet HeınzJanısch/ Resımler WolfEdbruch/Turkçeleştıren Kızelmalarlakonuşan,tavukla- olabilecekbirhaber yakalayabiliyorne ilginçbiriylekarşıla- AyçaSabuncuoğlu/İş BankasıKültürYayınlanİ2010/48 nnsırtınabiniporadan oraya şıyor.Birköpektenkorkupağaca tırmanano genç kadın s.İ 6-9yaş koşturan,masal dünyasında dışında... “Kitabımatanıtım istiyaşayanfarklıbirçocuk. Küçükokurlar,Şeker Kızilebir- Akşamevinedönerken balıkçıdarıhem kendisihem ev- hfl*1ık yorum!”der kral. liktesağlıklıbeslenmeninöneminikavnyor,omıanlannyok dekikedisiFİOfiçinbalıkalanTıbeyemektensonra dakti- CumhuriyetSihirli oluşununtehlikesinigörüyor,yiyeceklerindoğallığınınko- losununbaşına geçip yazısınıhazırlamayakoyuluyor.T’ıbe DeğnekEkibi,“Buo karunmasıkonusunda bilinçleniyor.Aksoy’unkalemiçocuk- geceyidaktilosununbaşında geçirirkensokakta sokak ke- dar kolaydeğil,önce •larıhem edebiyata hem eğlenceyeçağınyor.An-SuAk- disiyaşlıBayanMoryede uzunzamandırgörmediğiyeğe- öyküleriokumamız gesoy’unresimleriylerenklenenŞeker Kiz’ınserüvenlerini ni ilekarşılaşıyor.BayanMoryeyeğeninitanımaktabira rek,”diyeyanıtlarkralı. zevkleokuyacaksınız. zorlanıyor.Nasılzorlanmasın,öyledeğişmişkiyeğeni.Bir “Amaben kralım,” kere kuyruğuyok.Parlakkürkününyerindede yelleresi- der kral.“Benimdedi- KediKızMinus yor.Şıkbiretek ceket takımgiymiş,yumuşacıkpatilerinin ğimolur.” AnnieM.G.Schmidt/ÇınarYayınlanlResimleyen:Cari yerindede topukluayakkabılarvar.Oldukçaşıkve alımlı “Busayfalarınkralıda HollanderiTürkçeleştiren:GülÖzlenI176s.12008/ 8+yaş bu genç kadıngerçekten onun yeğeniolabilirmigerçek- bizizama,”der ekip. Hemenher mahalledeelinde ten? Neden olmasın... “Krallanntacı olur,”der ve çıkarıpgösterirkral.Tacını torba iledolaşıpsokak kedileri- Bugenç ve alımlıgenç kadınbirkediymişdesem, bir çıkanncakralda ekiptenbiriolur... nibesleyenlererastlamışsınız- zamanlarbaşına gelen korkunçbirolaydansonra böyle işte bu da, varsayalımkiyirmiikincikısacıköykü... Kral, dırmutlaka.Hersabah ve her insanlaşmışdesem... ZamanlaTıbe’ninhayatındada çok karşılaştığınesne ve kavramlarasorularsorar, kimikez akşam düzenliolarakve nere- büyükdeğişiklilereneden olacak desem... Inanmadınız onlardantaleplerdebulunur.Yorgunluğahükmedeceğini, deyse aynısaatlerde çıkarlar mı? Eh!Doğruolupolmadığınıanlamakelinizde;KediKız geceyiaydınlığaçevirebileceğini,bulutlarıtutabileceğini, sokağa. Gözleriarabalannal- Minus,kitaçınınraflarınakıvnlmışsizibekliyor. gökyüzündenbirörtüisteyebileceğinidüşünür.Kraldır0 tında, kapıaralıklannda,ağaç ResimleriniCarlHollander’inhazırladığıKediKızMinus, ve herkes onu dinlemeli... diplerindedir.Kendikendilerine HollandalıyazarAnnieM.G.Schmidt’inen bilinenesele- Kısacik,gerçekten çok kısacık,okunmasıhoş, naif öykonuşurgibibirazda gülümse- rinden.1911yılındadünyayagelenyazar, HansChristian küler... Resimleme,renklikraftkağıttankolajlayapılmış, yen birifadeylearanırdururlar. AndersenÖdülüdahilpekçok ödülalmış.ilkşiiriniondört bu da öykülerinruhunauyumluilginçbirkitapçıkarmış orÇokbekletmezsokak kedileri, yaşında yazanSchmidtöyküler,romanlar,radyove sahne taya. Gerçekten kısadeyincene anlaşılıyorbilenıeyizya, onlarda alışmışadımlarlatıpır oyunukalemealdı.“Aslaannenindedikleriniyapma, o za- işte birörnek.KitaptakiöykülerdenKralileResim: tıpıryaklaşır,torbadan payları- man her şey yolundaolur!”diyerekanti-otoriter,isyankar “Güzel görünüyorsun,’dedi kral,resimdekikuşa. na düşecek olan lokmayıkap- ve komikyapıtlarüretenyazar başarısınınsımnıda “Ben ‘Teşekkürler,’dedi kuş. ‘Bencede. Yinede birşey eksik.’ makiçinbirbirleriyleyanşırlar. hiç büyümedim,hep sekizyaşında kaldım,”diyerekaçık- ‘Neymişo?’ diyesordu kral. Gözleriniyemekgetireno tanıdıkgözleredikipmınlmini lamıştır. ‘Kanatlanmınaltındakirüzgar,’dedi kuş ve resimden dolanırlareteklerinde.Konuşurgibi.Sahi hiçdüşündünüz KitabıTürkçeleştirenGülÖzen’inçevirisininde çok uçup gitti.”1 CUMHURIYET KİTAP SAYI 1070 SAYFA 25