Katalog

Nilüfer KURUYAZICI Yüksel Pazarkaya için • Amaçları benzer olsa da. oluşturulan, içerik ve görsel sununiları birbirindenfarklı iki kitap var karşımızda.Enver Ercan’ın hazırladığı ve TUYAP’m 15.İzmir Kitap Fuarı onuruna bir kültür hizmeti olarak 500 adet basılan Sözcükkrin Gezmek, Ercan’m Pazar- kaya ile yaptığı ufak bir nehir-söyleşi ile başlıyor. Çocukluğundan ve annesiyle babasmdan başlayan konuşma Almanya yılları,sanat yaşamı, başından geçen önemli olaylar, “yaşamının önemli bir boyutunu oluşturan “eşi İnci Pazarkaya ile birliktelikleri ve ona yazdığı şiirler- den örneklerle sürüyor. Ardından, önce Pazarkaya’nm yapıtlanndan(şiir, öykü, roman, tiyatro, çeviri) örnekler, sonra da yapıtları üzerine yazılmışyazılargeliyor. Bazılarıbirer paragrafı aşmasa da kapsamlı bir ıaraınanın ürününü oluşturuyor bu alıntılar. Doğan Hızları ve Deniz Kavukçuoğlu gibi dostlarının “gözüyle”bitiyor kitap ve dünden bugünden, Türkiye’den ve Almanya’dan; Pazarkaya’nınyaşamından birçok resimle bütünleniyor. BIRKÜLTÜRİNSANI Dilin Çağrısı ise 70. yaş ve 50. sanat yılında İnci Pazarkaya’nm eşine armağanı.Ama bir armağandan da öte, “bir bütünün iki yarısının buluşması”, bir ve kültür adamının 50 yılının izini süren,dostça yazıla?ın,anıların yanı sıra yapıtları üzerine bilimsel makaleler de içeren bir kitap. Dilin Çağrısı, önce Pazarkaya’nm kendi ağzından, sonra da dostları aracıliğıylayaşamından kesitler veren “PazarkayaDolayları “bölümünün ardından“Kitap Dolavları “ve “Kuram Dolayları”adlarını taşıyan üç ayrı bölümdenoluşuyor. “Onu da doğrudan işin içine katmak” isteyen İnci Pazarkaya’nın,“değişik bir amaç göstererek Yüksel’dcn istediği, “Yaşamıından Kesitler”başlıklı yaşamöyküsü, kendi ağzından, yazarın Almanya yılları- nın, belki de çoğumuzun bilmediğidenli ayrıntılı bir panoramasını içeriyor. 1zmir, Sivrihisar doğumlu babasınınaskerliğini yaptığı, iş tutarak evlendiği ve ölümüne dek yaşadığı,1940yılında oğlu Yüksel’in de doğduğu kent olarak önemli bir yer tutuyor l’azarkaya’nın Istanbul ise Teknik Universite’deokumaya başladığı elektrotekniköğrenimine ancak üç ay dayanabildiği kent. Bundan sonrakiyaşamı Almanya’da önce Germersheirn,ardından Stuttgart Universitesive sonunda da emekliliğinedek Köln’de geçiyor. Emekliliktensonra ise yılın yarısını Köln’de, öbür yarısını Gökçeada’dageçiriyor. Stuttgart Universitesi’nde1959’da başladığı kimya öğrenimini tamamlayıp stajmı da yapmışolsa bile edebiyata gönül veren Pazarkaya1966yılında gene Stuttgart’ta edebiyat bilimleri ve felsefe dallarında ikinci eğitimini de yapıp 1972 yılında yüksek başarıyla edebiyat doktorasını tamamlıyor. Bu anlatılanlar yalnız yaşamının öğrenim basamakları YükselPazarkayaya iki armağan kitap __ Doğuve Ba! arasında ___ sozcukten kopruler YükselPazarkaya’nın birbiriyleörtüşen ellincisanat yılı ileyetmişinci yaşı, DilinÇağrısıve Sözcüklerin DoğasındaGezmekadlı ikiarmağan kitapla kutlanıyor. Kitaplar, bir yandan da izmirlibir yazar olarak 2010 IzmirKitap Fuarı konuk yazarı seçilen YükselPazarkaya’ya kitabınbasım işiniüstlenen TÜYAPınbir armağanı. 4 sevgi yumağı niteliği taşıyor kitap. Bize hem Pazarkaya’yı tanıtıyor, hem de en yakın dostlarıyla birlikte Türkiye ve Almanyakültür-edebiyat dünyasını. İki ülkenin edebiyat çevresini kapsayan şair,çevirmen, tiyatro-oyun-öykü-denemeyazarı, araştırmacı, yayıncı, tiyatrocu,Germanist, edebiyat biimci kimliğinikişiliğinde birleştiren bir edebiyat Pazarkayaokumalan içinkeşifdefted Meraı ORALIS eşfeçıktım? doğasında sözün! varmakiçin aslına?özümün” diyen YükselPazarkaya’nınşu günlerde 50. sanatyılınıgeride bırakrnışhğınıkutlarken, yapıda-• rında okurlarm da küçük bir keşfe çıkabilmelerinisağlayacakkilavuzkitap niteliğinitaşıyor Yük-• selPazarkaı: SözcüIderinDoğasmda Gezmek. • TUYAP’ın düzenlediği 15.İzmir Kitap Fuarı’nm • • onur konuğu olan Yüksel Pazarkaya için Enver Ercan tarafından yayınahazırlanmış. Çocukluk ve ilk gençlik dönemini yaşadığıülkesini uzun süre uzaktan izleyenPazarkaya, şair, öykü, roman ve oyun yazarı, araştırmacıkimliğiyleyapıtlannı ve incelemelerini Türkçe ve Almanca olarak kaleme aldı hep ya da birbirineötekileşen kükürlerin yazarlarını,şairlerini çevirileriyletanıdık kıldı okurlara. BiryazısındaOctavio Paz’lagiriştiğimetinlerarası söyleşide:“Yaşamda her şey çeviridir.Çeviriolmayan hiçbir şeyyoktur” diyenve ömrünü farklı kültürlerin donanımıyla zenginleştirereksürdüren Pazarkaya’nın her bir metninde kendisinin de işaret ettiği anlamda bir “çeviri”yerastlamak olası.Tüm yaşananlar, duyumsananlar,düşünülenler sözcülderin diline dönüşür Pazarkaya’nmyapıtlarında ve çalışmalarında.Yabancı bir ülkede yaşamasıylabirlikte gelen özlemler, ayrılıklar,yainızlıldar,sevdalar, dostluklar, gurbet, sılagibi sorunsalların yanı sıra savaşlar,tüketim topiurnunun bireyler üzerindeki olumsuz etkileri, insan ilişkilerindekiyoziaşnıa,küresel ısınma, sürgünlük, kölelik gibi toplumlarının tarih kurgusundan eksik olmayan, kamusal alanda yaşanan sorunların da yapıtlanna yansıdığımgörmek olası. Sözcüklerin Doğasında Gezmek hayatı böylesigeniş bir açıdan kucaldayanyazarın şiirlerinden,öykülerinden, romanından ve tiyatro yapıdarındanbirçok alintıyıiçerir. Almanya’dakaleme aldığı ilk dönem şiirlerinden ve günümüze değin yayınlanmış şiirlerinden seçilmişömeklerde, Yunus’tan Aşık Veysel’e,Orhan Veli’ye,Behçet Necatigil’e,Nazım Hikınet’edeğin etkilenimlerigörebileceğimizkadar BertokBrecht, Rainer Maria Rilke’ninya da Almanya’da Ikinci Dünya Savaşısonrasında Nazizimlebirlikte iktidarodağı halini alan dile karşı üretilen somut şiirin izlerinibulmak da olası.Kendi şiirlerininyanı sıra çevirdiğişiirlere de yer verilmiş.Pazarkayanın, Türkçeye çevrilen birçok Rilkeşiiri içinde, şairin müzikalitesini ve soluğunu aktaran nadir şairi çevirmenlerden olduğunukitapta yer alan az sayıdakiRilkeşiirinde bile görmek olası. Kitap. şiirlerinin ardından öykülerden ve Ben Aranıyorromanmm bir bölümden alintilanan ömelderle Pazarkayayapıdarınm külliyatımtamamlama konusundakiişlevinisürdürür. Ozyaşamöyküseldeneyimleri- nin izlerinide taşıyanmetinleri Böll,Hesse, Taner, Goethe, Hebel gibi yazarlarlasöyleşirlerya da onları anar. Yazın tarihinden gelen farklı iklimlerin yazarlarıylabuluştuğu düzlenıde, yani yazınınkurmaca düzleminde,kendini güvende ve evindeymişgibi hisseden yazarın yaşamayıseçtiğiülke, gurbet için duyumsadık.larınınaynışeylerolduğu pek söylenemez.Ozellilde de Almanya’yagittiğiilk yıllardakarşılaştığıyabancılık ve dil sorunları yoğun olarak metinlerine yansır. Kendi ülkesinde başlayanbireyselkimliğin oluşum süreci, bu yeni ortamda yeniden şekillencrek,yeni sorgiilamalar, yeni arayışlarve hayadarla evrilir.Yabancı ülke, yeni dili ile ikinci kez doğduğu mekan olur. Bu yeniden doğuş,yeni akrabalildan, yeniyaşambiçimlerini, yeni ilişkileı-iseçme ve oluşturma zorunluluğunu da beraberindegetirir. Tüm bunlarla birlikte imgelerde yenidenkurgulanır; imgderin söze dökülebileceğiyeni bir dilin olanaklarıve bu yeni dilin anadil düzeyine getirebilineninyöntemleri araştırılır.Yazarın öykü, roman, şiirlerinde sıkçayabancilık sorunsalıkarşımıza çıkar. Bir tek nıetinde yanıtını bulamayızbu sorunsalın. Farklı metinlerde yabancıhğmfarklı boyutlarıyla tanışırız,metinler anlamlarıylabirbirine eldemlenir. Almanya’dayaşayanişçi ailelerininişsizlik,kültürel çatışmalar,çokeşlilik,uyuşturucu ticaretine karışmak, dil bilmemenin beraberinde getirdiği olumsuzluklar yazarın metinlerine konu olur. Yabancjlık, salt yabancı ülkede yaşamayıseçmişbir yazarıngündelik yaşamının metindeki bireyselizdüşümleri değildir; ekonomik, sosyal,kültürel, psikolojik, antropolojik düzlemlerde ele alınmasıgereken, ülkeler arasındaki ilişkileri ilgilendiren,sınırları aşan bir sorundur. Bu bağlamda Pazarkayasistemiçinde ortaya çıkan türdeşleştirme, ayrımcılıksorunlarını ve antidemokratik, önyargılı yaklaşınilarıeleştirir. Bunun yanı sıra salt Batı merkezlibir kültürel ortamda farklı kültürel kimlilderin eriyerek yok olduğunu, göç ve entegrasyon politikalannm vatandaş-yurttaşayrımmıkörüklediğini, buna karşın bireyselve toplumsal kimlilderin tüm bu koşulların içinden,yeniden tanımlanması gerektiğinisatırlarm arasındaokuyabiliriz.Yazı ve şiir kimlilderirıkurgulanması, yeniden inşa edilmesi, tanımlanmasıve dile gelmesi için en uygun mecradır. Ne de olsa düşünceler, duygular,hayallertüm topografik sınırları aşarak yazıya yansımıştırbir kere. Yüksel Pazarkaya’nın50 yıllıksanat geçmişine bakanSözcüklerin Doğasında Gezmek’te,sadece yazarın geniş bir yelpazeden seçilmişyapıtlarının alıntılarıyok, aynı zamanda farklı ülkelerden bilim insanlarının, eleştirmenlerin,gazetecilerin bu yapıtlar üzerine yazdığı yazılardan alıntilar, yazarlasöyleşilerve sanatçı arkadaşlarıylaçekilmişküçük bir fotoğraf albiimünü de bulmak olası.Kitabın böylesikapsamlı oluşu bundan böyle yapılacakakademik çalışmalarakaynaldık edebileceğikadar, yazarlayeni tanışacak olan okurlar için de önemli bir yolharitası çiziyor.• Yüksel Pazarkaya Sözcülderin Doğasında Gezmek/ YayımaHazırlayan: Enver Ercan/ TUYAP Tüm FuarcılıkYapımAŞ Yaymiarı!260 s. SAYFA 16 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1070