Katalog

iir Atlası CEVATÇAPAN Blaise CENDRARS/ Şiirler/ Çeviren: Sinan Fişek 'hlık çalmayı ve çdışmayt ögrenmeyibilmek gerek' / "sviçre asıllı Fran- sa şair, roman vedenemeya- zan Blaise Cendrars 1987'de Isviçre'de La Chaux-de- fond'da doğdu 1961'deParis'teöl- dü. Asıl adı Frederic Louis Sauser olan Cendrars'ın annesi Iskoç, babası Isviç- reliydi. Çocukluğun- da babasının işleri nedeniyle Mısır, Ingiltere, Fransa ve Italya'yı dolaştı. Ailesi Isviçre'de Neuchâtel'e yerleştikten sonra Cen- drars tam birserüvenci olarak Rusya, Çin, Hindistan, Kuzey ve Güney Amerika'daki çeşitli ülkelerde mücev- heralım satımı, ancılık, tanm işçiliği, savaş muhabirtiğh oyunculuk, senaryo yazarlığı, film yönetmenliği ve ya- yıncılık gibi işlerde çalıştı. Henry Miller'in modem sa- natın dahisi olarak tanımladığı Cendars 1961 'de Paris Kenti Büyük Edebiyat ödülünü aldı ve aynı yıl Paris'te öldü. Cendrars, "Şiir, devinimin cesur, atak ve yepyeni yöntemlehe sözlere dökûlmesi, izlenimlerin aynı anda imge, duygu, çağnşım ve şaşırtıcı tekniklerle karmaşık birdoku içinde, düzensiz ve aksak birritimle iletilmesi- dir," diyordu. Şiir Atlasında bu hafta Sinan Fışek'in çe- virdiği "Yolculuk Notlan"nın Formaza bölümünden seç- tiğimiz şiirleri sunuyoruz. I. FORMOZA 19.40 EKSPRESİNDE Yıllardir trene binmemiştim Arabayla gezdim Uçakla Deniz yotculuğu yaptım ve gene yapacağım hem daha uzun Işte gene bu akşam bir zamanlar çok yakından tanıdığım demiryolu sesleri sarıyor çevremi Ve galiba eskisinden daha iyi anlıyorum onlan Yemekli vagon Dışarısı seçilmiyor Zifiri bir gece Çeyrek ay kımıldamıyor bakınca Ama trenin bir solunda, bir sağında Ekspres saatte 110'la gidiyor Hiçbir şey görmüyorum Kulak zarlarını titreten - soldakini ağntıyor zaten - bu sağır edici tantana taş bir duvann geçişi Sonra madeni bir köprünün şelalesi Makaslann aksak sazı bir gann şaman öfkeli bir tünelin çeneye çift kroşesi Tren sel yüzünden yavaşlayınca kuleden boşalan suyun sesi işitiliyor ve bulaşık ve fren gürültüleri arasında yüz toniuğun öfkeli pistonlan Le Havre otobüs asansör Otel odasının jaluzilerini açıyorum Rıhtıma doklara ve yıldızlı bir gecenin muazzam soğuk ışıltısına eğiliyorum Gıdıklanan bir kadın kıkırdıyor iskelede Sonsuz bir zincir öksürüyor inliyor çalışıyor Penceremi bu çiftlik seslerine açıp uyuyorum Köydeymişim gibi UYANIS Pencereler açık uyurum hep Yalnızlann uykusuyla uyudum Buharlı ve hava basınçh canavar düdükleri uyandıramadı Bu sabah pencereden sarktım Baktım Gökyüzü Deniz 1911 'de New York'dan geldiğimde indiğim iskele Pilotaj kulübeleri Ve Solda Doğan güne karşı dumanlar bacalar viriçler neonlar llk tramvay titriyor buz gibi şafakta Oysa bana çok sıcak geliyor Elveda Paris Merhaba güneş C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1063 CÖKTEN VE DENİZDEN DAHA CÜZELSİN Seviyorsan gitmek gerek Karını terk et çocuğunu terk et Kadın erkek dostunu terk et Kadın erkek yârini terk et Seviyorsan gitmek gerek Kadın erkek zencilerie dolu dünya Kadınlaria erkekletie erkeklerle kadınlaria Şu güzel mağazalara bak ;-<• Şu faytona şu adama şu kadına şu faytona Şu güzelim mallara bak Hava var rüzgâr var Dağlar su gökyüzü toprak Çocuklar hayvanlar Otlar ve kömür topraktan fışkıran Satmayı öğren satın almayı yeniden satmayı Ver al ver al Seviyorsan bilmek gerek Şarkı söylemeyi koşmayı yemeyi içmeyi Islık çalmayı Ve çalışmayı ögrenmeyi bilmek gerek Seviyorsan gitmek gerek Sırıtıp ağlaşma Iki meme arasına sığınma Soluk al git yürü bas git Banyomu yapıyorum ve bakıyorum O tanıdık ağzı görüyorum Eli bacağı O gözü Banyomu yapıyorum ve bakıyorum Dünya âlem hâlâ orada Hayat hayret verici şeylerle dolu Eczaneden çıkıyorum Baskülden yeni inmişim 80 kilo çekiyorum Seni seviyorum MEKTUP Bana mektup yazarsan dedin Her şeyi daktiloyla yazma Elinden bir satır ekle Bir sözcük ufacık bir şey önemsiz Evet evet evet evet evet evet evet evet Oysa Remington'um ne güzel Onu çok seviyorum ve çok iyi çalışıyor Yazım temiz ve okunaklı Daktiloyla yazanın ben olduğum belli oluyor Yapmasını bir benim bildiğim boşluklar var Bak sayfam göze ne güzel görünüyor Oysa gönlünü hoş edeyim diye Bir iki sözcük ekliyorum dolmakalemle Bir de mürekkepten koca bir leke Okuyamayasın diye AYISIĞI Yalpa gidiyoruz yalpa vapurda Ay halkalar çiziyor ay suda Direk gökte halkalar çiziyor Yıldızlan gösteriyor paımağıyla Genç bir kız Arjantinli küpeşteye yaslanmış Fransa kıyılannı çizen fenerlere bakıyor Paris'i düşlüyor Yeni tanıdığı ama şimdiden özlediği Paris'i düşlüyor Bu sabit çift renkli döne döne bir sönüp bir yanan ışıklar ona Büyük bulvarlara bakan otel penceresinden gördüklerini anımsatıyor ve ona yine kavuşacakları sözünü veriyor Fransa'ya dönüp yakında Paris'de yaşamayı düşlüyor Daktilomun takırtısı düşünü tamamlamasına engel oluyor. Canım daktilom her satınn sonunda öter ve bir caz kadar seridir Canım daktilom düş görmeme engeldir hem iskelede hem sancakta Ama bir düşünceyi sonuna dek götürmemi sağlar Kendi düşüncemi LAPALUCE La Pallice ve Re Adası suya oturtulup boyanmış özenle Montparnasse Garı dolaylarındaki o küçük Breton bistrolannın kepenkleri gibi Ya da Madeleine Bulvarı'ndaki o elleri doğuştan düğümlü - dirsekleriyle resim yapıp tavşan dudağıyla yalakalıklar yumurtlayan kadife giysili kıllı kötü ressamın iğrenç suluboyaları gibi La Pallice dediğin laf ebelikleri BILBAO Tanyeri ağarmadan epey önce vardık Bilbao limanına Kentin ışıldadığı kara kadife güne karşı durmuş alçak dağlarla tepelerden oluşan bir koy Bu basit ve düzenli dekor her ne kadar söylediğimde salak yerine konmama neden olabilecekse de gene de Ispanya'da olduğumuzu yineleyerek söylüyorum bana Picasso'yu anımsatıyor Iki kişilik tek üçgen yelkenli küçük kayıklar var şimdiden denize açılan Iki domuz balığı perendeler atıyor Güneş dağların ardından doğar doğmaz Bu basit dekoru Çivitten mora Boğan renk seli Picasso'yu Alman dışavurumcusuna dönüştürüyor ,, ^ Aşın uçlar birleşiyor LACORUNHA Dev bir Madonna gibi şefkatli bir fener Dışandan bakınca şirin küçük bir Ispanyol kenti Karaya çıkınca bir gübre yığını Iki üç gökdelen bitivermiş içinde yiLLAGARCIA Üç hızlı kruvazör bir hastane gemisi Ingiliz bandıralı Işıklı işaretleşme panolan Iki carabiniero güvertedeki koltuklarda uyuyor Nihayet yola çıkılıyor Şeker tadında rüzgârlar içinde PORTO LEIXOES Geç vanyoruz ve günlerden Pazar Gürül gürül akan bir ırmak liman Yetkililerin gemiye çıkmasını bekleyen zavallı göçmenler birbirlerini batırmadan üst üste çıkmayı başaran perişan kayıklarda itilip kakılıyorlar Limanın bir gözü hasta öbürü kör Ve devasa bir vinç uzun menzilli bir top gibi eğilmiş duruyor PORTEKİZ KIYILARINDA Le Havre'dan sonra kıyı boyu yol aldık antik çağ gemicileri gibi Portekiz açıklannda kayıklar ve balıkçı tekneleriyle kaplı deniz Değişmez bir mavilikte bir okyanus derinliğinde Hava güzel ve sıcak Güneş tam tepemizde Gözle görülmez sayısız yosun yüzeye yüzmekte Hızla çoğalmalarına yarayan gıdalan üretiyorlar Haşlamlılann ince deniz kurtçuklarının öbek öbek aktıklan tükenmez yemlik onlar Yaratığın her türü Deniz solucanı yıldızı kestanesi Minik kabuklular Işıl ışıl sularda yüzeyin hemen altında kaynaşan minik bir dünya Obur keyif ehli Ringalar geliyor sardalyeler uskumrular Peşlerinden torik orkinos palamut Peşlerinden domuz balığı köpek balığı yunus Hava açık balık bol Hava kapanınca balıkçılar mutsuz ve şikâyetlerini pariamentoya kadar ulaştınyorlar DAKARYOLUNDA Hava soğuk Deniz çelik Gök soğuk Gövdem çelik Elveda 1914'den beri ilk kez terk ettiğim Avrupa Ne senin hiçbir şeyin ilgilendiriyor beni ne de iki güverte arasında Paris'i özleyen göçmenler Yahudiler Ruslar Basklar Ispanyollar Portekizliler Alman çingeneleri Her şeyi unutmak istiyorum dillerini konuşmak istemiyorum artık kadın erkek zencilerie Hintlilerle hayvanlarla bitkileıie yatmak istiyorum Yıkanıp suda yaşamak Yıkanıp güneşte yaşamak koca bir muz ağacıyla O ağacın koca tomurcuğunu sevmek Kendimi parçalara bölmek Ve bir taş kadar sert olmak Bir taş gibi dikine düşmek Dibe batmak • SAYFA 27