Katalog

'KHometre TaşlarT ve 'Evrende Ellerimiz' Hep anımsayalım diye... Nevzat üstün ve Halim şe- fikten sonra, "Kayıp şair- ler" dizisi Suat Taşer ve Suphi Taşhanla devam ediyor. Taşhan'ın Kllomet- re Taşlan ile Taşerin Ev- rende Ellerimiz kitapları, her iki şairin şiirlerini ve hayatlarmdan parçaları barındırıyor. Toplumcu gerçekçiliğin şiire yansıyı- şının en güzel örneklerini veren Taşer ve Taşhan, ya- şadıklan dönemi mısralan- na yedirlyor. O Ali BULUNMAZ "Büyür sorular güneşler/ yartnki çocuklarla belki." Suat Taşer B "Zeytin ağaa kadar yajayacağtm." Suphi Taşhan ir kişiye yalnızca kendisi "şair" diyorsa, ondan az I biraz uzak durmalı. Şiirin doğasına aykın bu. Her şeyde olduğu gibi şairin de sahtesi var, işte "ben şairim" diyenler de o sahte ve sahtecilerden. Hem sahte hem de kötü "şair"lerden kısacası. GERÇEKTE KAYIP KİM? Dilin sigortasız işçisi şair, şiirini saçar etrafa, kendini değil. Geriye dizelerin- den başka bir şeyi kalmaz, bazen birileri onu bulana dek kaybolur, yitdk kalır. Şi- ir üzerine düşünen. yazan ama hepsin- | den önemlisi şiiri sevenler, kaybolan ve "ben şairim" diye ahkâm kesen sahteci- lerin ötesinde konumlanan gerçek usta- ları bulur elbet. Sarı solgun; belki de anlamına uygun renkteki kâğıtlara basılmış dizelerde, belleklerin bir süre gerisine itilmiş usta- larla yüzleşiyoruz belli zamandan bu ya- na. Bizi onlarla buluşturan dizinin adı "Kayıp Şairler." Aslında hiçbir yere git- miş değûler, sadece günü geldiğinde ye- niden ortaya çıkmak için beklemişler, o kadar. Dizinin ilk bölümünde konuğumuz Halim Şefik ve Nevzat Üstün'dü. Şe- fîk'in Otopsive Üstün'ün Ak YeşilKa- vak Ağaçlan başlığıyla şiirseverlere su- nulan "unutulmuş" ve "kayıp" dizeleri yeniden canlandı. Şimdi kapıda buyur edilmeyi bekleyen iki "yeni" isim ve iki kitap var: Suat Taşer'in Evrende Elleri- miz ile Suphi Taşhan'ın Kilometre Taş- lan. Her iki isim de 1940 kuşağından. Ikisi de sürgünlüğü, soruşturma ve bas- kılan yaşamış. Zaman karıştırılırsa Taş- han'ı Yeni Edebiyat'ın sayfalannda bul- mak mümkün. Aynı şekilde Taşer'i de. Can Yücel "saf şiir olmaz, şiir mürek- keple yazılır" demişti ya, hem Taşhan hem de Taşer mürekkebi dibine kadar kullanıyor. Siyaset, şiir, tiyatro ve başka her şey; iki isim de yaşamın bütün alan- lannı kapsıyor. Belki de bu yüzden Suphi Taşhan, yazabileceği her boşluğa şiir döktürüyor; makbuz, kesekâğıdı... "Steril şairlerin" anlayamayacağı bir du- rum olsa gerek bu. Büyük laf etmemeli ama yaşamdan çıkıp yaşama dönen şiirler çiziktiren Taşhan ve Taşer'in (ve aslında 1940 kuşağı şairleri ile öbür "kayıp şairlerin"), ne denli zor ve aynı zamanda mutlu bir yola saptığı da kavranabilir hayat öyküle- rinden. Nâzım Engin ve Reşat Tarus takma adlannı da kullanan Su- at Taşer'in Evrende Ellerimiz kitabı şairin yaşamdan çekip çıkardığı dizelerin toplamı. Ay- nı şekilde, Taşhan da Kilomet- re Taşlarindan sesleniyor bu- günün gerçekten kayıplardaki kimi şairlerine. "KİTAPSIZ ŞAİR" SUPHİ TAŞHAN Ahmet Oktay'ın deyişiyle "ki- tapsız şair" Suphi Taşhan'ın Kilo- metre Taşlan adıyla yayımlanan «;•• kitabmdan hangi şiiri ya da şiirleri \ öne çıkarmah? Olüm, kalbini dur- durana kadar, eline ne geçerse ora- \ ya dize sıkıştırmış; bizim, dizinin ' başlığından esinlenerek "kayıp şair" dediğimiz, Pembe Taşhan Canda- ner'in ise "kayıp baba" olarak nitele- 1,2- Suphi Taşhan'ın el yazması sllrleri s- Taşhanın kaleme aldıâı son mısralar. i Taşhan'ın B. Fehml Yazıa'ya hedlye etmeyl düsûnduOu evln çlzlmi ve dizeleri SAYFA 4 Turgut zalm'ln çlzgltertyle. Suphi Tashan (üstte)ve MehmetKe- mai (yanda). diği Suphi Taşhan. Pembe Taşhan Candaner'i dinleyelim: "Babam, 39 yaşında öldüğü zaman sa- dece 2 yaşındaydım. tnsan hiç tanıma nrsau bulamadığı bir babanın arkasın- dan neler yazabüir ki? Avukat olduğu halde, şair kimliğiyle öne çıkan babam, arkasında sayısız anısını, sevenlerini, ideolojisini, umutlarını, şiirlerini ve gen- lerini bırakıp gitmişti. Hayatım boyunca ben de bu izleri sürerek onu tanıma yol- culuğuna çıktım. Bu kitap da, bu serü- venin ürünüdür." Garip akımından etküenen ama onunla beraber kendinive şiirini de aşan mısralar sunar Taşhan. Onun şiir yolculuğunu, dizelerinin rengini göste- ren ya da açık eden şiirlerinden biridir "Mısralarım": "Mısralarım/ altın başaklar üzerine yazıldı/ adamların tarlalann/ ve salta- natsız diyarların üstüne/ mısralarım/ güneşi düşürmek içindir topraklara/ ve can vermek içindir canı alınanlara/ ha- yat, aşk, ekmek çalışanlara/ mısralarım çalışanlar için yazıldı/ mısralarım/ belki de nakşediüniyecektir/ tunç kapılarına sarayların/ zarar yok fakat ağlıyanlann/ hınç dolu dudaklarında benim mısrala- rım/ yumun gözlerimi ey gün görmemiş eller/ ben mısralarımı altın başaklar için yazdım." Eleştirir, gerçekleri harmanlar, insan- dan yana tavnnı koyar; ne de olsa "rea- list bir şair"dir Taşhan: "Ben, yirminci asnn realist şairi/ se- ninle beraberim/ yegâne beşeri sistem: Büyük Demokrasi/ uçsuz bucaksız ve hürriyet kokan büyük demokrasi/ (...)/ sen ey beşeriyetin hatası/ bizden kork/ biz, yani hürriyeti bilen/ ve her karış toprağmda canımız saklı olan/ bu top- rağın evlatları/ yirminci medeniyet asn- nı talan eden/ bizden kork/ (...)/ mıs- ralarımızda cıvıl cıvıl öten/ bir güneş vereceğiz/ tabiatın yarattığı bu güzel toprağa/ ve şuna ve buna ve her şeye/ gördüğün kehribar gözlü güzele." Dizelerinde yaşadığı dönemin etkile- rine rastlıyoruz doğal olarak. Dönüp dolaşıp insana geüriyor sözü; onu, ken- dine bakmaya zorluyor ve sonunda şöy- le diyor: "tnsan insan olduğunu anlaya- cak bir gün. Bunu derken, hem aşk hem isyan hem de geleceğe dair güçlü bir umuUtaşır içinde: "(...) Yeni- yi bizde bula- caksın/ tarihi tekâmülünde dünyanın/ yalnız bizim esamimiz okunur/ bizi arkadan vur- mak ister/ gözlerimize bakmayan/ iriliufaklı, isimli isimsiz kalleş sürüle- ri/bakamaz gözlerimize; güneşi biz ta- şıyoruz/ doğ- ru ve hakikat " bizde/bir orospu oyunu yok sözlerimizde/ haklı- yım, o siyah saçlan ben bilirim/ ben bi- lirim bu perişan rüzgârı/ ben de perişa- nıyım bu sokakların/ ben de bilirim çi- lesini âtinin/ mafsal yerinden oynadı/ dünya yerine gelecek." Taşhan'ın binbir zahmetle toplanan şiirleri, soluk alıp verdiği günlerle yetin- mez, kendisini de nerdeyse ilk günün- den sonuna kadar anlatır. Kısa hayatı- nuı nasıl biteceğinî, ölümün adımlannı sayarcasına bir kâğıda işler: "Göğsümde bir ağn var/ kendi yüzümden/ belki üşüttüm, belki içmeden/ kendi yüzüm- den/ çoban ölmeyi istemezken/ ben de yokluğu düşünmüyorum/ içiyorum, üşüyorum." "BİLDİM, ÖLÜMLE HAYAT ARASINDA HİLE VAR" Toplumcu şiirin "kayıp şair"lerinden Suat Taşer'in de, Suphi Taşhan'dan çok farklı bir yaşam öyküsü ve şiir yolculu- ğu yok. Köy yaşantısı, onu hayatm pek çok gerçeğiyle yüzleştiren bir manzara. Şiirine toplumculuğu katan da aynı dünya. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1063