Katalog

Çocuklara savaşı anlatmak… Suya sabuna dokunmak… SİHİRLİ DEĞNEK Çocuklar İçin Kitaplar Hazırlayan: Nilay Yılmaz D eğişiyoruz... Gün boyunca ister istemez karşı karşıya kaldığımız dizilerle, reklamlarla, bilgisayar oyunları ve magazin ağırlıklı haber programları ile duyma ve algılama biçimlerimiz değişiyor; üzüntülerimiz ve coşkularımız da bu görüntüler gibi hızla akıp geçiyor. Değişiyoruz, dünyamızı değiştiriyoruz... Çocukluk, gençlik ve yetişkinlik arasındaki çizgiler gün geçtikçe birleşip “tek”leşiyor, tektipleşiyor. Yetişkinlerle aynı kültüre maruz bırakılan çocukların sorunları artık yetişkinlerin sorunları ile neredeyse aynı. Herkes tutabildiği, tutunabildiği bir yerden bir sorunu çekiştiriyor. İnsan hakları, kadın hakları, çocuk hakları, çevre hakları, hayvan hakları ve daha nice hak hukuk düşleri... Ve bu düşleri birleştiren “Eğitim Şart” sloganını alkışlayan bir elin cılız sesi, iki elin kuru gürültüsü eşliğinde önümüzden hızla akıp geçen görüntüler... Değişiyoruz... Değiştiriyoruz… Çocukları hiç düşünmeden popüler kültürün bir parçası yaparken bazı konuları bilmezden ve görmezden gelerek toplum gerçeklerine eleştirel bakamıyor, bu gerçekliği dönüştüremiyor, sessizlik kültürüne hizmet ediyoruz… Var olan düzeni sürdürmeyi bilinçli ya da bilinçsiz olarak olumluyoruz. Çocukların şiddet, ölüm, ırkçılık, savaş, pornografi gibi kavramlarla çoktan tanışmış olduklarını kabul edemiyor, hâlâ bunları çocuklara yakıştıramıyoruz. Çocuklara börtü böcek klişeleriyle ve sevgi, barış, kardeşlik sloganlarıyla dolu “masallar” yazıyoruz. Yüreklerimiz ve kalemlerimiz yaşamsal konuları eleştiren çocuk ve gençlik kitapları yazmaya henüz gitmiyor. Belki çekiniyoruz, belki korkuyoruz, belki neyi nasıl yazacağımızı bilemiyoruz, belki de bilerek susmayı tercih ediyoruz. Oysa sadece sıcak savaş değil savaşın, rekabetin, yarışmanın her türlüsü çocukların yaşamında. Yeni müfredatla birlikte eğitim sistemimize kadar giren iktisadi kavramlar (kalite, etkililik, verimlilik vb.) çerçevesinde “güçlü olan ayakta kalır” dü şüncesi her geçen gün meşrulaştırılıyor ve öğrenciye “sürece” değil de “sonuca odaklı” bir başarıya ulaşmak için kendisine gereken her beceriyi ve stratejiyi okulda ya da okul dışında öğrenmesinin gerekliliği fikri aşılanıyor. Ayakta kalabilmek için kullanılacak her türlü araç da meşrulaştırılıyor, yeniden üretiliyor… Yetersiz olanı geliştirmekten çok onu elemeyi savunan ezberler ve klişeler yaşamın her alanında gün geçtikçe güçleniyor. Kendisi gibi düşünmeyen ve yaşamayan herkes “düşman” belleniyor. Düşmanın sorunu da zaten bizi hiç ilgilendirmiyor. Yen içinde kalan kırık kolun acısı da bu acıyı gerçekten duyumsamadığı için çabucak unutuluveriyor. Umarız bir gün “Türk çocuk ve gençlik yazını” çocukların ve gençlerin içinde yaşadıkları toplumda kendi gerçeklerine eleştirel bir yaklaşımla bakmalarına ve bu gerçekliği dönüştürmelerine yardım edebilecek “özgürleşme alanlarından” biri olabilir. Umarız bir gün ölüm, ırkçılık, savaş, cinsellik vb. konulardaki sorunlarımızı da ele alabilecek ve bizlere yeni bakışlar açımlayabilecek yapıtlarla buluşabiliriz… OKYANUS! Çocuk Yayınları ve Okuma Kültürü Dergisi (Haziran Ağustos), 2007, Sayı 1, 72 sayfa (yetişkinler ve çocuklar için) Çocuk Yayınları ve Okuma Kültürü Dergisi Okyanus çocukları ve yetişkinleri bir okuma yolculuğuna davet ediyor. Üç ayda bir yayımlanacak olan derginin rotası ve uğrayacağı limanlar sürprizlerle dolu!.. Kitap tanıtımları, oyunlar, bilgilendirici köşeler, yazarlarla ve editörlerle söyleşiler, izlenim yazıları, çocuklardan yazarlara ve kitap kahramanlara yazılmış mektuplar, kitaplardan alıntılar. Ve daha neler neler!.. Bu ay Ebe Sobe dergisi alan herkes Okyanus'un taptaze kokusunu içine doldurabilir ve bu yolculuğa katılabilir. Okyanus'a ulaşmak isteyenler, [email protected] adresine yazıp derginin tanıtım sayısını isteyebilir. Okyanus'a bir taş attık. Dalga dalga büyüyoruz! Çocuk ve gençlik edebiyatı masmavi umutlara yelken açtı! ? SİHİRLİ DERGİLER Meraklı Minik (www.biltek.tubitak.gov.tr) (okulöncesi) Bilim Çocuk (www.biltek.tubitak.gov.tr/cocuk) Ebe Sobe (www.ebesobe.com) Okyanus ([email protected]) (yetişkinler ve çocuklar için) Çoluk Çocuk (www.colukcocuk.com.tr) (yetişkinler için) Savaş ve Çocuk ? “Anne Frank'ın Öyküsü”, Carol Ann Lee, Bulut Yayınları ? “Zlata'nın Günlüğü”, Zlata Filipoviç, Bulut Yayınları ? “Soykırım Çocukları”, Laurel Holliday, Bulut Yayınları ? “Kuyudaki Asker”, Hidayet Karakuş, Bilgi Yayınevi ? “Şafakta Yanan Mumlar”, Serpil Ural, Bilgi Yayınevi ? “Mustafa Kemal'in Kayıp Seslerinin İzinde”, Mavisel Yener, Bilgi Yayınları ? “Biz Savaş Çocuklarıydık”, Sevinç BÜYÜKLERE ÖDEV * “Savaş Çocukları”, Hakan Denker, Bilgi Üniversitesi Yayınları (Fotoğraf Albümü) * “Hiroşimalı Çocuk: Savaşın Güncesi”, İchiro Hatana, Scala Yayınları * “Savaşın Çocukları”, Ahmet Yorulmaz, Belge Yayınları * “Kızıma Soykırımı Anlatıyorum”, Annette Wieviorka, Günce Yayınları Kuşoğlu, Erdem Yayınları ? “Hani Dünya Kocamandı”, Erdem Yayınları ? “Küçük Kahramanlar”, Zerrin Polat, Kültür Bakanlığı Yayınları ? “Barış Çocuk Kurtuluş Savaşı'nda” Bilgin Adalı, İş Bankası ? “Çanakkale Destanı”, Bilgin Adalı, Büyülü Fener Yayınları ? “Miğfer”, Ayla Çınaroğlu, Uçanbalık Yayınları (çocuk oyunu) ? “Şahane Lunapark”, Ülkü Ayvaz, Cem Yayınları (çocuk oyunu) Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cd. No: 47 Bilgi Üniversitesi Dolapdere/İstanbul [email protected] Tel: 0212 236 78 42 0212 311 51 82 Çizgili Pijamalı Çocuk KONUK SİHİRLİ DEĞNEK Mavisel Yener (Yazar) John Boyne, Tudem Yayınları, 205 sayfa (12+ yaş) Türkçeleştiren Tülin Törüner, Tayfun Törüner üyüklerin dünyasındaki çelişkileri çocuk gözüyle aktaran bir roman var elimizde. İrlandalı yazar John Boyne'un dördüncü romanı olmasına karşın ilk çocuk kitabı. İki çocuğun ailesi ve yaşadıkları toplumlar arasındaki korkunç karşıtlığa rağmen onların “insan” ve “çocuk” yanlarını vurgulayan bir hikâye. Birinin ailesi Yahudi yıldızlı diğerininki Nazi işaretli bantlar takmak zorunda olan kişiler arkadaş olabilir mi? Bruno ve Shmuel bunun yanıtını okurun yüreğine koyuyorlar. Bruno dokuz yaşındadır. Berlin'de 2. dünya savaşı sırasında, beş katlı bir evde hizmetçiler, ailesi ve ablası Gretel ile yaşamaktadır. Bir gün evlerine çok önemli B biri olduğu söylenen Fury isimli biri gelir. Bu ziyaretten sonra Bruno'nun ve ailesinin yaşamı değişir ve bilinmeyen bir nedenle OutWith denilen bir yere taşınmak zorunda kalırlar. Bruno burayı bir türlü sevemez. Okulundan, arkadaşlarından ve çok sevdiği anneannesinden ayrılmıştır. “Etrafımızda başka ev yok, meyve ve sebze tezgahları yok, sokaklar yok, dışarıda masaları olan kafeler yok ve cumartesi öğleden sonraları ortalıkta dolaşacak kimse yok.” (s. 49) Yatak odasının penceresinden görünen çizgili pijamalı insanlar Bruno'nun dikkatini çeker. Bu insanlar tel örgüyle ayrılmış bir bölgede yaşamaktadırlar. Bruno bunların kim olduğunu merak eder ve babasına sorar. Babasından aldığı yanıt şöyledir: “O insanlar… şey, onlar insan değil Bruno.” (s. 53) Bruno oradaki yaşamdan çok sıkılmışken bir gün bölgede bir keşif gezisine çıkmaya karar verir ve tel örgü boyunca yürümeye başlar. Epey yol aldıktan sonra tel örgünün öteki tarafında çizgili pijamalı bir çocuk görür. İsminin Shmuel olduğunu söyleyen çocuk bir Ya hudidir. Ve o günden sonra her gün orada buluşup sohbet ederler. Bruno neden Shmuel'in tel örgünün diğer tarafında olduğunu bir türlü anlayamaz, sorduğu sorulara açıklayıcı yanıtlar alamaz. Kitap, Nazi dehşetini öylesi bir dille anlatıyor ki, çocuk okuru tarihi araştırmaya, anlamaya da yönlendiriyor. Bruno ve Shmuel'in arkadaşlıkları, ikisinin de çocuk dünyasının renkleri, o renkleri solduran sosyal ve psikolojik etkiler, sayfalara başarıyla yansıtılmış. Romanın çarpıcı sonu tarihi inceleyecek çocuklara daha da çok şey anlatabilecek. Çizgili Pijamalı Çocuk 2007 İrlanda kitap ödüllerini ve Bistro yılın kitap ödülünü almış. Şu anda aday olduğu ödüller: Britanya kitap ödülleri adayı (İngiltere), The Borders Original Voices Ödülü adayı (ABD), The Oyyakar ın kitap ödülü adayı (İngiltere), The Priz Farmiente adayı (Belçika), Paolo Ungari ödülü adayı (İtalya) Kitap, Miramax tarafından filme de çekiliyor. Budapeşte'de çekimleri devam etmekte. Türkçeye çevrilmesi büyük kazanç, okurun unutulmazları arasına gireceğini şimdiden söylemek zor değil! İyi okumalar! ? SAYFA 32 CUMHURİYET KİTAP SAYI 906