Katalog

4 Türkçe Günlükleri FEYZAHEPÇILINGIRLER — 15 EYLÜLÇARŞAMBA ii ardı msever”sözcüğününIngilizcesivarmı ,yokmu? (Kuyuyabutaşıatan“deli”,benim.)BülentŞahin,“... normalgünlükkullanı mda‘ kind’ve/veya‘ helpful’kelimelen yardı mseverkelimesinikarşı lı yor.”diyeyazdı .26yı l Avustralya’ dayaşayanMehmetAkifAkgüliseyardı msever sözcüğününkarşı lı ğı nı ,“GoodSamantan”diyeverdi.“Biz (Türkler)nekadaryardı mseversekveyadeğilsek, yabancı lar(batı lı lar)da öyle.”diyen SezaiOktay,Almanya’ dagördüğüyardı mseverliği(bizde gördüğüyardı msevmezliği)ömeklendirerekson noktayı , “Yazı nı zdan-dilaçı sı ndan-benimçı kardı ğı msonuç,bir dildebirkelimeninolupolmamasıinsandavranı şları nıpek etkilemiyor.”diyekoydu.DerkenEditTasnadi, Macanstan’ danses vererekTürkçeileMacarcayıkarşı laştı rdı : “Geçmişivedüşünmetarzı ndabirsürüortaklı kbulunan haikları mı zı ndilleride benzerliklergösteriyorelbette. ÖrneğinIngilizcedetamkarşı lı ğıbulunmayanyardı msever’için Macarca‘ segitökesz’(shegitö-kes)denirvebubirleşik kelime‘ yardı mahazı r’anlamı ndaikikelimedenoluşmuştur. Latincekökenli‘ bene-volent’ iniseTürkçedeiyiniyetli, Macarcadada aynı şekilde‘ jöszandökü’(yo-sandeku)diye karşı lı ğıvar.” ŞusözcükIngilizcedeyok,derkenIngilizceyi küçümsemekdeğil,dilimiziönemsetmekgibiçokmasumbir amacı mı zvar.Zatenbirsözcüktenkalkarakbirhalk,biruygarlı k mahkümedilirmihiç?Ingilizceyoksuldurdiyenebenhiç rastlamadı m;amakendidilinihorgörenTürklerleadı m başı ndakarşı laşı yorum.Onlarasöylemekisteyipde birtürlü söyleyemediğimşey şu:EyTürkler,diliniziaşağı layı pdur- mayı n.Birdil,sahipletine kadaryoksulsao kadaryoksul olabilirancak Bakı nsiz hangiyönlerdenzenginsenizdiliniz de o yönlerdenzengin.Öyleysedilinizizenginleştirmek istiyorsanı zkendidünyanı zızenginleştinnönce. AyşeÖzyağcı lartamda bunoktadanbiraçı lı mgetirmiş konuya.Kendisininde kavramı nı ndayabancıdilde olmadı ğı nıdüşündüğü“gönül”sözcüğünüörnekvermiş,“Ne kadarderinanlamlariçeren,nekadargüzelbirsözcüktür GÖNUL...Bizlerçokduyguyüklüinsanları z.Dolayı sı yla Türkçede duygulançokderinlemesineifadeedebilenbir dilgerçekten.”demiş.Bunlansöyleyerekyenibirtartı şma başlatacağı mbelki;amavarsı nbaşlası n.(“Pilavdan döneninkaşı ğıkı rı lsı n”abenzeterek)Tartı şmadandöneninkalemi kı rı lsı n.Benimde çoksı kverdiğimörneklerolduğuiçin AyşeHanı m’ ı nsöyledikleriniolduğugibialı yorumaşağı ya: “Örneğin‘ sevmek’duygusuiçinde ‘ aşk’ve‘ sevgi’ olarakikifarklısözcüküreterekherikikavramada aynayn yoğunlukkatmı şdilimiz.(Ingilizcedede ‘ love’ve‘ like’var denebilir;amaaynı şey değil;‘ love’hemsevgiyihemaşkı ifadeiçin ‘ like’isedahaçokhoşlanma duygusunuifadeediyor.)Sözcüklerleyaşamdakikavramları nbire birilişkiliolduğunabirdiğerörnekde akrabailişkilerinde • yaşanı yorsanı nm.Yabancı lardaaileiçiilişkilerdebizlerde olduğukadaryakı nlı k,sı caklı k,bağlı lı kolmadı ğıiçin,belki de yaşamları ndaailekavramıbizdeolduğukadarönemli biryertutmadı ğıiçin,akrabaisimlerindedeTürkçemizdeki zenginliğibulmamı zmümkündeğil.Ingilizcedeki“kayı n aile”(mother-in-law,father-in-law,sister-in-law,brother-in• law)sözcüklerinekarşı Türkçedeher birineayrı ayn sözcüklervar:kayı npeder(kayı nbaba,kaynata),kayı nvalide (kaynana),kayı nbiradervegörümceileyetinmiyoruz, bunlaraekolarakbirde yenge,enişte,baldı z,bacanak,elti var.Ingilizcede“-inlaw”yanikanunönündezorunlu ilişkilersiyah- beyazresmedilirken,Türkçedeherbirilişkiye verilenayrı aynadlarlagönüllü(yineGÖNUU)ilişkiler reng resmediliyor.Türkçemizinzenginliğindensözeder- ken,sonolarak‘ söz-laf’(‘ word’ )ve‘ yüz-surat’(‘ face’ ) şeklindeiyivekötüanlamlanayı ransözcüklerimizede dikkatçekmekisterim.Buzenginliğinfarkı ndaolarakbu sözcüklennyerinde,doğu şekildekullanmayahepimizözen göstermeliyizdiyedüşünüyorum.” AyşeÖzyağcı lar’ ı nçeviriyanlı şlannadeğinenbiriletisini özenlesaklı yorum.Önümüzdekihaftadao konuyagirelim artı k. 17 EYLÜLCUMA Aycan Çevik’ insorusunubilgisunardanyanı tlamı ştı m; amaTürkçeninbirözelliğiolarakgünlüklerede almakta yararvar.“Ben,eweldenberi‘ öznedensonravirgül konur.”diyebilirim.Sadeceistisnaiveanlambozukluğunu engellemeyeyönelikuygulamalardadeğil,herzaman‘ öz- nedensonravirgülkonur.’diyeöğrendim.”diyorduÇevik, arkadaşlanylagirdiğitartı şmayıaktararakkendisini doğulamamıistiyordu. “Öznedensonravirgülkonur.”kuralı nıbende hem derslerimdeanlatı yorumhem de TürkçeuOffntaveTürkçe Dil- bilgisikitabı mdayazdı m.Çokkı satümcelervirgül gerektirmeyebilir:amauzuntümcelerdesadeceanlamkanşı klı ğı nı gidermekiçindeğil,algı lamayıkolaylaştı rmakiçinde virgül kullanı lmasıgerekir.Busondediğim,ekbiraçı klama istiyor.Şöyle:Özneveyüklemtümcenintemelöğeleridir. Bunlarolmadanyargı oluşmaz.Türkçesözdizimindeise öznebaşta,yüklemisesondayeralı r.(Ingilizcedenve ötekibatı dillerindenTürkçeninönemlibirfarkıda budeğil -mi?)Zihin,yargı yıoluşturabilmekiçinbu ikiöğeyi birleştirmekzorundadı r.Öznedensonrakonanvirgül,zihne, baştakiözneyikaydetmesivetümceninsonundagelecekolan yüklemlebirleştirrnesiiçinzamantanı makanlamı nagelirki çokönemlidir. 30 EYLÜLPAZARTESİ Şimdi sı ralayacağı mşiirkitaplannı nkimininbaşı ndan, kimininsonundan,kimininherhangibirsayfası ndanşiirler o udum.Alı ntıyapmayakalksamhaftalaryetmez.Bu yüzdenyalnı zcaadlarısı ralayacağı m: AtillaYaşrin,“NisanDamlası ”,KanguruYayı nları N.A.Nekrasov(Çeviren:EnisBerberoğlu)“Yalnı zTaşlar Ağlamı yorBurada”,EvrenselBası mYayı n Didem(Gülçin)Erdem,“Perdesiz”,YasakMeyve BurhanMendi,“Gardiyan”,Ardı çkuşuYayı ncı lı k ErtuğrulÖzüaydı n,“Yüzı şı ğı ”,şiirdizisi- Hayal AhmetÇakmak,“EskiKentKı rgı nlı klan”,şiir-den BanuSavaş,“Gelve HükümSür”,Yakı nPlan MelahatBabalı k,“GüneşiÖrtündüm”,GerçekSanat Yayı nları SabahattinYalkı n,“Vakitİstanbul-du”,Avcı olBası m Yayı n AbdullahŞanal,“DerbederSöylenişler”,Yeniden AnadoluveRumeliMüdafaa-iHukukYayı nları HasanTaşçı ,“AşkOlsunYolun”,anforaşiir CaferKeklikçi,“tahammülşeridi”,Tı maş ErkanYukanoğlu,“Kı rmı zıDeğirmen”,CiniusYayı nları HüseyinKöse,“OradaOlmayanAdam”,artshop BakiSühaEdiboğlu,“Benide Alı nKoynunuzaHatı ralar- TopluŞiirler,Alfa. www.feyzahepcilingiiler.com Yı ldı zTeknikÜniversitesi,TürkDiliBölümü ÇukursarayBinasıKat:2, BarbarosBulvarı -34349Yı ldı z/ Ist. BU LMACA Önce aşağı datanı mları verilen sözcükleribulmayaçalı şı nve herbirharfi biryatay çizgiüzerinegelecek biçimde yazı n.Sonra çizgilerinaltları ndaki sayı laragöre bu harfleribulmacadakiaynı sayı lıkarelereaktann. (Karakareleriki sözcükarası nıgösterir.Birsatı rı nsonunda kara kareyoksa bu, sözcüğün alttaki satı rı nbaşı nasarktı ğı nı gösterir.) Bulmacatamamlanı nca,sorulan tanı mları nkarşı lı ğıolansözcüklennilk harfleriyukandanaşağı ya doğruYusuf Atı lgan’ ı nbiröyküsününadı nı oluşturacakbulmaca karelerindeyse,anı öyküdenbiralı ntıve öykükitabı nı nadı ortaya çı kacaktı r. Dikkat:“A/50”,“D175”,“U/11” hartlenipucu olarak yerlerine konmuştur. Tanı mlar ve sözcükleriniz: A.Ünlübiredebiyateleştirmeni. 5325622868 74 B.Thomas More’ unyapı tı . 149436 42 79 59 34 30 13 C.” ... Senar”(Sözene hacet). 1.Ağzakonanbirşeyintadı nıalmayetisi. 29 72 21 19 43 Dinçer”(BizimkileradlıTV dizisindedeoynayan,2010yı lı ndayaşamı nı yitirenaktör). 46 16 6 35 71 36 K.“ Yakı şı klı/ Hafif/ Iyi...“ (Ahmed Arif’ inOtuzüç Kurşun’ undan). 40 44 12 63 60 31 L Görkem. Hazı rlayan: ILKERMUMCUOĞLU 7 45 23 67 8 D.İmparatorromanı nı nyazan. 80 3 65 49 48 2 58 E. Nazı mHikmet’ inbir oyunu. 69 39 5 76 32 54 55 20 57 1 56 33 26 52 51 70 66 17 10 37 G. Ası lhücreileprotoplazma uzantı lanndanve birsilindireksenden oluşansinir hücresi. 18 15 64 22 24 47 41 F.Eskidenlisederecesindekiokullara verilen ad. 77 78 73 61 27 H.” ...KuIa”(aktris). 1075.sayı nı nçözümü:k KURUŞLUK, B.ENDERUN,C.LİKİDİTE,D.IKIİDAR, E.MERTER,F.ERDEM,G. NAUNLAR, H.1M,1.NERMIN,J. YEĞEN,K. ÜTOPYA,L ZEKİ,M.ÜLTRAVİYOLE. Şiir:“Kelimelerişaretettiklerinden/ koptuğundadünyaduruyorlEminimartı k, kelimelennlyüzlerivar.”- ZaferYalçı npı nar CUMHURIYET KİTAP SAYI 1076 SAYFA 31