Katalog

,l 1 ürkçeGünlükleri FEYZA HEPÇİLINGİRLER birdilinzenginliği özcük sayısınınçokluğuyla s değil,anlatım olanaklarının çokluğuyla ölçülür.’Buifadenizdebir çelişkiyok mu? Sözcük sayısıyetersizseanlatımolanakları asıl n fazlacauğraşSipaher,çevirikonulanyla mama haklıolarakkızıyorçünkü bana yönelttiği sağlanacak?” Sözcük sayısınınyetersizliği... eyegöre yetersizlik? Bir Teoman bir soruya kaç zamandıryanıtbeklemekte. N dilseliletişimin alanındaki her Sipaher birzümredili,Arapça, dil,odili kullananinsanların mektubunda,Osmanlıcanın reksinmelerini o karşılıyorsa dildekisözcük sayısının Farsça ve Türkçesözcüklerdenkurgulanmış apay bir gej y söz edilemez.Türkçedesözcüklertek başlanna dil olduğunusöylediktensonra, “Amazenginbirdildi.” yetersizliğinden oldukları zamandandaha çok yanyana geldikleri teki ö diyor;“Zenginbirdil olmasaydıdivanedebiyatı, sözcüklerleanlamkazanır.Aklıma birlikte nedense o geldiği tanzimat ve hatta servetifünun,fecriati gibi edebiyatı anlamlannı eçiyorum. okullanolur muydu?”diyesoruyordu.Buraya “kapı” sözcüğünüele alalım.Bilinen g edebiyat “Masrafkapısı”ndaki kapı”ile“hükümetkapısı”ndaki kapı” yazımla birnot eklemeliyim. TeomanBey’in, edebiyat “ “ ilgili “ okulu” aynıkapı mı? Kapıağası, kapıağzı,kapı duvar,kapıkomşu, dediği(amaedebiyat okulusayamayacağımız) debiyat e dönemlerinin kapı kolu,kapı mandalı,ana kapı,ara kapı,çelikkapı,çift adlan, özelad kapsamındaolduğundanbence demirkapı,dış kapı, döner kapı,yağlıkapı,yavrukapı, kap,, “Bence”diyorum; büyükharflebaşlatılarakyazılmalıdır. adalet kapısı,ağa kapısı,cümle kapısı,çıkışkapısı,devlet çünkü kılavuzları arasında bu konudabir görüş birliği ok. yazım y el kapısı,kapısı,geçimkapısı,girişkapısı,gümrükkapısı,kısmet TDK,“divanedebiyatı”diyeyazarkenDilDerneği“Divan kapısı,komşukapısı,mahkemekapısı,nizamiyekapısı,paşa nasıl diyeyazmakta.Ötekiedebiyatdönemlerinin Edebiyatı” kapısı,se,vis kapısı,sınırkapısı,sokak kapısı,umut kapısı... konusundada yazımkılavuzlanmızrtakbirnoktada o yazılacağı Bukadar “kapı”mız arkenIngilizcedeki “door”ve “gate” v “FecriAti”mi, “FecriAtI”mi; gibi, buluşamamış.Sözgelimi mı?Dönelim diye ikiayrısözcüğümüzolmadığıiçin hayıflanmamızaerek “Tanzimat mı, “Tanzimat debiyatı” g edebiyatı” E mektubuna:Dilbilimciler toplumbilimciler, ve pek Sipaher’in “Osmanlı var mı? Deyimlere girmedikhenüz. Kapıaçmak, kapı almak, baca açık, kapıdışarıetmek,kapıkapıdolaşmak, b kapı k edebiyatçılarının endiöz dillerini u kadar ihmaledip de kapıyapmak,kapıdançevirmek,kapısınasığınmak,kapısını neden hazınnakonmuşlardır; başka zenginve köklüdillerin kendiöz aşındırmak,kapısınıçalanıolmamak,kapısının dedikten sonra, Osmanlıaydınının köpeği olmak, araştırmalıdırlar.” diliniboşlayıpArapça kelimebiletüretmeyekalktığını kapıyadayanmak,kapıyadikilmek, apıyıaçmak, kapıyı k sözlüklerdetek sözcükolarak kapamak... “Kapı” söylerken bu konudakibiranısınıaktarıyor.BirArapmeslektaşıyla yüzüne P görünüyor, teksözcük olarakkatılıyor. eki,bütün bu sayıma konuşurken“tayyare/ uçak”söz konusu olduğundaArap m anlamlar dostunun “Aa,siz de miTürkçede‘tayyara’ iyorsunuz,diye içinaynayn sözcüklerimiz i olsaydı?Yapsaydık d d de Türkçeyeni sözcük yapmayaen elverişli illerdenbiri. şaşkınlığını çığavurduğunu;kendisinin arkadaşınabenim olurdu. a s birsözümle(“Herdil,o dilikonuşan insanlarıngereksinimlerini Yapmadığımızözcükleryerinevarolanlarayan anlamlar hem kazandırarak anlamalanınıboş bırakmıyoruz, de hem karşılayacak biçimdeoluşmuştur”) arşılık k verdiğini sözcük tasarrufuyapıyoruz.Başka biryan anlamalanıolan argozaman Araplartayanlatıyordu. ilktayyareyikullandıkları “Osmanlılar ya değinmedikbile. Öyleyse,birdilinzenginhiğini Buaracı tanımlayacak belirleyen yere nedir bilmiyorlardı. sözcüğü de sadece sözcük sayısıdeğilmiş.Dilleri enginleştiren anlamınagelen ‘tair’kökünden z öğeler Osmanlı,Arapçauçmak arasında, sözcüklerekazandınlan anlamlar,mecazlar, yan türetmiş. eflakımdakendimtairim.TevfıkFikret)” (...kendi kalıp Dahaönce sözünü ettiğiiçin,“hukuk” söyleyişler, eyimlerve argo da sayılmalıymış. d sözcüğü hakkında da bilgivermişTeoman Bey: “Hukuk’Arapça birkelime 4 ARALIK CUMARTESİ değildir. Arapça‘hak’kökündenOsmanlılarüretmiş,hakkın t “ s Kendisini, GüzelAnadolu’mun olsun deyu. Nezaman? Devri anzimat’ta ilkhukuk yörelenni, abun dolu T çoğulu v şıngırdaklı heybemletekerlemesöyleyerek,masala çağn yapamahkemelerinin e ilkhukukmektebinin açılmasınakarar rak, bol bolsabun dağıtarakyarımasırdırdolaştım.Masalusvenlince.” Geldikcan alıcınoktaya.Sipaher,benimdaha önce yazantası ninelerden,dedelerdenmasallardinledim.Sonra oturup k birsöze karşıçıkarak “Diyorsunuz i söylediğim ‘... 1 ARALIK ÇARŞAMBA şu masallanbirde ben yazıpanlatayım. adıylatuzuyla T Kendi dedim.”diye anlatan yoğurayım. ocağımdapişireyim Masalcı DedeCemalettinE. Kavaklıgil, radyotiyatrosubiçimine da birlikte soktuğu “Masallar” kitabıyla yakınmalarını iletmiş. Ilkyakınma,Körleri ğitimve Kalkındırma emeği’ne E D armağan ettiğioyunundramaturglartarafındanbeğenilmesine AnkaraRadyoMüdürlüğü’nün ulutun,yazın,kışın b karşın olmasınıöne sürerekolumsuzyanıtvermesinden. konuşturulmuş Ikinci akınmayazılarınınonuna “not”yerine“hamiş”diye bir s y sözcük koymaktanvazgeçmeyenAyşeArman’dan. çüncü U yakınmada AhmetHakan’dan.Içeriğine katıldığı azısında y Hakan’ın, nefer,teatral,takdim,marazi,izan, itiraz” ibi “ g sözcükler kullanmasını leştirmekle e yetinmemişCemalettinBey; v yazıyıbaştan sona Türkçeleştirmiş e elbette çok daha güzel, olmuşAhmetHakan’ın çok daha anlaşılır yazısı. .1 7 ARALIKALI S AzizÖzkan,“antlaşma”ile “anlaşma”arasındakifarkı Aslındasözcüklerinköklerine, klerinebakarakda e sormuştu. birfarkvar ikisözcük arasında. anlaşılabilecek b a Anlaşma(anlaşma): irbirini nlama çabası, uyuşma, itilaf, uzlaşma, antant; eski dilde karsiligi: mukavele”. “ söz Antlaşma(antlaşma): arşılıklı verme,yeminetme, ant K etme; devletlerarasındaimzalananyazılıanlaşma; ahit, pakt; eskidilde karşılığı: muahede”. “ 4 9 ARALIK PERŞEMBE Yeniyazıyı,eskisininyayımlandığını görmeden, salı ya da B çarşamba günügönderiyorum. u haftabekletmemiyi olmuş, y virgüleksikliğininolaçtığı anlam kargaşasıiçinözür dileme fırsatıbuldum.TarıkEmre’nin, Cockneyşiveligenç kız “ arkadaşına...”derken, “genç”tensonra koymayıunuttuğu benimözneyi“genç”değil,“genç kız”diye anlamamayol virgül, açmış. Önce Joshua Bear uyardı;ardındanTarıkEmreo “küçücük” virgüliçinözürdiledive annesi“rahmetliMollie ODTU Emre’nin, BeşeriBilimler’den eslektaşıolanJoshua m Bear “merhaba”sınıletmemi stedi.IlterK. i i Beyefendi’ye”, b da, Akbuğ “Cumhuriyet ibi bir gazeteninbu kadar bilgisiz, u g kadardikkatsizkültürve haber servisinesahip olmasınaacıyorum.”dediktensonra, “Sizde, bence, sondan 2.satırda, ‘pussy’i,kızınhangianlamda kullandığını diyeyazarakbu durumdasınız” diye benide azarladı.Oysa yalnışakatılmış benim eksiğim,Ingilizceyi argosuna da hakimolacak kadar AmaTürkçeyi“yanlış”a, yalnış” “ demeyecek bilmeyişim. kadar bilirim.’ “ maıl.com feyzahep©g ÖZÜR: 1086.sayımızda Oluşanbirteknikhata nedeniyle Feyza okurlanmızdan ve yazısı Hepçilingiıier’in bozukçıkmıştır, mızdanözürdileriz. BULMACA Önce aşağıda tanımlarıverilensözcükleri bulmayaçalışınve her bir harfibir yatay çizgiüzerinegelecek biçimdeyazın. Sonra çizgilerinaltlanndakisayılaragöre bu harfleri bulmacadakiaynı sayılıkarelereaktann. (Karakarelerikisözcük arasını göstenr. Bir satınn sonunda kara kare yoksa bu, alttakisatınn başına sarktığınıgösterir.) sözcüğün Bulmaca tamamlanınca, sorulantanımlann karşılığıolan sözcüklenn ilkharfleri yukandan doğru birromanınadınıve aşağıya adını oluşturacak; bulmaca yayınevinin çıktığı karelerindeyse,aynı romandan biralıntıve yazarınadı ortaya çıkacaktır. Hazırlayan: ILKER MUMCUOĞLU 49 77 70 17 61 56 1.“Al (Orhan bir Alkaya’nın şiiryapıtı). 2 74 28 32 69 ,J.“Mahmut (“Bizim Köy”ün azan). y 55 60 67 48 80 K.“Haberin armıtaş duvar?/ Demir apı,kör v k / z ranzam, incirim,Uğruna pencere,/ Yastığım, ölümlere idipgeldiğim. ...mdaki ahzun / m g / Haberin varmı?”(Ahmet resim, Arif). 4 29 14 31 L.‘Halli..itılsımati . m / umuri ülke Etmiş ezellCıtfunu miftahi meram.” üstadi 30 51 72 9 5 27 73 birromanı. D.Hermann Hesse’in 38 68 36 7 50 75 35 62 58 66 10 24 MBK G.“Sıtkı (27Mayıs döneminde üyeliği ve Ulaştırma akanlığı Meclis B yapan,Kurucu döneminde Devlet akanlığı B görevine etirilen, g s seçimlerdenonrasenatörolarak TBMM’ye anılannı Aldanmaz” adlıbirkitapta giren, “Harbiyeli toplayan asker). ...“ Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Elleri”“nezamanbirdumançıkarsa! ( bir / sivas’ı de / okuduğum şiirden hatıılakızım ki:/ yanıyor / metinaltıok’unçsuzsigarası” u de dizelerinin yeraldığı, alihMercanoğlu’nun S şiirkitabı). “... 41 37 7944 45 18 3 40 B. bu merdivenlerdenEteklerinde / güneş biryığın rengi yaprak/ Vebirzaman bakacaksın semayaağlayarak”Ahmet ( Haşim). “ 25 19 13 12 54 B. 1086.sayınınçözümü: A.SU ÇÜRÜDÜ, D. AHMET C. NECDET, BEYAZ KALE, F E. ALIYE BERGER, HICRI, . ADI VAR, K. 1. J. G.TIRMIK, TAHİR,İBRIŞİM, NIM, AB,L LR,M.IKDAM. tükenmez maceralarda, Şllr:“Hayatım istekler vardı, lçimdebinlerce Birşair,yahutbirhükümdar ibi.” g SAYFA 31 65436346 34761521 romanı. E.IvanGonçarov’un tanınmış 8 163375 26 53 1 F.“Sahbadeğilo şevkilezehrolsa eder” (Recaizade Bey). Ekrem ... 52 23 22 20 59 42 6 64 39 11 ewelindeey / Hatmoldu u kıssaol b C.“...nin XVİ. haberdar” (Sevdaı, yyy.). CUMHURİYET KİTAP SAYI 81 47 71 57 H.Ilhan d b Berk’ine salatasını oksevdiği itki. ç 1087