Katalog

MarioLevi’yleİçimdeki İstanbulFotoğrafları’ zerine ü ‘ ‘Bi iri izd farkI bel iama rb m en ıyız k önemli lantemas’ o Istanbulonun evi;çaLısı, ıçapuan, pencerelenyle ve odalarıyla. v Komşuları e farklı NKimi insanlanıyla. odalar kimiinsanlartarihin kapalı, akışınabaktığımızda bazıodalara kendilerini durumda. Ama kilitlemiş yazarlıkta de bu var, bir bir v Çeşit arkeolojikkazıdır yazarIlk aynı zamanda. Aramaktır. Birde Istanbul’ungaliba böyle bir çağnsı da var. aranması gereken yerleri var diyor bu nedenle. tmBen sadece bir ıssızlığı ile d getirmeye çalışıyorum diye kitabında. Bugünden yazıyor kaçmak adına geçmişte birakılanlara yazıklanmadeğil yazdıkları,bu bir sorgulama, Istanbul’un yüzleşme. tarihiyle ve Istanbul’un kendisindeki tarihiyleyüzleşme. var. Bütün bunlar bir araya geldiğinde Ertelenmişbirtakım durumlarla buluşma. Istanbul’un bir yazar için çok esinleyici duygularla, MarioLeviileson kazısı ve çok derin bir şehir olduğu kuşku bir götürmez gerçek. Içimdekiistanbul Fotoğraflan konuştuk. adlı kitabını ISTANBUL’UNALAARANMASI H , raJkrn il’ + 11Gamze KDEMIR A Dil gulırnalar. sevinçler, hüzünler, mazi or Vatan.., ile sarmal kök topraklara duı’uhın sevgi, salınınış kırgınlık, bağlılık... Bütün bu duvguların buluştuğu bir Istanbul var... Tüm fotoğ raliarıvia Istanbul nasil bir pota tüm bu duygular bağla.mmda? İstanbul gücünü biraz da tarih alan duygusundan bir şehir, Bunu birçok köşede hissedebilirsiniz. Yeter ki bilin, görmeyi daha doğrusu göze alın. Sonuçta yaklaşık üç bin yıllık bir şehirde yaşıyoruz ve buradan birçok farklı insan geçti. Uygarlık demiyorum sadece farklı insan geçti, tarklı dil geçti buradan, 0 diller konuşuldu, şimdi artık ama duygularını, hatıralarını konuşulmuyor bıraktı. de kitapta da değiniyorum, Bir İstanbul ence Doğu’daki Batı, Batı’daki b Doğu. Bu beni her zaman çok ilgilendirdi. benim hayatım da biraz Aslında böyle geçti. Batılı bir eğitim aldım, Batılı hayatın ne olduğunu evimde gördüm ama aynı zamanda Doğulu hayatın da içine girdim. Haliyle birçok farklı kültürü birleştirme, dahası kendimde yaşatma buldum. Sadece dinlerle de imkanı açıldanamaz bu, birçok farklı boyutu GEREKEN YERLERİ AR V Istanbul sizin eviniz... Tabii ki... Çatısı. kapıları. penreceleriyle... Ve odıilarıyla... Birçok odası olan bir ev. Komşuları var, farklı insanları var, kimi odalar kapalı, kimi insanlar tarihin akışına baktığımızda bazı odalara kendilerini kilitlemiş durumda. Ama yazarlıkta bir de bu var, bir çeşit arkeolojik kazı yazarlık aynı zamanda. Aramak. Bir de Istanbul’un galiba böyle bir çağrısı da var. H3.1a aranması gereken var. yerleri 0 sorumluluğu vüklüvor bire viere Istanbul değil mi? Aynen öyle. o sorumluluğu İstanbul’u yaşamak isteyen herkese yüklüyor bir yazara haydi haydi vüklüyor. ‘Ben sadece bir ıssızlığı dile getirmeve çalışıvorunı” diye vazıyorsunuz kitapta. Bugünden kaçmak adına geçmişte bırakılanlara vazıklanma değil ama sizin e iınlediğiniz gibi... Ne en çok? d Kesinlikle değil. Aslında bu bir yüzleşme. Istanbul’un tarihiyle, sorsulama, Istanbul’un bendeki tarihiyle yüzleşme. Ertelenmiş birtakım duygularla, durumlarla buluşma. Bunların hepsi çok önemli ve ben lstanbul’da ölenleri, ki bunlar insanlar olabilir, Istanbul’un değerleri olabilir. olabilir, Matem hüznü ve bugünü daha iyi anlayabilmek vesile. Çünkü yer yer için bir kendine kapanmış bir hali de var İstanbul’un. Bir yazar zamanda bunları aynı deşmeyi de bir sorumluluk bilmeli. Anımsamak konusunda kontra gidiyorsunuz kendinize... Zihninize meydan oku yorsunuz... Gerçekten de süreç çok yorucuydu. Bu yazma serüvenime yansıdı ve çok Aslmda bu yıpratıcıydı. bir senöyküsel” metin olmasının de bu oldu. Iki sebebi anlatıcı vardı, biri gizliydi. Yazmaya başladığımda bir anılar metni olduğuna göre diyerek klasik anlamda başlattım kitabı. Yaklaşık 3040 sayfayı bir “benöyküsel” metin olarak yazdini. Hatırladıldarımı dökmeye başladım. Planlı bir yazar olınamayı özellilde tercih ederim o nedenle. Planlı gitınedim yani akış beni nereye götürürse oraya gideyim istedim. Haliyle yazma sürecinde anımsadıklanmBaşlangıçta oldu. hiç dıişünmedilderim birdenbire kalemin ucuna başladı. “Senöyküsel” metni gelmeye yazmamın sebebine gelince; 3040 sayfayı yazdıktan sonra iyi gitmesine gidiyor da bir adım daha atmalıyım, bir kademe daha yükseltmeiyim dedim. Ve bir soktum işine içine. Yani denetleyici bir Mario var, bir de hatırlamak hatırlayan istemedilderini hatırlatmakta ısrar eden bir Mario daha var. Hikaye de gördüğümüz Istanbulu’nda 24 işte kendi küçük saatliğine bir yolculuğa çıkar adatıcı. Orada hatırlayacakları olacaktır, hatırlar da. Ama belki bazen yan çizme da var, olasıhğı işte o denetleyici o vürüyüşte hemen ona müdahale eder, disiplin sağlar. Sürekli “hatırla, bakbunu unutma” diyen o denetleyici hep ensesindedir anlatıcınm. yüzden süreç çok sancılı Bu oldu. Ne kadar zamanda yazdınız? Bekleneceğinden daha kısa sürede yazıldı, yaklaşık 1415 ay sürdü ki bu benim rekorum. Bundan önceki kitaplarım yılımı almıştı. fstaııbul Bir 33.5 Masaldı yedi yıl sürdü. Haliyle bu daha kısa sürede yazıldı ama öncesinde bir yıllik bir hazırlık sürecinden geçildiği için öyle oldu. Çok kitap, makale Bir okudum. paragraf kotarabilmek için bir kitap okuduğumu hatırlarım. Ilk öykü’ mü üniversite sıralarında 1975’te düşünülecek olursa aslında bu yazdığım b kitap ir yandan 35 yıllık bir emeğin sonucudur a. Oteki kitaplarımı göz ardı d etmek, bir kenara koymak için ama bu söylemiyorum kitap benim kıymetlim gibi diyebilirim, hafiften kayırarak. 0 klişede dendiği gibi işte bir yazar kitaplarını ayırmaz falan yalandır, ayırır! belki Dolayısıyla bu kitabı ilerleyen yıllarda biraz daha öne çıkaracağım. “KENDİMİ RTAYA O KOYMAK İSTEDİM” Kaybolan yüzler, diller, her zaman bakılama yan ama bir yerlerde mutlaka saklanmış resimler, fotoğraflar sunuyorsunuz. mı diye sorarak... Tanıdınız Kitabınız resim yazıdiyebiliriz bir sanırım.. Çok doğru, diyebiliriz ve ayrıca bir geçenlerde arkadaşını kitapla ilgili bir yorum yaparken takılmak için” Çok güzel çok büyük bir eksildik var kitapde ta. Herkes resim arıyor kitapta ama resim yok” (gülüyoruz). Bunu elimde kapaktaki fotoğraf gibi en yapabilirdim, azmdan 5060 fotoğraf daha var. Yapmak istediğim bu değildi, herkes fotoğrafi gibi görsün istedim, ikincisi istediği de sizin de çok doğru gördüğünüz gibi yazıldanma değil ki bu, öyle bir izlenim yaratılsın istemedim. Bu kitap aynı zamanda siyasi bir kitap... Eleştirileriniz özellikle bir bölümde sıkı eleştirileriniz var. Evet. Tüm hayatım süresince siyasi bağlantılanmın olduğu günlerde bile yani 70’leri düşünün üniversite gençliği dönemimde, o en sol günlerimde bile bağıran, sioganlaştırılan, siyasi eserlerden haz duymadım. Sioganlaştırilmış, didaktik, buyurgan, çok bağıran o siyasi tiyatrolardan, gösterilerden hiçbir zaman keyif almadım. Dolayısıyla evet dediğiniz bir siyasi kitap ama şunu da gibi istedim Gamze Hanım, yani kendimi ortaya koymak istedim. Gönüllü bir ortaya koyma, soyunma bu. Yazarhkta önemli olan birkaç ölçüt var; işte çok estetik, dil, kurgu tamam çok önemli ama en az bunlar kadar önemli olan iki ölçü daha var; biri samimiyet öteki sahiciik. Kendinizi çıplak olarak ortaya koymanız ve bundan utanmamanız çok önemli. Bir mirastan bahsediyorsunuz kitapta. Dedeııizden size devrolunan bu mirası konuşahm isterim. Bir de da kitabınızda özellikle sıkça değinilen Yahudi kimliğiya da azınlıkta olma durumuna ilişkin lIrant Dink’in dile getirdiği o “güvercin tedirginliği “ylehareket ettiğinizi yoruz. dc oku Kendimi tek bir kimliğe hiçbir zaman indirgcmek istemedim. Mesela benimir Yahudi kimliğim var, benim b daha geniş anlamda bir azınlık kimliğim var, benim bir Istanbullu kimliğim var, benim bir Türk kimliğim var, benim bir Müslüman kiınliğim var. Ayrıca bunu da söylemekten çekinmeyeceğim bir Kadıkövlü ve Fenerbahçeli kimliğim var. Bunlarm hepsi bir bütün ve öyle olunca da miras size farklı kaynaklardan farklı seslerle, farklı insanlar tarafından aktanlıyor. “Güvercin tedirginliği” ise yılların getirmiş olduğu birtakım görünür veya görünmez baskıların sonucu. Şu telkin ediliyor mesela “içerde” her konuşulanı “dışarda” konuşma. Bu özellikle bir çocuk için çok zor bir durum ve SAYFA 10 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1087