Catalog

sınıflandırmayı bozmuyorlar. - Paleontologlar ara- stnda tosil dinozor sa- vaşîarı da çıkmış! - Müzeler çok büyük paralar vermeye başla- yınca rekabet oluşmuş. Mesela önceleri birlik- te çalışan iki Amerikalı Edvvard Drinker Cope ve Othniel Charles Marsh daha sonra an- laşmazlığa düşüyorlar. Ekipleriyle Wyo- ming'de ayrı ayrı dinozor fosilleri çıka- ran Cope ve Marsh, 1877'de fosilleri hızla Doğu'daki büyük müzelere satma yarışına girmişler. Karşılıklı suçlamalan zamanın gazete ve dergilerinde uzun sü- re haber olmuş. Durum öyle bir hal al- mış ki her ikisi de silahlı koruyucular bile kiralamış. Fakat bu rekabet sayesin- de 130 yeni dinozor türünü ortaya da çıkarmış hatta bunlarm iskeletlerini de inşa etmişlerdir. DİNAZORLARIN ÖMRÜ... - Dinozorhirın ömürlerinin nekadar olduğu tahmin edilivor? - Türüne göre 30 ila 130 yıl arasında değişiyor. En uzun yaşayan dinozorların dev otoburlar Sauropodlar olduğu sanı- lıyor. Çünkü pek düşmanları yok, o ka- dar iriler ki. - Böyle birkaç özel türii ana özellikle- riyle anlatır mısımz? - Mesela beyinlerinin büyüklüğü vü- cutlarına oranla küçük. Anladığımız an- lamda akıllı havyanlar değiller ama hep- ten aptal oldukları düşünülmemeli onca zaman egemen olabilmelerini geliştir- dikleri birtakım korunma taktiklerine bağlamak olası. Bu da içgüdüyle sarılı bir akılla olur. Sonra hepsi olmasa da içlerinde yüzücü olanlarının olduğu, de- nize doğru inen izlerden anlaşümış du- rumda. Mesela kendi yavrusunu yiyen bir tür etobur var: "Colepsis." Hatta karnında yediği yavruyla bulunmuştur. tlk dinozorlardan "sabah yağmacısı" anlamına gelen Eoraptor da önemlidir. Triyas döneminde, 230 ile 225 milyon yıllar arasında yaşamıştı. 1 metre uzun- luğunda küçük bir hayvandı. Kertenke- le kalça kenıikliydi, ön bacakları daha kısaydı. Pençeleri 5 parmaklıydı. Onun gibi ilkel dinozorlarda görülen 5 par- mak, daha sonra evrimleşen Theropod- lar'da 3, hatta 2 parmağa doğru azala- caktı. Jura döneminde 150 milyon yıl önce yaşayan dev otobur Apatosaurus, 21 metre uzunluğu, 40 tona yakın ağırh- ğıyla en iri kara hayvanlarındandı. Yine Jura dönenıindeki Brachıosaurus 70, Süpersaurus 100, Ultrasaurus ise 150 2Oio/ da da SEL'in izinden gidin! Camze Akdemlr ve Mümtaz Arıkan söyieslde. ton kadardı. Ilginç bir örnek de Hadro- saur dinozor ailesinden ses çıkaran, 10 metre uzunluğundaki otobur Parasau- rolophus'dur. Fosili ABD'de bulun- muştur, Kretase döneminde yaşamıştır. En ilginç yanı, 1 metrelik boynuza ben- zeyen ibibiğidir. Bu kemik oluşumunun içinde hava kanalları vardır. Avurdarını şişirerek bu kanallarda hava pompalar ve ses çıkarabilirdi. Uzmanlar bu sesin obua sesini andırdığını açıklamışlardır. Parasaurolophus'un, çıkardığı sesle, soydaşlarını tehlikeye karşı uyardığı ve- ya eşini çağırdığı tahmin ediliyor. - Kitabmızda bir de hayali bir insansı yaratıktan bahsediyorsunuz... - Evet, eğer deniliyor dinozorlar yok olmasaydı da memeliler de gelişme im- kânı bulamasaydı çünkü öyle olacaktı, o zaman dinozorlardan zamanımıza kadar uzanan evrimde ortaya nasıl bir yaratık çıkabilirdi sorusunun varsayımıdır. In- sanın atası dinozorlar değil ama meme- lilerin ataları olarak dinozorlardan önce memeli benzeri sürüngenler var, oradan geldiği düşünülüyor. Megazostrodon diye 12 cm'lik bir fare şeklinde bulunu- yor fosil. Ve ilginçtir yumurtluyor ama memeli. Yavrularını sütüyle besliyor. Bu evrimde bir geçiş halkası olarak dü- şünülebilir. - Yeni çalışmanız yine doğa ile mi ilgili? - Bir anlamda evet, insan doğasının karanlık yönüyle ilgili. Cinayetler üzeri- ne Insanhğın Karanlık Yüzü adlı bir ki- tap hazırlıyorum, yine baştan sona çi- zimli olacak. Onümüzdeki yıl bitirmeyi planlıyorum. Milattan önceki cinayet- lerden başlayarak ki tabletlerde kazılı- dır, günümüzdeki cinayetlere kadar çok çeşitli zaman dilimlerine ait cinayetleri inceliyorum. Macbeth gerçekten yaşadı mı, Kral'ı öldürdü mü de var, yani Sha- kespeare dönemi de var. Osmanlı döne- minde işlenen cinayetler de... Suikast- ler, seri cinayetler, Karındeşen Jack gibi meşhur caniler var. • gamzeakdemir@cumhuriyet.com.tr Dinozor Kitabı/Mümtaz Arıkan/ NTV Yaymlan/192 s. ŞİYİR SEVİŞGENLERİ Metin Ustündağ Karikatür albümü / renkîi HAVAALANINDA BİR HAFTA Alain de Botton Türkçesi: Tülin Er Alaln dc Botton Havaalanında Bir Hafta* GÜNAHKAR KIRMIZI MASUM BEYAZ Michel Faber Türkçesi: Emre Erbatur MELEKLER SÖZLÜĞÜ Gözden Düşmüş Melekler Dahil Gustav Davidson Türkçesi: Ismail Yerguz Eduardo Galeano AYNALAR SIR bir oynaşı Enis Batur AYNALAR Eduardo Galiano Türkçesi: Süleyman Doğru GÖZLERİM SIĞMIYOR YÜZÜME Küçük İskender HALEPÇE'DEN GELEN SEVGİLİ Suzan Samancı ANILAR KİTABI Fethi Naci Halefct Gelen Sevgih* AŞKIN "L" HALİ Hazırlayan: Burcu Ersoy ttT tt Kadın Öykülerinde İZMİR k"> .JB^.,. '^S^'T/ggğHazırlayan:YaseminYazıa *SEL Y A Y I N C I Ll K Faks: (2 12) 5 16 97 26 posta@selyayincilik.com www.selyayincilik.com C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 3 8 S AYFA 5