Katalog

yol açtığına dair pek isabetli tespitini ile¥ eser durumuna yükselmektedir. Son ri sürerken, yazar, duruşma sırasında derece yaygın ve sıradan bir isim tahem sanıkları hem yargıçları giderek etşıyan bu kadın, Nazizme sürüklenmiş kisine alan uyuşukluğu, işte bu duyarlık Almanya ya da Alman halkıdır. Hanna kaybına bağlar. Ancak apatiyi bazen yaSchmitz bir köylü kızıdır. Singer fabrikaratan, kısıtlılık hali değil midir? Cellatsında işçi olarak çalışırken, gardiyanlık larla kurbanlar yer değiştirmiştir. Sanıkiçin gönüllü arayan yetkililerin fabrikaya ların apatisi, vaktiyle uyguladıkları şidgelmesiyle gardiyan yazılır, çünkü bu kodetle yüzleşmenin depresyonu mudur? num Hanna’nın gözünde fabrika işçiliğiÖyle bir işe bulaşmışlardır ki düzeltilmene göre daha üst bir toplumsal düzeyi si imkânsızdır! Elleri kolları bağlıdır! temsil etmektedir. Suç hayatına böylece Yoksa, düştükleri kıstırılmışlık ve deyim başlar. O emirlere uymuş, emirlerin içyerindeyse “çuvallamış” durumun deperiği ve niteliği üstüne hiç düşünmemişresyonu mudur? Devletin gücünü arkatir. Çalışamayacak durumdaki kadın tularında hissederken, acaba nasıl bir ruh tuklular, çalışma kampından ölüm kamhalindeydiler? pına yollanmakta, seçimi gardiyanlar Nazizmin ağır suçu lanetlenmek duruyapmaktadır. Duruşma sırasında, hâkim mundadır. Bu öyle bir ağırlıktır ki, hiçbir Hanna’ya bu seçmeyi nasıl olup da yapasorumluluk payı bulunmayan, suç işlebildiklerini sorar. Hanna’nın cevabı son nirken daha doğmamış kuşakları bile derece sıradandır: Kampa sürekli yeni ağusuyla zehirleyecektir, onların sevgi mahkumlar gelmektedir ve yenilere yer kanallarını tıkayarak. Reddedilip lanetleaçmak gerekmektedir! Hanna kendini nen anlaşılamaz, der yazar. Anlamaya kurtarmaya çalışmamakta, samimi dübaşladığınız anda, lanetinizin gücü azalaşüncesini söylemektedir. Meselelere nücaktır! Savaş sonrası Alman kuşakların fuzu bu kadar sığdır! Hanna’nın cevabı dramı buradadır. Nitekim Micheal Berg, ilginç değildir, ama bu cevabı izleyen sagardiyan Hanna’yı tahayyül bile edemez! mimi sorusu ve bu soruya aldığı ya da alamadığı yanıttır, asıl ilginç olan. Hanna SEVMEKLE SEVMEMEK... hâkime tüm ciddiyetiyle sorar: “Yerimde Kitap bizi şu yoruma götürür: Günüolsaydınız, siz ne yapardınız?” Hâkime müzün yaşlı ve orta yaşlı Almanlarının meydan okuyor değildir, içtenlikle öğpsikolojisini mahveden, sadece II. Dünrenmek istemektedir. Hâkimin soyut ya Savaşı’nda milyonlarca insanın katli doğrularda gezinen yanıtı, somut gerçekdeğildir; katliama ortak olmuş ya da sesliğin sınavında kem kümden ibarettir. siz kalmış ana babalarını sevmekle seveHanna gene sorar: “Singer fabrikasını memek arasında kararsız kalmalarıdır. bırakıp SS’e yazılmasa mıydım?” YazılırMargaretha von Trotta’nın Alman aileken, SS’in tam olarak ne olduğunu Hansindeki soğukluk sorunsana bilmemektedir. Suç zinlını irdeleyen “Kız Kardeşcirini başlatan, bir tesadüfler” ve “Alman Kız Kartür. Nazizmin inanmış tadeşler” filmlerini anımsakipçileri dışında, diğer inyalım. Sevmek sevilenin sanları suça batıran, dar gösuçuna bir anlamda ortak rüşlü ilgisizliktir. Faşizmi sıolmaktır. Ana babanın radanlaştıran, cahil ve kibirreddi ise tüm sevgi kanalli her topluluk için potansilarını sakatlayacaktır. Hayel tehlike haline getiren, yatın bu en doğal ve en tetam da budur işte. Romanmel sevgisini reddeden, da, bir kişi şöyle diyecektir: kimseyi layıkıyla sevemeCellat nefret ettiği için ölyecektir. Micheal’ın başadürmez, infaz edeceklerine rısız sevgi denemelerinden karşı öyle ilgisizdir ki, onları birinde, psikiyatrist sevgiöldürse de olur, öldürmese lisi ona, annesiyle ilişkisini de… irdelemesini salık verir. Hâkim, konaklanan UkAnnesinden hiç söz etmerayna köyünde, bombalama mektedir, Michael. Tabi sonucu yangın çıktığında Bernhard Schlink’in kitabı Türk okuru için Almanları taetmez. Bir bakıma onun anniçin kilise kapılarını açıp nıma fırsatı kadar, kendi topkadınları salıvermediklerini lumumuzu ve ülkemizi de çö nesi Hanna’dır! zümleme fırsatı sunuyor. Kitabın Türk okuru için sorar. Hanna kendinden Almanları tanıma fırsatı kaemin yanıtlar: Sebep, çok dar, kendi toplumumuzu ve ülkemizi çöaçıktır; yüzlerce kadın tutuklu müthiş bir zümleme fırsatı da sunduğunu düşünkargaşa yaratacaktır; düzen nasıl sağlanamekteyim. Bu kitaptan belki bu kadar caktır? Hanna, SS gardiyanı oluncaya etkilenmezdim, ülkemin tepesinden tırkadar geçen hayatında okumayazma öğnağına kadar her yerinde cehalet ve boş renememiştir, ama düzenin en birinci gurur gözüme çarpmasaydı, belki de bu husus olduğunu bellemiştir! yazıyı yazmazdım… Kitap, yaşlılığında CELLATLARLA KURBANLAR okuryazar olan Hanna için şöyle der: BaYüzlerce kadının ölümünden yalnızca ğımlılıktan özerkliğe doğru bir adım attı, SS gardiyanlarının sorumlu addedilemekurtuluşa doğru. yeceğini, savaşın son yıllarında, amacını İktisaden, ruhen, geleneksel olarak baaşan bombardımanlarla Avrupa’yı kan ğımlı insanlardan oluşan topluluklar fagölüne çeviren müttefiklerin ve camları şizme gebedir, faşizmin hangi türü olurkırıp kadınları kurtaracakları yerde, yansa olsun. Kadınlarının üçte biri okuryamalarını izleyen, muhtemelen kendileri zar olmayan, erkeklerinin büyük çoğunde Yahudi düşmanı olan köylülerin de luğunun okuryazarlığı ise “Allah okuryagöreli sorumlu sayılabileceklerini ileri zarlık eylesin” denilebilecek düzeydeki, sürmek Hanna’nın aklına gelmez ama, işsizliğin doruğa ulaştığı, gelir farkı uçuBernhard Schlink’in kurgusu bunları rumunun derinleştiği, kaba gücün her okurun aklına pekâlâ getirmektedir. geçen gün biraz daha sıradanlaştığı, ayYazarın Nazi suçlarını hafifletmek gibi dınlanma eğitiminden giderek dinsel bir amaç güttüğüne dair yanlış bir izledogmaya kayan bir toplum, sandık denim vermeyeyim. Bernhard Schlink gemokrasisiyle asla gerçek demokrasiye nelde suçun ağırlığının son derece bilinerişemez; ve her an felaket uçurumuna cindedir. Sadece bir noktada yazarla ihtiyuvarlanma tehlikesiyle iç içe yaşar. ? lafa düştüm: Şiddet olgusunu irdeleyen müthiş pasajlarında, şiddetin hem uğraOkuyucu/ Bernhard Schlink/ Çeviren: yanda hem kullananda duyarlık kaybına Cemal Eren/ İletişim Yayınları/ 192 s. CUMHURİYET KİTAP SAYI 1029 SAYFA 25