Katalog

e 11ürkiye iş Banka- • I SIKültür Yayın-• ları”,Ahmet Oktay’ındanışmanhığın:da. -Kayıp Şalrler” başlığıaltında yeni bir diziyebaşladı. Bu dizidenşimdiye kadar SuatTaşer, Suphi Taşhan, Nevzat Üstün, Halim Şeflk’inşiirleri yayımlandı.Öyleanlaşılıyor kibudizininarkası gelecek.Zamanındabir samanalevigibi parlaylp sönüveren, unutulanozanlarÖyleçokki, bunlanyeniden değerlendirmeyekalkışmak biryayınevininbütün çalışmasını kapsayabiur.“KayıpSairler” dizisindenyolaçıkarak “KırkKuşağı Toplumculan”ileuGanp Şiiri” yedeğindeşiirinisür- + dürenozanlaragüncel yorumlabakmakbize ne kazandırır?Bu ozanlarınunutulması gerekmiyorduda, onlarahaksızlıkmıettik? Onlarıyeniden anımsamakşiirimizin gelişmesineyarayacakmı? Değişenşiiranıayışları karşısındageçmişte kalanşiireskimeye, yıpranmaya; unutulmayanozanlarbile ‘KayıpŞairler”arasına girmeyebaşlıyor. Değişenşiiranlayışından• eskişiirebakarken gerçekozanlarınbile kendinikorumasının kolayolmadığInı görüyoruz.Şiirgeleneği• içinde,döneminşiir anlayışıylaozanlara bakılırsa,dahasağlıklı sonuçlaralınabilir. Kuşkusuz“KırkKuşağı” yaşanmışduyarlığı şiirekazandırırkenhem “toplumsalduyarlığa’, hemküçükinsanın yaşamaserüvenineyeni birsoluk kazandırmıştı.“KırkKuşağı”na yalnızca“KırkKuşağı Toplumcuları’gözüyle bakanlardavar. SAYFA 26 ACILIKU5AK “2. Dünya Savaşı”nın yurdumuzuda etkilediğizor günleri,toplumcu şiinnöne çıkmasına yol açmıştı. “KırkKuşağı Toplumcuları”ndayer alanlananımsamaya çalışalım: Hasan Izzettin Dinamo,k Kadir,Rıfat Ilgaz,Cahitırgat, Suat Taşer, Omer FarukToprak,Niyazi AkıncıoğluFethi Giray,MehmetKemal, SuphiTaşhan, Ilhan1ArifDamar, AI’ımedArif,Şükran Kurdakul,Enver Gökçe, Sabri Altınel, SabriSoran... “KayıpŞairler” olarakadıgeçenlerden SuatTaşer’in“Evren- de Ellerimiz”,Suphi Taşhan’ın“Kilometre Taşları”,Halim Şefik’in“Otopsi”, NevzatLJstün’ün“Ak YeşilKayakAğaçlan» adlıkitaplan“Iş BankasıKültür Yayınlan”olarakgündeme gelirken,bu ozanlar topluluğuarasında daha nicelerinin unutulmuşolduğunu anımsayalım. MehmetKemal’in “AcılıKuşak”ta anlattığıanılaronlann yaşamaserüveni üzerinedahasomut bilgilerverir. Toplumcuşiirle uğraşmak,insanlık göreviniyerinegetirmek gibibirduygu verebilir.Amaalışılmışbir şiirintekdüzeliğine düşünceo görevin anlamıkalmaz.Ancak özgünbirşiiretkiliolabilir. “KırkKuşağıToplumcuları”arasındaArif Damar, Ilhan,AhmedArifgibikimi ozanlarünekavuşsada, önemlibirbölümü unutulupgitmiştir.Bunlararasındahakkıen çokyenenlerdenbiriSuphiTaşhan’dır.Ama polisgözetimindeolan,tutuklanan,sorguya çekilenbu ozanınyüreğide baskıaltındadır. OğluCemalTaşhan diyorki: “Nekadarsürealıkonulduğu,başınaneler geldiğide bilinmez.Fakatiçerde rahatsızlanır.Serbestbırakıldığıgünhemendoktora görünmekister,kalbiyleilgilibirsorun yaşamaktadır.Gittiğidoktor:“Birşeyciğinyok,git evinedinlen”diyerekonugönderir.Suphi Taşhanbirkaçgüniçinde,kalpkrizinden kurtulamayarakhayatınıkaybeder.” SuphiTaşhanöldüğüzaman39 yaşındadır.Tarih9 haziran1960. ŞiirleriniyayımahazırlayanRükenKızıler ölümünün50.yılınayetiştirmişoluyor (KİLOMETRETAŞLARI,TürkiyeIşBankasıKültür Yayınlan,Mayıs2010). SuphiTaşhan’ınkızıPembe’denbıranı: “ÖğrendimkiNazımHikmetBursaCeza Evi’ndeyatarkenranzasınınarkasında,bir mukavvanınüzerindebabamındizelen varmış: ‘Bahar beklediğimigetirmedi Bahar yine SuphiTaşhan,“Garipçiıer”gibiyalnız anlatış yetinmeyen,şiire “imge” zenginhiğinide kazandırmak, böylece, toplumcu şiiridahaetkilikılmakisteyenbirozandı. MehmetKemal’in“AcılıKuşak” ozanlanndandı0! Ama bir“korku toplumu”nda kendinikanıtlamasıda kolaydeğildi. Mehmet şöyle bir anımsatması var: korkudaıgası esiyor,edebiyat tarihçisi altındaezildi.Suphi’yibulupgün ışığınayenidençıkarmakbircesaretişidir,” “AcılıKuşak”buacınınbedeliniönceden ödemişti.SuphiTaşhan’ın“Peşinat”şiiri şöyle: “Peşinödenz Istırap Gözlenmiziyaşsızbulur.” Toplumcuduyarlığaseviilişkisindende bakllabİlir.“KırkKuşağıToplumculan”içinde SuphiTaşhan’aözgü,değişikbirbakışaçısı bu. Biryandasavaşsüredursun,biryanda hasta birkadın: A,tık seniiyicehatırlıyonim -Hafifbirben vardıyanağında Hırçındın,ağlamaklageçermişgecelerin Neolduğunubilmezdim. Sonrabüyükharpbaşladı Mel’unhaberlergeldi birbiriarkası Ağızdatat, sabırkalmadı Birgünsenidenizkenannagötürdüler veyıllannyorgunluğudedileradına Senikemirenhastalığın.” Acımasızbirçelişkidir:Biryandan cephedenzaferhaberlerigelir,biryandansevilen kadınınyavaşçaölmesi... Anadoluinsanıylabütünleşmek,bozkırın ıssızlığındayenikentlerkurmakgerekir.Bu gerçeğinbilincinenezamanvarmıştıSuphi Taşhan? Buğdayıpaylaşmanıngizlerinevanncamı? “Hepberaber gideceğizAnadolu‘ya Oradabüyükşehirlerkuracağız Irmakkenanndatarlaortasında Yepyeniçokgüzelşehirlerkuracağız Denizortasındarenkliadalargibi Birbirindengüzelbirbirindenneşeli Buğdaytatlalanortasındaadalar YenibirKonya,yenibirSivas,yenibir Çapakçur Dağlarmordağlartablogibi lrmaklannsesiyıldızlanngülümsemesi Hayat,aşk,ekmekçalışanlara. - Meselebuğdayıtaksimdenibarettir-” “KırkKuşağıToplumcuları”eskiyenşiir anlayışıiçindebelkide yitipgidecektir.Iyiki SuphiTaşhan’ınşiirleri“KilometreTaşlan” adıylatoplanmış.Buşiirler,o acıyüklü yaşamaserüveniylebirleşinceanılarımızdaki belirsizliğibilinecek,dahaetkilikimliğiyle yaşayacak. SOLCUDAMGASI Suat Taşar de “KırkKuşağı ToplumcuIan”nınunutulanozanlanarasında.Ama SuphiTaşharıgibi,şiııieridergilerde unutulmuşda,sonradantoplanmışbirozandeğil. Önce“Bir”adındaküçükbjrkitabıçıktı. SonraFethiGiray’la,sonraOmerFaruk Toprakla ortakbirerşiirkitabıdahaçıkardı. Toplumsalcıarılayışınyanındabireysel gorüşlerede yerverdi. MemetFuat’ındeğerlendirmesinegore: “Şiiryayımlamaya1938’de,konservatuvar öğrencisiykenbaşlamıştı.Toplumsalcıbir şairdi.1950’Ierinbaşında“Yeryüzü” dergisindeyayımlanan“Once-Sonra”adlışiiri dolayısıylacezayasasının142.maddesine aykınlıktankovuşturmayauğradı,yargılandı. Sonundaaklandıysada, kuşkulukışıolarak sürekligözlenenlerarasındayeraldı. ‘SerbestNazım’anlayışındaGarip’çiler ‘Yaprak’dönemindekitoplumsalcışiirine doğrugelişmiş,sonyapıtlarındaisebireysel konulanda içeren,yergicibirşiireulaşmıştı.” Memet Fuat ikiduruma ilgimiziçekiyor “Solcu”damgasıyemişseniz,aklansanızda o damgasilinmez.“Garip”birgeçiş dönemidir.ÖylekiOktayRIfatheryeniflğinöncüsü sayılmış.MelihCevdetşiirdedüşünce derinliğinevarmanınustasıolmuştur. AmaHalimŞefik’in“Otopsi”si “Garip” şiirindekalmıştır. Suat Taşer, bireyselduyarbklanişıerken biletoplumsalcıanlayışıbirgöıge gibi kullanmayıalışkanlıkhalinegetirmiştir. SuatTaşer“KırkKaranlığı”dediğimiz “korkutoplumu”nunbaskısıaltında yaşamıştır “Gölgemizden korkar olduk selam vermekten,düş görmekten kundaktakiçocuğumuzdan saksıdakiçiçeğimizden aynadakihayailmizdendekorkarolduk.” 0 baskıyakatlanmakbelkidesevi ilişkisindengeçer.Toplumsalcıbirşiiranlayışına inananSuatTaşerbu ilişkiyikendine yasaklasınmı? “Seniyağmurlargetinrodama üşümüş bir kumn.ı çalar kapımı bakışınvarseninyokluğunvar geçipgiderzamanda Gülücüklerinbende durur eskimaviliktehepaynıyıldızlar sensizliğimbüyür odalarda sensizliğimölümkadar Gözlerimdirgözlenmden kaçan gözlerim sevildiğimgünler aynanınarkasında yaklaş ölmedenönce çabuk içimdecançekişirsenibekleyençocuk.” Değişenşiirinolanaklanndananlatışiirinin kolaylığınabakan Ahmet Oktayhazır yargılarlayetinmekistemiyor: “SuatTaşer’inşiiriniyenidenokurken kayıplannı,şiirleştirmeyöntemlerindeki yetersizlikleridahadurugözlerlegörmeolanağını bulacağızgibimegeliyor.” ANIDEĞERİ NevzatÜstünbirtrafikkazasında ölmeseydişiirinigeliştirebilirmiydi?Edip Cansever’insorusunu anımsayalım:“Ama yaşamayageçmeyen düşünce ne işe yarardı?” Alaysamadanyararlandığı“zekaşiiri” Nevzat Ustün’ünşiirinikurtarabilirmi? 0 şiire yeni birişlevkazandırabilirmi? AhmetOktay’ınyorumuşöyle: “Birçokşairinbaşınagelen,Nevzat Ustün’ünde başınageldi.Şiiriişlevsizleşti,ister istemezdeğişenokurbeğenisio şiiride yürürlüktenkaldırdı,tüketimdenyoksunbıraktı. Söylemekgerekiyor,ancakprofesyonel merakıdışındaaranır,okunurbirşiirolmaktan çıkardıNevzatUstünşiirini.” Bengenede bu“KayıpŞairler”ebir çağsamagözüylebakıyorum.Şiirdışı zorlamalarlakalıcıolmayaözenenozanları düşünürsek,onlannyıllaröncekiçabalannıincebir üzgünlükleanımsıyorum. Değişenşiiryenibirses, yenibiranlatım özelliğigeliştirdikçeeskişiirişleviniyitirecek. Genede biranıdeğeri kazanacak.“Kayıp Şairler”i yenidenbulmanınsevincini yeşayacağız.• Busayfaylailetişim içindergilerinizve kitaplannızıaşağıdakiadmsegöndenniz MustafaŞerifOnatan HekimköySitesi20.Sok.No:806800Ümitköy-Ank.TeL: _____- (0312)23591 11-2362346 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1071 DeğinmelerMUSTAFAŞERİFONARAN ‘Kayıp Şaider’ SUPHİ HI3JİIIT ÜSTÜlI AKY[SIL KIWAK SUAT TASER EVRENO ELLERIM Il