Katalog

Haydar Ergülenve Orhan Tekelioğlu’nun yayıma hazırladığı,Mehmet H.Doğan anısina oluşturulanşimdiO 1 ii GüzelBahçede isimli kitaptadostları, yakınları ve yaşamı ileedebiyat yolculuğunupaylaştığı dostları Doğan’ıanlatıyor. 11Hüseyin PEKER Kiminin “Mehmet Abi”, kiminin “Meyhane arkadaşım”(Haydar Ergülen).Orhan Alkaya’nın da “Adam” diye andığı Mehmet H.Doğan’ı 17 şubat 2008’de Izmir’delnciraltı’na bakan bir hastaneninpenceresinde azar azar evinin yolundan kıyıya dönecekdireksiyondaki 1ioca’nın gözlüklerindenbize varacak o keskin inancı bekler durur. Belki sokağına varan martılarboşuna ötiivor. 1-lasreti- mizin ne denli büyük olduğunu,Cumhür Kaptan’daki boşalan bakışlarımız az da olsa anlatıyor. işte böyle köklü bir has- retten çıkılarak hazırlanmış bir anmakiıabından “anma” kelimesi çıkanı— larak, “o şimdi güzel bir bahçede” benzermesinikitaba ad olarak eklemiş HaydarErgülen. Ama ad olarak daha da kısalımış bu ifadesini. Şimdi uzaklardasın demek yerine“şimdi o güzel bahçede” diyerek işi kabirlikten çıkarıp Mehmet H.Doğanbahçesine döndürmüş. jet pilotu olduğu günlerden, izmir’e Ingilizce asker okutman olarak geldiği günlere, ilk eşinden ve onun ölümünden,şairlerle dosıluğunun geliştiği orta yaş günlerine uzun bir serüven. “Yazarak kurtarabiliriz geçmişi geleceğin yağmasından,hoyratlığmdan”: Yukardaki düşünceler kendi ağzından yaşamına getirilmiş en güzel açıklıklardan bence. Mehmet H.Doğan; Ikinci Yeni’yi yaratanbir dizi şairle dostluk kıvamında ilişkiler geliştirerek, onları ve yapıtlarını tanımaya dair yeni yöntemler geliştirmiş,bu sıcaklığı daha sonra kitabı hazırlayanHaydar Ergülen ve Orhan Tckelioğlu’vlaSina Akyol, Orhan Alkaya başta olmak üzere 1970 sonrası şair ve arkadaşlarla [ siirdürmüştür. Yücel Kayıran,şöyle anar eleştirmeninbu özelliğini: “Mehmet H.Doğan ‘mavırıcı özellulderinden biri de, şairlerle kurduğu dostluk arkadaşlıkilişkisinde ortaya çıkmaktadır. Türk şiir eleştirisi ortamında, şairlerle, hem de kendinden oldukça küçük şairlerlebu denli dostluk kurabilmiş bir başka eleştirmen denebilir ki, yoktur” (s.293). “Urla’da Cumhur Kaptan’ın yerinde rakısını içer, sessizcegülümseyerek denizebakardı.” Turhan Günay’ın bu sözleride anılarla kovulaştırılan bu Yapıla renk katan söz dizimlerinden. Şadan Gökovalı’da eleştirmenin Mehmet Zeki Tokyav (eski adı) olduğu günlerden öteye gidemeyen bir eski anı zcmbereğindcnseslenişini anlatıyor. Nazmi Ağıl’ınpilotluk, Orhan Alkaya’nmantoloji ve şiir vıllıklarıyla eleştirmeninbaşına gelenlerden; aldığı haklı,haksız tenkitler vumağından oluşuyor.Necmive Aipay, Şeref Bilsel, Metin Celal, Gültekin Emre, Metin Cengiz, Orhan Kahyaoğlu. Yaşar Güneş, Yücel Kayıran, Orhan Koçak, Gonca Ozmen, Ali Galip Yener, Baki Ayhan T, MahmutTemizyürek gibi yazarlar da yazılarıyla Mehmet H Doğan’ın edebivatçı kimliğine açıldık getirme çabası içinde. “Ikinci Yeni, Türk şiirinde, büyük bir poetik aydınlanma dönemidir. 60’ların sonundan 80’liyılların ortasına kadar, bu poetik aydınlanma yerini karanlığa bırakır” (s. 289). Yücel Kayıran gibi düşünenlerinyanında olmak mümkün değil.1960-1980arasını (Yani Mani Behramoğlu’dan.Ahmet Erhan’a, Refik Durbaş’tan Egemen Berköz’e bakan döneme) karanlık yaftası yapıştırmak bence şairlerin kendi varoluş yıllarına ışık çakma isterninden kaynaklanır. Kitapta, mezarı kazdırken Hece Taşları’nabenzer bir taşla karşılaşıldığında aramızdan gitmeyeceğine inanılan, kimi şairin cep telefonu numarasını bir türlü silemediği Mehmet H.Doğan meğer ne denli sevilirmiş.Kimi şairlerin“rakı ve sigara sevenlerderneği fahri başkanı” ilan ettiği, kiminin tepki paratoneri savdığı, ınuazzammavi gözlü adam denilensevilen eleştiı-meni,biz de birçok şair gibi TürkçeleştirdiğiVoznesenski’nin “Oza” şiirinin son dizeleriyleuğurlavalım: “Suçlayamanıbırakıp gittiğin için beni! şükür ki girdin yaşamana!Selam Oza.” MusabinMeymun (MaymonidesveyaRambam) Yahudigeleneğindeörnek şahsiyetlerdenbiri.Yahudi tarihindeismiMusa peygamberinismiyleanılan, eserleridiniliteratürde kutsalkitapkülliyatının hemenardındayer alanve -- etkisiaçısındandinin, gerekteorik gereksepratikalanlarında sözsahibiolmuşbirisim.Buseviyeyi kazanırkenYahuditeolojisi,felsefesi, hukukuvetıbbınsistematize edilmesindeetkin rolüylebilinir.HaticeDoğan, MusabinMeymunRambam: Maymonides’inHayatıveEserlertylebuönemli kişiliğinhayatınıokurlaraaçıyor. TufanERBARIŞTIRAN • nsanın kendini bilmesi, tanıması, yönlendirmesive geliştirmesi sürecinde her zaman karşısına Tanrı ve din kavramları çıktı. Bu nedenle din adamları, kendi inanç tarihleri içinde yer alan hadisleri, avetleri, kutsal kitapları. peygamberlerin yaşamlarını, geleneksel öğretileri derleyipcemaatlerine sunmak için çalıştı. Sözgelimi, Yahudilikgibi binlerce yıl öncesine dayanan bir dinin kutsal sözlerinin, felsefi yapısmın, vorumlarmın, yeni nesillere aktardrnasmda Musa bin Meymun çok etkili oldu. Musa bizi Meymun 30 Mart 1135 tarihinde IspanyaKurtuba’dadoğar. Gökbilimci, matematikçi, dilbiimci,doktor, filozof ve bilgelik düzeyinde bir Talmudist’tir.1935yılında Dr. Markus, Musa bin doğumunun 800. yıldönümünde Istanbul’da verdiği onun tüm bu özelliklerini ayrıntılı olarak dile getirir. Onun doğduğu yıllarda Ispanya’da hoşgörü, bilim, farklı inançlara saygı, matematik ve felsefe son derece ileri bir düzeydeydi. Hakem-İİ zamanında sarayda 44.000 cilt katalog, 400.000 kitap vardı. Ortadoğu’da yayımlanan neredeyse tüm yazılı metinler çok kısa bir sürede Kurtuba’va getiriliyordu. Bu kültür yolculuğu sayesinde bilim, sanat ve farklı görüşleri yansıtaninançların temel değerleri ispanya (Kurtuba) ile hemen buluşabilivordu. işte Musa bin Meymun böyle bir kültür zenginliğinde doğdu ve yetişti. Kuşkusuz tüm bu hoşgörü, bilim ve felsefe zenginliğinden fazlasıylayararlandı, kendini geliştirdi ve üst düzeyde bir din oldu. ileride değineceğimiz gibi onun kişisel görüşleri, yorumları, adeta Yahudi amentüsü oldu. Bugün halen ibrani üniversitelerinde ve yeşivalarda onun Talmud hakkında yazdığı yorumlar ders mahiyetindeokutulur. Aradan bunca yıl geçmesine karşın, Musa bin Meymun’un büyüklüğü, Yahudi dinine yaptığıkatkılar her zaman saygıve ilgi görüyor. Abbasilerinişgalinden sonra Endülüs toprakları Yahudiler açısından çekilnıez olur ve ülkeyi terk etmeye baş- .Çj([’ft Şimdi0 GüzelBahçede ‘0, 0 0 1 4.’ w E 0 kaybolduğu günden beri unutmadığımızbilinir. 11cran aramıza karışacağı, bize katılacağı günü bir alışkanlıkla bekledik durduk. Biliyorum uzun yıllar sürecek bu! Mehmet H.Doğan’sız yaşa- maya izmir alışamadı. Giizelbahçe-Siıeler’de,her an ..-. -,,—- -- ‘4- Orhan ve Mehmet H.Doğan. Şimdi 0 GÜzelBahçede! ‘avıına1—lazırlavanlar: Haydar Ergülen -Orhan Kırmızı İ’ayın- ları! 420 s. Akademikbiraraştımıa SAYFA 22 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1071