Katalog

Jasper Kent'ten Oniki" Fantastik ile gerçek arasında jasper Kentin ka- leme aldı- ğı Oniki, tarihin önemli bir dönüm noktasına ve aynı za- manda sa- vaş olgusuna eleştirel bir bakış. Bunun yanı sıra fantastik olarak da kar- şılaştığımız öbür fantas- tik romanlardan bam- başka bir teknikle kur- gulanması ve Tolstoy'un klasikler arasındaki Sa- vaş ve Banş adiı romanı- na yaptıgı saygı duru- şuyla, birçok alt metne sahip olan bu roman, okuyucuyu hem edebi hem de tarihsel olarak düşündürecek nitelikte. • Serap ÖZCÜR K uranısal fizik dalında uz- man olan 1968 doğumlu Kent'in yaptığı müzikal oyunlar bir yana, ilk ro- manı olan Oniki, onu edebiyat dünyasında önemli bir yere oturt- tü. Bilindiği gibi her fantastik ro- man, gerçek hayattan referans alır. Fantastik dünya şüphesiz bizim dünya- mız değildir ama bizim yabancısı oldu- ğumuz bir dünya da değildir. Ne o dur ne de diğeri; tam da bu yüzden dünyası aynı zanıanda grotesk bir dünyaya açı- lır. Jasper Kent, birçok fantastik roman- dan farklı olarak, bu türün başat aracı olan "gerçeklikten referans alma" özel- liğini açık etmiş vc fantastik olanı, tarihi bir ana yerleştirmiştir. Rusya 1812. Napoleon, güçlü bir or- duyla Rusya'ya girnıiş ve hiç beklenme- dik bir biçimde Moskova'ya yerleşmiş- tir. Rus ordusu, Fransız ordusu karşı- sında zayıi düşmüş, geri çekilmeye baş- lanuş ve tüm şehirde kıtlık, açlık ve yan- gınlar baş göstermiştir. îşte böylc bir ortamda Rus ordusu Napolyon'a karşı şehirlerde son kozunu oynamış ve oniki yenilmez savaşçıyı Fransız ordusuna karşı kullanmaya karar vcrmiştir. Bu on iki savaşçının adları lncil'den alınmıştır. Ronıana tarihi açıdan bakılacak olunur- sa da, bu on iki savaşçıya Opriçnik de- nır. Opriçnikler, Çar IV. lvan'ın halkı baskı altında tutmak için tuttuğu muha- fızlardır. Acımasız ve eğitimli askerler- dir. Yazar Kent'in altmetni tam da bu noktada ortaya çıkar. Eflak'tan gelen bu on iki savaşçı, dört Rus süvari subayıyla birlikte çalışacaktır. Romanda dört su- bay ise Mahşer'in Dört Athsı'nı simge- ler. Oniki Opriçnik'in savaş yöntemi di- ğer askerlerden farklıdır. Fransız ordu- gâhlarına sinsice girer ve iki ya da üç ki- şi olsa da yüz kişilik bir bölüğü sabaha kadar yok eder. Önceleri bu durunı bü- yük bir başan olarak kabul edilir, çün- kü yüz kişiyi iki kişinin öldürmesi ınu- azzam bir savaş yetenekleri olduğunu gösterir. Fakat gittikçe durum tuhaf ve anlaşdmaz bir hal alır. Fransız askerleri sadece öldürülmez, insanlıkdışı bir bi- çimde katledilir. Romanın anlatıcısı, mahşerin dört at- lısından biri olan Andrey, on iki savaş- çmın, düşmanla cesurca ve mertçe sa- vaşmadıklarını düşünür. Çünkü onlar meydanlarda, düşmanlarının gözünün içine bakarak yüz yüze kılıç çeker. Oysa on iki savaşçı, karanlıkta sinsice bir or- dugâha girer ve tek tek askerleri yakala- yarak, arkadan kılıç çekerek öldürür. Fakat Andrey bir gün, savaş meydanla- rında birbirini boğazlayan ordulann dehşetinden daha büyük bir dehşetle karşılaşır. Napoleon'un ordusu Rus or- dusuyla savaşmak için gelmiştir, fakat Opriçnikler, insanoğluyla savaşmak için gclir, çünkü onlar Vurdalak'tır ya da bi- ünen adlarıyla Vampir. Kahranıanımız Andrey, on iki savaşçı- •nın vampir olduğunu ve aç oldukları sü- rece önlerine çıkan her insanı valışicc katlettiklerini öğrendiği andan itibaren, artık Fransız ordusuna karşı değil, oniki savaşçıya karşı cephe açar. Çünkü sa- vaşlann bir nedeni, amacı ve çıkarı var- dır, oysa bu on iki adam hedef scçnıc- den sırf açlıklarını doyurabilmek için insanoğlunu katleder. Şüphesiz bu on iki savaşçının kan em- mesi, savaş olgusuna da eleştirel bir ba- kış getirir. Ama yazann dört subayı Mahşer'in Dört Atlısı yapmasının daha büyük bir göstergesi vardır. Yuhanna lncil'ine göre, Mahşerin dört atlısı kıya- met günündc ortaya çıkaeaktır ve bu at- lılardan biri şöyle der: "Korkma! İlk ve son Ben'im... Diri olan Ben'im..." Bu- rada çoktan ölü olan vampirlere ya da savaşın kan emicilerine gönderme var- dır. Luka 21. Bölüm'de ise lsa seslenir: "Ulus ulusa, devlet devlete savaş aça- cak. Şiddetli depremler, yer yer kıtlıklar ve salgın hastalıklar, korkunç olaylar ve gökte olağanüstü belirtiler olacak. Dün- yanın üzerine gelecek olan felaketleri bekleyen insanlar korkudan bayılacak. Çünkü göksel güçler sarsılacak. O za- man insanoğlunun bulut içinde büyük güç ve görkemle geldiğini görecekler." Yazann lsa'nın bu kehanetine gönder- me yapması ve tarihi olarak romanın 1917 Ekim devrimiyle son bulması, yeni bir insanoğlu doğuşunun devrimle ger- çekleşeceğini söylemesi gibidir. • Oniki/ Jasper Kent/ Çeviren-.Sibel Sa- kacı/Can Yayınlan/ 528 s. ri'nin devamı niteliğinde olan Gurbet Hikâyele- ri'ni kaleme almış. Yazarm bu ikinci sürgünlü- ğünü yaşadığı dönemin yapıtı olan Gurbet Hikâyeleri, okuyucuya Ortadoğu'yu resmediyor. Re- fik Halid Karay, hatıra tadı veren hikâyeleriyle gur- bette hissedilen "vatan hasretini somutlaştırarak oku- ra taşıyor. Yazar, "gurbet" ve "vatan hasreti" temini ele aldığı bir başka yapm olan Yeraltında Dünya Var adlı romanında ise memleketlerinin sınırlan dışında yaşayan Nihan ve Nebil karakterleri üzerinden aşk, yalnızlık ve macera konulan ekseninde, lstanbul has- retini işliyor. Bu iki yapıt, bu baskıda tek ciltte top- lanmış. Karay'm, Üç Nesil Üç Hayat adlı yapıtı ise okuyu- cuya bambaşka bir dünyadan sesleniyor. Buna "dün- yalar" demeîk. daha doğru olur ashnda; çünkü yazar, Abdülaziz, II. Abdülhamit ve Cumhuriyet'in ilk yılla- rındaki îstanbul'a götürüyor bizi Üç Nesil Üç Ha- yat'ta. Bu dönemlerin yemek sofralarmdan ramazan- larma, kadın-erkek ilişkilerinden çarşı pazar manza- ralarma kadar pek çok sosyal unsur kitabın içinde kendine yer buluyor. Yazar tüm bunları gözlemleye- rek, gazeteci kimîiğini öne çıkaran kalemiyle anlatı- yor. Üç Nesil Üç Hayat'ta, yakm tarihin merak uyan- dıran gündelik olayları, dönemler arası kültürel deği- şimleri, renkli tasvirler, kendine has mizahi bir anla- tım ve son derece keyifli bir üslupla gözler önüne se- riliyor Karay tarafından. Siyasi yazılarının yanında romanlarıyla da dikkat çekmiş bir isim Refik Halid Karay. Türk edebiyatma kazandırdığı yirmiye yakm romanla bunun hakkını da vermiş bir isim aynı zamanda. Karay'ın bu yirmi romanı arasmda dikkati çekenlerin başmda ise Nil- gün geliyor. Karay bu romanında sürükleyici bir kur- gu içinde "tasvir yeteneğiyle yaratıcılığmı birleştire- rek", bireysel ilişkileri ve kadm-erkek ilişkilerini me- kân-zaman paralelinde ele alıyor. ilk basmıı 1950-52 yıllarında tamamlanan Nilgün, "Türk Prensesi Nil- gün", "Mapa Melikesi Nilgün" ve "Nilgün'ün Sonu" adıyla yayımlanan bir üçleme. Kitabın bu baskısında ise, anlatılan üç ayrı hikâye tek bir ciltte toplanmış. Karay, Türkçenin olanaklannı güzel bir biçimde kul- lanarak yazdığı Nilgün'de, romana adını da veren Nilgün baş kahramanı çevresinde, yedi yıl boyunca inişli çıkışlı devam eden bir aşkı, Afrika ve Hindistan limanlarmm, Uzakdoğu adalarının egzotik güzellikle- riyle harmanlayarak anlatıyor okuyucuya. Yazann dikkat çekcn romanlan arasında Yüzen Bahçe de yer alıyor. Yüzen Bahçe ise, gemiyle Orta ve Kuzey Av- rupa seyahati yapan yakışıklı, bekâr ve zevk sahibi olan Rıdvan'ın, her ikisi de ayrı anlamlarda güzel ve cazibeli kadınlar olan Gülrevan ile Lalegül arasındaki gelgitlerini konu ediniyor. Tüm bu kitaplann yapılan yeni baskısında dikkati çeken bir diğer unsur ise, Refik Halid Karay'm dili- nin bozulmadan okuyucuya sunuluyor olması. Yapıt- larda, günümüze yabancı olan kelimeler, anlamlarıyla veriliyor okuyucuya. Böylelikle, yazann sürekli andan Türkçeyi kullanma gücüne de el değmemiş olarak ta- nıklık etmiş oluyoruz. • Memleket Hikâyleri/ Refik Halid Karay/lnkdâp Kitabevi/276 s. Gurbet Hikâyeleri, Yeraltında Dünya Var/ Refik Halid Karay/înkılâp Kitabevi/360 s. Kirpinin Dedikleri/ Reâk Halid Karay/Înkılâp Kitabevi/192 s. Üç Nesil Üç Hayat/ ReSk Halid Karay/Înkılâp Kitabevi/232 s. Yüzen Bahçe/ ReSk Halid Karay/Înkılâp Kitab- evi/312 s. Nilgün/ Refik Halid Karay/lnkdâp Khabe\ri/ 1032 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 6 6 SAYFA 19