Katalog

kuduğum Kitaplar İETİN CELÂL Aspem'in Mektuplan H enry James'in As- pem'in Mektuplan (çev. Hasan Fehmi Nemli, iletişim Yay.), kısa bir roman. Lord Byron'ın sevgilisi Mary Shelleyin yaşadığı gerçek bir olay üzerine kurulmuş. Romana konu edilen ünlü şair Ame- rikalı Jeffrey Aspern de Byron gibi sevgilisi ve ha- yatının en büyük aşkı Ju- liana'ya mektuplar yazmış. Aspern öldükten sonra mektuplann izini kimse bulamış. Aspem hayranı bir biyografi yazarı şairin hayat öyküsüne büyük katkılarda bulunacağı umuduy- la bu mektuplann peşine düşmüş ve izler onu Venedik'te yaşayan As- pem'in sevgilisi Juliana'ya ulaştırmış. Juliana, yeğeni Tına ile birlikte hemen hiç kimseyle görüşmeden yaşıyor. Editör, maddi sıkıntı çeken Juliana'nın evine kiracı olarak yerleşiyor ve artık yaşlı bir kız olan Tina'nın gönlünü ka- zanarak mektuplan elde etmeye çalışı- yor. O hırsının peşinde, Juliana ve Tı- na ise başka hesaplann... Henry Ja- mes, bu sıradan gibi görünen konuyu öylesine ince ince işlemiş ki tanıtımlar- da söylendiği gibi son sayfasına kadar merakla okunan bir kısa roman çıkmış ortaya. İletişim Yayınlan'nın, Orhan Pamuk editörlüğünde yayımlanan klasiklerinin en önemli özelliği özenli yayımlanma- sıdır. Hasan Fehmi Nemli'nin As- pem'in Mektuplan çevirisi de aynı ni- telikte. Henry James'in akıcı anlatımı Türkçeye yansımış. Dizinin önemli bir özelliği olarak kitaplann sonuna ekle- nen açıklayıcı eleştiri yazılan eserlere başka açılardan yaklaşmayı sağlar. Bu özen daha önce Türkçede yayımlan- mış eserieri bile tekrar okutur. As- pem'in Mektuplarfnvn sonunda bu tür bir sonsöz yok. Kitabın künye sayfa- sında kapaktaki resmin seceresi var ama eserin hangi baskı esas alınarak çevirildiği belirtilmiyor. Oysa kaynak metin belirtse iyi olurmuş. Ömeğin 1908 New York baskısının başında SAYFA 12 Henry James'in önsözü var. Bu önsöz kullanılsa kitap daha da zenginleşirdi. Aspem'in Mektuplan ilk kez 1888'de The Atlantic Monthly dergisinde yayımlanmış, aynı yıl da kitap- laşmış. İlk baskıda Juliana'nın yeğeni Tita olarak geçiyormuş, 1908 New York baskısında Ti- na olmuş. Aspem'in Mektupla- n'nın Türkçesinde de yeğenin adı Tina olarak geçiyor. Bunlar kitapta olsa eseri zenginleştirecek küçük ay- nntılar, esasa gelirsek Aspem'in Mek- tuplarfn yaz sıcağında keyifli bir oku- ma için tavsiye ediyorum. AMERİKANIN YANIK ÇOCUKLARI Kısaöykütüm Dünya'da yayıncıla- nn pek ilgisini çek- meyen bir tür. Oy- kü romanın ezici baskısı altında yok olmuş gibi. Çok az sayıda öykü kitap- lan basılıyor. Oysa öykü edebiyatın deneye en açık tür- lerinden. Tüm gelişmeleri öykünün izi- ni sürerek yeni öyküler okuyup, yeni öykücüler tanıyarak anlayabiliriz. Kuş- kusuz bu iz sürmenin kaynağı edebi- yat dergileridir. Ama başka dillerde ya- zılan öyküleri ne yazık ki sadece ede- biyat dergileri ile izlemek mümkün de- ğil. Zadie Smith'in sunumu ile yayımla- nan Amerika'nın Yanık Çocuklan (çev. özlem Gayretli Sevim, Everest yay.) öncelikle bu nedenle ilgimi çekti. Ame- rika'da kuşaklar X, Y, 2 diye harflerle tanımlanıyor. Harfler ilerledikçe yitiklik oranı artıyor. Bu antolojide yer alan öyküler Y Kuşağı yazariarının ürünüy- müş. David Foster VVallace, Jonathan Lethem, A.M. Homes ve Jonathan Safran Foer gibi önemli yazarlar bun- lar. 1980 sonrası doğmuşlar. 9O'lı yılla- nn gençleri, günümüzün yetişkinleri. Tam anlamıyla tüketim toplumu. Tüke- tirken kendileri de tükeniyor. Süreç içinde yitik bir hal alıyorlar. Zadie Smith onlan "kendileriyle çatışma ha- linde, kararsız ve bir o kadar da hü- zünlü" diye nitelemiş. Öyküler ise oldukça ilginç. Çoğu sert bir gerçekçi uslüpla başlıyor ilerle- yen sayfalarda fantastik ögeler ağır basıyor ya da öyküyü yönlendiriyor. Tanıtımlarda belirtildiği gibi "Uykudan yaratılan dublör eşler, fakir /nsanlann kulaklarının arkasına yerteştirilen rek- lam çipleri, dokuz parmağı farklı kapıyı açabilen bir çocuk, Amerika'nm büyük sanayicilerine mektup gönderen bir köpek..." öykülerin kahramanı olabili- yor. Ama hemen hepsi günümüz Amerika Birleşik Devletleri'nin orta ve alt kesimlerine ayna tutuyor, onlan ya- şamlannı keskin bir biçimde yansıtı- yor. Sıradan olanın, gündelik hayatın içinden fantastik yanlar fışkırıyor. Aile ilişkileri, ana-baba çocuk arasında ya- şananlar, ev hayatı ağır basıyor öykü- lerde. Bizden pek de farklı yaşamadık- lannı hissediyor, özdeşleşiyoruz. ARA SICAK Kanada'da Sas- katoon adlı küçük bir kentte yaşayan eski bir polis memu- aı olan Russell Quant özel dedektif- lik yapmaktadır. Hep ufak tefek işlere bakmıştır. Kentin zengin işadamlann- dan Harold Chavell, Russell'dan tam düğün öncesi ortadan kaybolan sevgi- lisi Tom Osborne'u bulmasını ister. Harold'a göre, Tom düğün sonrası bir- likte çıkacaklan balayı seyahatine tek başına çıkmıştır. Russell, Tom'un izini sürmek üzere Fransa'ya gider ve bu uzun ve yorucu geziden eli boş döner. Bu arada Kanada'da yaşadıklan kentte Tom'un cesedi bir gölde bulunmuştur. En önemli zanlı da diğer damat adayı Harold'dur. Biraz saf ve çokça iyi ni- yetli bir dedektif olan Russell, olayı de- rinlemesine incelemeye başlar ve şüp- helilerin sayısı bir anda artar. Anthony Bidulka'nın Ara S/ca/c"ı (Çev. Ayfer Ünalan, Sel yay.), polisiye- nin temel kurallannı gözeten ama Rus- sell Quant tiplemesiyle ve anlatımıyla farklılaşan bir roman. "Katil kim?" so- rusunun cevabını bulmaya çalışıyor. Russell Quant, yaşam gustosu olan, iyi giyinen, iyi yaşayan, iyi yemekten ve içmekten hoşlanan bir dedektif. Kita- bın adı Amuse Bouche de buradan ge- liyor. Onunla birlikte Kanada'nın eşcin- sel çevrelerini, oldukça liberal görünen bir ülkede eşcinsel olmanın nasıl bir şey olduğu, nasıl sıkıntılar ve kolaylık- lar yaşadıklarını da neşeli bir anlatımla okuyoruz. Ara Sıcak, Russell Quant'ın kahramanı olduğu yedi kitaplık bir dizi- nin ilk kitabıymış. Umanz okur gereken ilgiyi gösterir ve Sel Yayınlan diğer altı kitabı da yayımlar. ŞENLİKLİ BİR CİNAYET Gilbert Adair, Türkçede yayımlanan hemen her kitabını okuduğum, takip ettiğim bir yazar. Daha önce Kapalı Ki- tap, Kulenin Anahtan ve Yazann ölümü adlı kitaplannı oku- muştum. Postmo- dem tarzı seven ve iyi kullanan Adair bu kez polisiyenin kla- siklerine gönderme- leıie dolu bir roman yazmış. "1930'luyıl- larda bir Noel tatilini ıssız Dartmoor kırlanndaki ffolkes Ma- likânesi'nde geçirmekte olan konuklar, bir sabah uyandıklarında evde bir ci- nayet işlendiğini ve bu kilitli oda cina- yetinin şüphelisi haline geldiklerini öğ- renirler. Sayısız düşmanı olan dediko- du yazan Raymond Gentry'nin kalbin- den vurulmuş cesedi, kapısı içeriden kilitlenmiş bir odada bulunmuştur. Şiddetli fırtına yüzünden polis çağrıla- madığından, yakınlarda oturan emekli Scotland Yard komiseri Trubshawe olay mahalline davet edilir ve konuklan sırayla sorgulamaya başlar. Kısa süre içinde, evde bulunan herkesin Gentry'yi öldürmek için geçerli bir ge- rekçesi olduğu ortaya çıkacaktır. An- cak konuklar arasında bulunan ünlü detektif romanları yazan Evadne Mo- unt, "Katil kim?" sorusunu herkesten önce yanıtlamaya kararlıdır." Şenlikli Bir Cinayet (çev. Emrah Im- re, Yapı Kredi yay.) polisiyenin ustala- nna bir saygı duruşu ya da klasik poli- sive parodisi olarak algılanabilir. Hele cinayeti çözen yazar tiplemesi Evadne Mount'la Agatha Christie'nin ne kadar benzediğini düşünürseniz. Romanın orijinal adı, Yapı Kredi Yayınları baskı- sında belirtilenden biraz farklı. YKY "The Act of Roger Murgatroyd" olarak vermiş oysa devamında iki nokta üs- tüsteden sonra "An Entertainment" ibaresi var. Türkçe çeviriye konan Şenlikli Bir Cinayet bunu tam olarak karşılamıyor sanırım. Roman anlatım olarak da Agatha Christie'nin izinden aynlmıyor. Bu tür parodiler daha önce de denenmişti. Ben her zaman orijinal olandan yana olduğum için eğer çok başarılı değilse bu tür girişimlerden pek hoşlanmıyo- rum. Adair'den de daha zekice bir şey, bir hinlik beklediğim için romanın so- nuna dek sabrettim ve katilin uşak ol- duğu esprisi dışında bir şey bulama- dım. Üstelik bu kitap Evadne Mount üçlemesinin ilk kitabıymış. Şenlikli Bir Cinayet eski polisiyeleri yad etmek için daha da iyisi yaz tatilini değerlen- dirmek için okunabilir. • C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 6 6