Katalog

O K U R L A R A ldeoloji ve dünya görüşü- ne dayalı şiire karşt 'felsefi şiiri' savunan Yücel Kayı- ran açtıg't kanaldan devam ediyor. Şairin, bugünlerde 'Kritiğ/tı Toprağmda' adh yeni bir kitabı çıktı. Şiir eleştirisinin krize girdiğini savunan Kayiran'la yönte- mi üzerine bir söyleşi yap- tik. Ht/zt Topuz Cumhuri- yet'le yaştt. Hukukçıt, ga- zeteci, iletişimci, öğretim üyesi, yazar, edebiyatçı. Hukukçuluğunun verdiği, adalet, eşitlik ve vicdanla insanlığa gönül veren bir bilge. Adtnı tarihe bilim adamı titizliğiylc edebiyat adamı yaratıaltğthı bütün- leştiren; insanlığm, stnır- sız coğrafyalann, farih say- falanmn, özgürlüğün ve Cumhuriyet'in sevdaltsı bir aydın olarak not diişii- renbir aydtn... Topuz'un yapıtlarmı Öner Yağa de- ğerlendirdi. Oya Baydar'm 'Savaj Çağr Umut Çağt'romam, "Bir Yirmi Yaş Güncesi" alt baslığr da eklenerek kırk yedi ytl sonra yeniden ya- yımlandt. Çocukluğundan beri yazar olmayt düşlemiş ve ilk romamm da 17 ya- smdayken yazmtş olan Baydar, sonraki yıllarda devrim ve sosyalizm müca- delesine girince, -kendi de- yişiyle- kuşağmm pek çok genci gibi kendini kabaran sol dalgalara atmıs ve ede- biyatı bû'tünüyle bırakmış- tı. Sonrasmda ü'niversitede hocalık, gazetecilik yaptı ve siyasetle ilgil&ıdi. 12 Mart'ta tutuklatldt, 12 Ey- lül'de yurtdışmaİçıkfnak zorunda kaldı. Sonra du- varın yıkthşı, sosyalist sis- temin çözülüşü, yaşanan şok ve aalar. Yıllar sonra yeniden edebiyata dönüş. Baydar'la hem yaşamın- dan kimi kesitleri hem de yıllar sonra yeniden ya- yımlanan gençlik romanı 'Savaş Çağı Umut Çağt'nı konuştuk. Bol kitaplt giinler... TURHANGÜNAY e-postn: turhangunay@cumhuriyct.com.tr cumkitap@cutnhuriyet.com.tr RyunosukeAkutagavadan 'Kappa' Bu adamın bir sorunu var Ryunosuke Akuta- gava'nın Kappa's\ Japon edebiyatının dünyaya açılan pen- cerelerinden biri. Japon folklorunun hayali yaratığı "Ka- pa" ve onların yaşa- dığı dünyayı meta- for olarak kullanan Akutagava, kitabın- da idealindeki ile gerçek dünya ara- sındaki gerilimi, hic- ve ve mizaha yöne- lerek anlatıyor. Zengln Japon kültürünün ilglnç fl- güriertaden biri olan "Kappa". ne- hlrierde ya$ayan, el ve ayaklan per- dell, kafası düz hayali bir yaratık. AIİ BULUNMAZ B azı kültürler bir başkasına çok yakm göriilür. Japon kültürü ile Türk kül- türü; Japon halkıyla Türk halkı ara- sında hep benzerlik kurulur. Ancak • Japon kültürü ve onun bir parçası olan ede- biyatı buralarda tam anlamıyla tanınıyor mu, orası pek belli değil. Son dönemde Japon edebiyatından yapılan çeviri ve ortaklaşa düzenlenen etkinlikler, bu konudaki eksikliklerin giderilmesi adına önenıli adımlar atılmasını sağladı. Bu çevirilerden biri de Ryunosuke Akutagava'nın Kappa adlı kitabı. Ryunosuke Akutagava, Japon edebiyatının önenıli isimlerinden. 1916'da başlayan yazma yol- culuğu, 1927'deki intiharına kadar devam eder. Bu sürede birçok türde. 150'yi aşkın yapıt üretir. 1927'de yayımlanan ve tam 20 yıl sonra lngilizceye çevrilen Kappa, Akutagava'nm en dikkat çeken eserlerinden biri. lyi de hikâyeye ismini veren kappa nedir? Zen- gin Japon kültürünün ilgbç fîgürlerinden biri olan "Kappa", nehirlerde yaşayan, el ve ayaklan perde- li, kafası düz hayali bir yaratık. Akutagava da kap- pa metaforunu kullanarak kurguladığı öyküde, var olan dünya ile ideal dünya arasındaki gerilim ve benzemezliği, mizah ve taşlama yaıdımıyla anlatır. İKİ FARKLI DÜNYA Kitabımızın kahramanınm kappayla ilk karşılaş- ması bir dağ tırmanışma rastlar. Ancak bu, sadece bir kappa değil, aynı zamanda onun ülkesi; Kappa Ülkesi'ne de adım atması anlamma gelir. Akutagava daha en başta fantastik bir evrenin kapısmı aralıyor okura. Anlatıcı, gerçek dünyadan ideal dünyaya düşünce, aradaki farkı kavramak adma bir uğraşa giriyor. Kappaların varhğmdan şüphe duyması, bu yeni dünyayı anlamlandırması- nı da güçleştiriyor haliyle. Örneğin kahramanımız şunu fark ediyor: "Biz insanların arasında 'adalet', 'hümanizma' deyince sözcüklerin belli bir ciddiyeti vardır; fakat kappa- lar bu sözleri duyunca kasıklannı tuta tuta gülü- yordu." Akutagava'nm öyküsünde, yaşadığı dönem dik- kate ahndığmda, sosyalist söylernler de bulühuyor. Kapitalist sistem eleştirisini yaşama yönelik hicivle birleştiren yazar, kahramanın ağzmdan hem "uy- gar" dünyaya yönelik bir takım yergiler yöneltiyor hem de kappaların "ilkel" yaşantısının, pek çok "uygar" ülkeninkini nasıl aşağını göstermeye çaba- lıyor. Ashna bakılırsa Kappa Ülkesi'nde yaşamm bir amacı var, o da tüm kappalarm kendisini aşan bir güce inanmaları gerektiği. Hemen her şey bunun üzerine kurulu. Bu da materyalist kahramanımızı ilk kez dinle buluşturuyor. Ama elbette sözü gcçen din, dünyadakinden farklı özelliklere sahip. Tüm yaşamı kapsayan, hiçbir sınırlaması olma- yan; her an diri kalmayı öğütleyen bir inanç dizgesi. Fakat Kappa Ülkesi'nde, en hararetli savunuculann bile gerçekte buna inanmaması, Akutagava'nm hicvi- nin açık bir göstergesi. Hikâye ilerledikçe kahramanımızm Kappa Ülkesi'nden insan dünyasına ye- niden dönmek istediği enikonu belir- ginleşiyor. Ama yaşlı bir kappanm uya- nsı da kendini gösteriyor: "Çıkabilirsin Ryunosuke Akutagava'nın 1916'da başlayan yazma yol- culuğu. 1927'deki intiharına kadar devam eder. ama demedi deme, bir gün buradan dışan çıktığı- na pişman olabilirsin." Kahramanımızın Kappa Ülkesi'nden kopuşu sonrası insanlara alışması zaman alır. Küçük bir sorun vardır: Kappa dili benliğine işler. Dolayısıyla insanlarla anlaşması zorlaşır. Başansızlığa uğrar, tutunamaz ve yaşlı kappanın uyansı gerçeğe dönü- şür: "Kappa Ülkesi'ne dönmeye can atmaya başla- mışüm (...) Oraya 'gitmek' için değil, 'dönmek' için can atıyordum. Ne de olsa bir zamanlar orayı kendime vatan edinmiştim." Kaçış için planlar yapan kahramanımızı Kappa Ülkesi değilse bile bir başka ülke bekler: Akd has- tanesi. Kappaca konuşması, Kappa Ülkesi'nden dostlannı anlatıp durması zamanı onun aleyhine işletir. BİR "DELİ'NİN ATTIĞITAŞ Gelelim en başa; Akutagava, kitabın sayfalannı aralayan bizleri uyarmıştı: "Bu kitaptakiler akıl hastanesinin 23 numaralı koğuşunda yatan bir has- tanın her önüne gelene anlattıklandır." Yazarın uyarısı takip edildiğinde son derece sıra dışı olay ve kişiliklerin bizi beklediğini tahmin etmek hiç zor değil. Akıl hastanesinde, kafayı kappalar ve onların dünyasıyla bozmuş adam, deyim yerindey- se kuyuya bir taş atıyor, kitabı okuyan akılMar da işin içinden çıkmaya çalışryor. Akutagava'nm Kappa Ulkesi'yle yaratnğı dünya, yer yer ütopik bazen de oldukça çocuksu özellikle- riyle öne çıkıyor. Bu dünyaya girdiğini ya da düş- tüğünü söyleyen kahramanımız, Kappa Ülkesi'nde bir yabancı adeta. Ancak insan dünyasına daha da yabancı. Kappa Ülkesi onun için, hem gerçekler- den hem de kendine sorun ettiği kapitalizmin acı- masızlığı, savaş, insan ilişkilerindeki düzeysizlik ve sansür gibi konulardan bir kaçış. Kitapta bölüm bölünı anlatilan olaylar dizisi, sağlıkk bir kişilikle akıl hastalığı kıskacmdaki ya da gerçek dünyanın gerilimi ile ideal dünyanın bilin- mezlikleri arasında gidip gelen birinin durumunu resmediyor. Akutagava'nm kısa yazarlık serüveninin ve yaşa- mmın son günlerinde yayımlanan Kappa'nın, hem Japon hem de dünya edebiyatı için özgün ve gün- cel bir eser olduğu su götürmez. Bunun en elle tu- tulur nedeni, yazılıp yayımlandığı günden bu yana insana, onun ilişkilerine dair önemli açılımlar ge- tirmesi ve hâlâ gündemdeki pek çok sorun bağla- mında yorumlar barındırması. • bulunmaz_ali@hotmail.com http^/bulunmazali81.blogspot.com Kappa/ Ryunosuke Akutagava/ Çeviren: Oğuz Baykara/Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi/ 78 s. KITÂP Imtiyaz Sahibi: Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç 0 Genel Yayın Yönetmeni: Ibrahim Yıldız0 Yayın Yönetmeni: Turhan Günay0 So- rumlu MüdQn Miyase llknurOGörsel Yönetmen: Dilek AkıskalıOYayımlayan: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş.Oİdare Merkezi: Prof. Nurettin Mazhar öktel Sok. No: 2,34381 Şişli- Istanbul, Tel: 0 (212) 343 72 74 (20 hat) Faks: 0(212) 343 72 64 0 Baskı: DPC Doğan Medya Tesisleri, Hoşdere Yolu, 34850 Esenyurt - ISTANBUL. 0 Cumhuriyet Reklam: Genel Müdür: özlem Ayden/ Reklam Mü- dürü: Eylem ÇevikOTel: 0 (212) 25198 74-75-0 (212) 343 72 74OYerel süreli yayın 0 Cumhuriyet gazetesinin ücretsiz ekidir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 6 6 SAYFA 3