Katalog

KITA HmtayMnhr Nilay Yıltnaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş. Mustafa DeHofllu. ÇOCUK-GENÇLİK Şimugula ) Çocuğun gözüne sevgi vesaygıyla bakmak. n Mavisel YENER , zgürce düşünebilen, yaşama eleştirel jbakabilen "uyumsuz" bir çocukla ta- nışıyoruz Şimugula'da. Ah şu çocuk- lar, ne olur sanki büyüklerinin sözünden çıkmasalar! Ne olur hayaller kurmasalar, onlan koşulladığımız gıbi yetişseler, ne olur "uyumlu vatandaş" olsalar! Şimugula'nın kahramanı Levent, ana- okulundan ıtibaren öğretmenlen tarafından "farkh" olduğu söylenen bır çocuk. Yaşıtla- rıyla anlaşamadığından, anlattıklanyla arka- daşlannı korkuttuğundan yakınıyor öğret- menlen. "Levent'in masallan yüzünden ne öğlen uykusuna yatabılıyorlaımış, ne de yal- nız başlanna tuvalete gidebılıyoriarmış. Vell- lerden süreklı şıkâyet gelıyormuş. Çocuklar geceleri uykularından çığlık atarak uyandık- lan içın ' Levent bıze korkunç şeyler anlattı' diyoıiarmış." (s, 22) Işte Levent'in anlaya- madığı da bu, anlattıklannın korkunç değil eğlenceli maceralar olduğunu düşünüyor. Annesı işe gidince onlara göz kulak olsun diye tutulan Cemile'yle Levent'in arasının pek de iyi olduğu söylenemez. Cemile'nın davranışlan Levent'in sinirine dokunduğu için Levent onunla olmaktan hoşlanmıyor. llkokula geldığinde her şey yoluna girer sanmış ailesi ama hıçbir şey değışmemiş. Levent herkesten önce okuyup yazmış, ar- kadaşları abece öğrenırken o resım yapı- yormuş. Resimde kendı canavarlarını çi- zip de arkadaşlarını korkutunca yıne olan- lar olmuş, oğretmen aılesını okula çağır- mış. Aılesı ona böyle davranmaması konu- sunda öğutler venrken, onu tek anlayan, hayalı arkadaşı Şimugula olmuş. "Şimu- gula, onu anlayan, dınleyen ve sorduğu her şeye cevap vqçen, onu olduğu gibi sevdiğı ıçin değiştıımeye çalışmayan tek arkadaşıydı Levent'in. Sesını ıstediğı gıbi değiştırebilıyordu Şimugula. Bazen anne- sının sesıne benzerdı, bazen savaştığı ve alt ettıği canavarlannkine... "(s,23). En önemlisi de Şimugula, Levent'i annesinın yaptığı gibi sürekli eleştirmiyor. Levent, yü- riımeyı ve düşünmeyı seven bir çocuk. Hayali arkadaşı Şimugula'nın anlattığı se- rüvenleri bir gün yaşamayı düşlüyor. Ama nedense hepsını Şimu yaşıyor! Levent hangi yetişkınle karşılaşsa bu serüvenleri anlatıyor ama aldığı yanıt hep aynı: Şimdi meşgulumsonra... Levent kendini bildı bileli annesiyle ba- bası yeni ve büyük bir ev için çalışıyorlar. Bu, Levent'in hoşuna gitmiyor değil. Çün- kü daha büyük bır eve taşınırlarsa kardeşi Cem'le aynı odada yatmak zorunda kal- mayacak. Cem, Levent'in odada dolaşıp ona serüven dolu öyküler anlatan arkadaşı Şimugula'yı göremiyor. Annesi, Levent'in böyle bir arkadaşı olduğuna inanmıyor. Kar- deşini korkuttuğu için Levent'e kızıyor, suç- luyor. Levent'in anlayamadığı şey, onun gördüklennı göremiyorlarsa bunda niçin onun suçlu ilan edildiği. Levent'in "sokak çocuğu" Hasan'la tanış- masının ilginç öyküsünü okurken romanın ilerieyen sayfalannda neler olabileceğini tahmin etmek pek kolay değil doğrusu. So- kak çocuğu Hasan, ebeveyn otoritesi altın- da değil, ekonomik olarak Levent'le arala- nnda uçurumlar var, ancak bu tezat onlan yakınlaştınyor. Merak öğesini romanın so- nuna değin sürdürmeyi başarmış yazar. Levent'in sokak çocuğu Hasan'dan öğre- neceği, ona öğreteceği pek çok şey olacak- tır elbette. Levent'in bir arkadaşı daha var: Izi. Izi sihirbaz. Izi'nin annesi Ester Hanım ise temizlik hastası. Vivet, Izı'nın teyzesinin kızı. izi ona sinir oluyor ama akraba oldukla- n için mecburen katlanıyor. Levent ve Izi birlikte sokağa çıkmak istiyor ama Vivet'in peşlerine takılmasını istemiyorlar. Sihirbaz- lık numarası yapma bahanesi ile Vivet'i san- dığa kilitleyip evden çıkıyorlar. Artık özgür- ler! Mahalle parkında tanıştıklan ressam ve ardından gelişen olaylar ortalığı birbirine ka- tıyor. Cinayet, kaçınlma, polisler, Hayri ve çetesi, romanın soluksuz okunması için ba- şanyla kullanılmış öğeler. Levent'in çizgı ro- man merakı, başanlı çizimleri ömür boyu sürecek bir maceraya yani sanata da çeviri- yor pusulanın ibresini. Bu romanın birkaç farklı düzlemde ince- lenmesınde yarar var. Yetişkinlerin eleştiri- ye ve özeleştiriye hiç gelemediklerinden, belki de bastırılmış suçluluk duygulanndan, • • eğitim/ öğretim sistemimizde bir şeylerin ters gittiğinden, sorunlan bastırma ya da yok sayma eğılimimizden yana söyleyecek- leri var metnin. Bu yönüyle, başanlı bir taş- lama olarak da nitelenebilir. Levent'in ve arkadaşı Izi'nin sorunlara farklı açılardan bakabilen, eleştirel ve özgür düşünebilen yanlannı büyükler BİLE engelleyemerniş! Onlar her şeye karşın kişilik geti- şimlerini sürdürebilmeyi başa- ran, sanat duyarlığı olan ço- cuklar. Romanda, Levent'in tam tersi, baskıcı bir or- tamda yetiştiği için sindirilmiş tipleıie de karşılaşıyoruz. Çatış- mayı yaratan bu tiple- meler metne ustaca yerleştirilmiş. Romana ço- cuk haklan penceresin- den baktığımızda yine önemli satır arası iletiler buluyoruz. Şimugula, soru- larsorduran bir kitap. Bel- ki de aslında soru- lacak en önemli soru, büyükler ve çocuklar di- ye ayırmaksı- zın, özneler arasındaki iletişimin ni- teliğini tartış- makla ilintili. In- san ilişkilerini dü- zenlerken kimin pen- ceresinden baktığımız da önemli, herkesin algısı elbette farklı olacak- tır. Ama karşılıklı güven ve saygı her zaman iletişimde başat öğe. Ebe- veyn çocuğuna güvenirse, ortak yaşam içindeki ke- sişmeler" mutlu küme" sınıfına gi- rer. Roman kahra- manımız Levent olabildiğince açık davranmaya çalış- sa da yetişkinler onu ikiyüzlü olma- ya iterler. Onun hayali arkadaşı Şimugula'ya inanmamalan, aslında Levent'e inanmama- lan anlamına gelir. Senarist Sevgi Saygı'nın ilk çocuk kıtabı olan "Babam Nereye Gitti?" ve ikıncı çocuk kitabı olan Şimugula'yı bir arada değerlen- dirdiğimizde ortak noktalar da buluyoruz. Ikisinde de karakter gelişimi ön planda. Bu, yazann senaristliğinden gelen bir özellik ol- sa gerek. Babam Nereye Gıtti'de tanıştığı- mız Memo, sanki Levent'le iyi arkadaş ola- bilecek gibi! Memo'nun da, Levent gibi, ba- şında bir sürü dert var. Annesi onun günlü- ğünü bulup yırttıktan ve ona ceza verdikten sonra her şeyini saklamaya başlamıştı. Ma- tematik öğretmeni Üçgen Hayri bir yandan, her türiü şiddeti uygulayan çocuklar çetesi öte yandan, onun canını sıkıyorlardı. Anne- sinin onu cezalandırmak için kapattığı odayı (Memo oraya Zindan diyordu) eğlenceli bir mekâna dönüştürerek orada nefes almayı deniyordu Memo. Yakın arkadaşı Derinsu onun bütün bunlara dayanmasını sağlıyor- du. İlk romandaki Derinsu'nun yerini bu kez yakın arkadaş Şimugula almış. Sevgi Saygı çocuklan arkadaşlık, dostluk kavramlan üs- tünde de düşündürüyor. Sahi, Şimugula ne demek? Onu da romanı okuyanlar öğrene- cek! Kitaba deneyımli editör Müren Bey- kan'ın epey katkı verdiği hissediliyor. Hu- ban Korman'ın çizgileri her zamanki gibi çok başanlı. Şimugula, çocukların gözüne sevgi ve saygıyla bakan bir kitap, iyi oku- malaıia www.maviselyener.com •Şlmugula, Sevgi Saygı, Resimleyen: Huban Koıman, Günışığı Yayınlan, 197 s, 2010, 8+ SİHİRLİDEÖNEK İyi ki doğdunuz! İyi kl varsınız! Mark Twain (21 Nisan 1910) • Dünya Günü (22 Nisan) • Shakes- peare (23 Nisan 1564) • Rrfat llgaz @4 Nisan 1911) • Çoluk Çocuk dergisi ^W/san2fX7^ MarkTwain... Tom Sawyer, Huckleberry Finn, Kahraman Cingözler, Prens ve Dilenci, Adem ve Havva'nın Güncesi (gençlik) Rlfat llgaz... Bacaksız (dizi), Cankurtaran Yılmaz, öksüz Civciv, Küçükçekmece Okyanusu Dünya... "Dünya Bir Köy Olsaydı" vid J. Smith, Tudem Yayınlan, 2005 Da- Çoluk çocuk Dergisi 9. yaşını kutluyorı Nisan 2001 'de emeklemeye başlayan Çocuk Çocuk dergisi hızla büyüyor. Eğitim, Gelişim, Psikoloji, Sağlık, Beslenme, Kitapçı, Ço- cuklar İçın, Kitap Dünyası, Müzik, Mercek, Doğa vb. bölümlerinden oluşan dergi, erken çocukluk gelişimi konusunda ebeveynleri, eği- timcilerı, uygulamacılan ve akademisyenleri buluşturuyor. (lletişim: 0312- 435 04 97// www.colukcocuk.com.tr) • Nllay Yılmaz • Istanbul Bllgi UnlvsrsltMİ • Inönü Cad. No: 2i Ku«tapar Ittanbul T«l: 0216- 38117 50 www.nilayyllinaz.com • slhlrildegnekcuınhuriy«tOgmall.com SAYFA 32 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1053