Katalog

K J R \[ C Ömer Erdem'den şiirler KireçCenellikle uzun şiir- lerden olusan ama laf kalaba- lığıyla uzatılmış izlenimi veren yapay çağdaş eplklerden çok farklı bir yerde konumlayabl- leceğimiz şiirler var KireCte. Bu da şairin dünyaya nokta atışlanyla, anlık saptamalarla değil, daha derinlikli sezgilerle baktığını gösterlyor. Bazı şlir- lerdeki çağnşım zenginliği on- ları tekrar tekrar okumayı ge- rektiriyor. Kireç, dünya ace- misl bir şairin sözde ustalaş- masının ve farklılıklara yürü- mesinin örneklerini taşıyor sayfalarında. H Bâki ASİLTÜRK • • mer Fîrdem, 1990'larda şa Oirliği ve dergicilifti ile ede- biyat dünyasmda belirmiş isimlerden. Bir dönem, ar- kadaşlarıyla beraber Kaşgıır dergisi ni yaklaşık 40 sayı siırdüren ()mer I'lrdcm'in ilk şiiri, Diriliş'tc çıkmış- tı. İlk kitahı Dünv.ıvn Snrkıtılan Ip- lcr'i 19%'da yayımlayan şairin Mc- sntesi KnJar tnleyen Kiiyfiiiı; Yitirişler, Yantn Agaçhrve /;Vvc7adlı kitapları bu- lıınuyor. Bu kitaplar, yakııılarda Evvel adıyla tek cillte toplandı. Bııradaıı bakıla- rak, şairin ilk döncm şiirlerinı tek cilıtc toplayıp Evvelsonrasını şiirinde yeni bir döncnı olarak çizdi£ı ilerı siırülebilir. \ latırlanaca£ı üzere TRT 2'de yayımla- nan edebiyal progjamı "()kııdııkça"yı son birkaç yıldir ()mer Hrılcm hazırlıyor- ılu. Onun /.amanıiHİa ncsncl lutumun ıla sonucıı olarak nitclik sı^r.ııııası yapan vc şiire ılikkaı çckici oraııda ycr vctvn pro>;- ram j»örüniir-j;öriinmcz t-llcr taradndan yayından kaldırılmca TRT 2 şinnlilcrdı- o (,-ok eski, hilincn yavanlı^ına döndti. Bıı tdevizy<m maccrasına şuıııın i(,-in dcgin- nii' £i-*rv£' duydıım: tstisnaliir hcr zanuuı vardır ama şairlerin pörscl nu'dyada, j»a /t'tc köşı-lcrindf sürukli yı-r almaya başla- maları onların şairli^ini gcncllikle zcdeler hatta i^lerindeki şiir damariarını kıırııtur. Bıınıııı örneklcri ıızak vc vakın j^cçmiştc nıaalesef az de^ildir. ()mt-r Firdem'de iso iKTcdcysc tcrsi olılıı. Birkac," yıl öncc* /-»•- vcfk şiirindcki sn,ıamaıım ıSrncklcriııi vcrcn şair şinuli de Kin\'k' şiiriıuleki <lc- rinleşmcnin ve algı hırklılı^ınm nitclikli verimleriyle buluşturdu bizi. Pcki, larklılık dedi^imiz şcy ner 1 Farklı- lık, şairin görselliğe olan yoğun eğilimin- den kaynaklanıyor. Buradaki gnrsellik, somut/ görüel şiir anlamıtuia değil; imge- lerin görselleşmesi, metatiziğin esrarlı ılehlizleriııden ılegil de hayatın görsel ay- rtntılanndan imge ılevşirilmesi anlamın- da. 1990'larda yazdıgı şiirlerde hatta 2006 tarihli Evvcfıic metafizik algıyı öncelcyen Hrdem'in son kitabı Kireç'te görsel imge- ler dahu bir önc çıkıyor: "Bardaklann ağ- zına vıırurdıık kaşıkla" (s. 37), "Miizelere koysalar bizi yanımıza notlar düşseler" (s. 45), "Şeitali tiiyleri gibi yıımuşak kadınla- ra/ kahvesini yııdumlarkcn iştah kabarta- cak" (s. 64), "Kirli çamaşırlan katlarken" (s. 68). l'ahminen şairin yaşantısmda farklıla- şan tarafların yönlenılirmesindeıı ve kııv- velle mııhtemeldir ki gtinümüz dünyasın- da gürselliğin tııttu^ıı yerin yadsınamaz bir biçinıde şiire girmesinden söz etmek gerekiyor. Kin.\ teki bu durunıu lark et- liginnlc, saytaları \-evirirken Oscar Wil- de'ın şu sözüııü hatırladmı sık sık: "Düıı- yanııı gizcmi, görünendedir." Peki, bu voğıın gör.selligin ardında metafizik boyııt yok mur 1 Bazı şiirlerde var; ama şairin ön- celediği daha çok hayat, yaşanan hayat gi- bi gelıli bana. Bıırada; dünyaya açılma, dünyayı görme, varlıgı bir de somııt-gör- sel yanlarıyla kavrama söz konıısıı. Dedi- ^im gibi, bazı şiirlerde şair fizigin ötesine, dııygulara da bakıyor: "Dostlar süpürsün betıi/ önıriin gölgeligi şu taşlıktan/ ah öl- keden bir tiirİii kurtıılamadım" (s. 31) Kircç'ie belli izlekler larklı şiirlerıle sık- lıkla karşımıza çıkıyor ve kitabın tamamı- na yayılarak bir ruh ortaklı^ı yaratıyor. Su, tıız, kireç, kahve. bardak, taş, ateş ve bıınlara ek olarak simgesel okumaya açık şekilde çeşitli hayvanlar... Bütün bıınlar kitabıtı aılela tek zamaıı aralıgında mey- daııa gelirildigini düşiindürijyor. Parça- lanmış ve olan biteni orasından bıırasın- dan tııtmaya çalışan algıya bütünlük ka zanılırmaya çalışıyor şair. Insanın halleri insanlık lıalleriyle birleşerek bu bülünsel- liğe hizmet ediyor. Buııa, şairin zihninde yeni açılan dünyanın saptanması da diye- biliri/, inıgelemde patlayan aionılaıın ha- yata yayılması da diyebiliriz. Kireçin omurgasını meydana getiren temel argümanlarımlan biri de eleştirel- lik. Son zamanlarda yazılan şiirde, tkinci Yeni'nin ilk yıllarında giirüldüğü iizere, eleştirellij*in genellikle ironiden güç alan bir biçemle yansııılılığı dikkat çekiyor. Dogrudan saldırı ya da yıkıp parçalama biçiminde ve biçeminde bir eleştirellik yok jiir ılilinde. Mııstata lürılem C )zler ve Ali ()zgiir ()zkarcı bu yakınlarda bu tarz şiirin nitelikli örneklerini veren şairler arasında. Omer F r ,rtlem'in A7rt%'inde ise kitaba kimlik kazandıran eleştirellik çok az ör- nekte ironiye ılayanıyor. C.) daha çok, me- taforik, (irtiıliı bir eleştirelli^i benimsiyor. " Dün süt gibi kardeşlerim vardı/ bugün kireç akıyor yiiziimüzden" (s. 1) derken, ülkenin beceriksiz poliiikalar yüzünden siirüklendigi katman parcalanmışlığına dikkat çekiyor. "Hyagönlümün dininden söz açan saksağan/ eya ilk köşede beni bir öpücüğe asan kalpazan" (s. Î9) dize- leriyle, yolsuzluklara ironik bir eleştiri ge- tiriyor. Bu belirlemelere, kitabın en iyi şi- irlerinden biri olan ve modernist algıyla ..ızılmış bir lablı andıran "Hayvan"ı da bütiinüyle eklemek gerek." InUrntt M(I«I icin: www.Kkfithla>COTi I t h a k f ••*"",-»<-••" ; ; • ; , . . . . . • • • • • " '7 • • - • • • ' " • : : , . . . - • • • ömer Erdem , C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 5 3 Kireç/ Ömer ErJem/Evvrcst Yuytnla- rı/92s. SAYFA 29