Katalog

larla dolu 50'den fazla kitaba imzası- nı ato. îlk öyküleri 1898'den sonra dergilerde çıkmaya başladı. 1900'de Kur- dun Oğlunun (Kurt Kanı) yayımlanmasıy- la dünya büyük bir yazarla buluşmaya baş- ladı. 1901'deylfâ/anmn Tannsı, 1903'te Uçurum însankrita yayımladı. 1903'te ya- yırnlanan Vahşetin Çağnstndan sonra iyi- ce tanındı. Vahşetin Çağnsı neredeyse dünyanın tüm dillerine çevrildi. Sinemaya da uyarlanan kitabın 1964'te yalnızca ABD'de tirajı 6 milyonu geçmişti. 1904'te Deniz Kurdu nu, 1906'da Âdem'den Önce'yi, 1907'de YaşamıSev- mek'i, 1907'de Demir Ökçe'yi, 1909'da Snark adlı teknesiyle yapuğı Pasifik yolcu- luğu sırasında Martin Ederiı, 1910'da John Barleycornu, 1910'da GüneyDenizi Öykülerfni ardı ardma çıkardı. Kitaplan- nın geliriyle geçinerck "Kurt Evi" dediği evine yerleşti. 1913'te ülkesinin ve dünya- nın en çok okunan ve en çok telif ücreti alan yazarlanndan biri oldu. Jack London'ın yapıtlannın bir kısmın- da "vahşi doğa" görülür. lnsanlann Ku- zcy'in el değmemiş topraklarındaki vahşi yaşamla savaşınılarını aktardığı bu yapıda- nnın arasında Kurdun Oğlu (Kurt Kanı), Ateş Yakmak, Vahşetin Çağnsı, Yanan Günışığı, Alaska Kid, Ay Vadisi\e Beyaz Diş'i sayabiliriz. Bu yapıdarının kimi kahramanları hay- vanlardır (kurtlar, köpekler). Bu simgesel kahramanlanyla Jack London, haksızkk- larla, adaletsizliklerle savaşmanın gereklili- ğini aktardı. Doğa-insan ilişkini başanyla yansıttığı bu yapıdar, bu türün en başanlı örneklerindendir. Özellikle sert doğa ko- şulları ve bu koşullarla savaşan insanların başanyla betimlendiği bu yapıdar, Jack London'm çarpıcı gözlemleri ve vurucu anlatımıyla çok sevilen yapıdan oldu. Bu yapıdardaki kahramanlar, acımasız doğa koşullarıyla baş edebilmek için özverili, sağlam yapılı, güçlü iradelidir. Bazı yapıdannm konusu da 'deniz'dir. Aynı zamanda bir 'deniz serüvencisi' de olan London'ın, gemicilerin denizle sava- şınılarını aktardığı bu yapıdarının arasında ise Elsinore'da Isyan (Gemide îsyan), De- niz Kurdu, Denizin Çağnsı, GüneyDenizi Öyküleri, Snark'ın Seferi, Bahk Devriyesi Hikâyeleri (Istiridye Korsanlari) vardır. Bu yapıdarda da deniz insanlan (okyanuslarla boğuşan güçlü kahramanlar) olanca canlı- lığıyla okuyucunun karşısına çıkar. Demir Ökçe (1907). emekçilerin direni- şi ve yenügisinin romanıdır. 1900'lü yıllan- nın ekonomik bunalım sırasında, kapitaliz- min emperyalizme dönüşmcsinden Üoğan toplumsal sorunlar, sendikalar, grevler, iş- sizlik, açlık yıllandır. Devrirn için her şey hazırdır ama oligarşi de hazırlıklı, örgütlü vc acımasızdır. Bu "oligarşik yapı"nm adı- dır Demir Ökçe. Epik, öğretici bir anlaüm vardır bu yapıtta. Faşizmin yükselişinin düşsel anlatımıdır ve Jack London'ın siya- sal tavnnı belirleyen yapıdarından biridir. Uçurum însanlanjack London'm çok okunan ve işçi stnırının sesini duyurnıayı başaran yapıtlanndandır. Jack London, Türkçede Sevginin Kaak- sızı, Alın Teri. Açlar Ordusu, Büyük Serü- ven, Can Yoldaşı, Direniş, Doğu Yakası, Inci Peşinde, Hawai Hikâyeleri, Güneş Çocuğu, Halk Avcısı, Şatak Kızı, Acı Kuv- vet, Cinayet Şirketi, Demiryolu Serserileri, Intihar, Dehşet Ülkesi, Gemide lsyan, Dö- nek, Düş Ülkelerine Yolculuk, Sirk Köpe- ği, Şampiyon, Tanrüarye Köpekler, Ya- nan Gün, Adem 'den Önce, Geleceğin Hi- kâyeleri, Kız Kar ve Kan gibi adlarla ya- yımlanan yapıdannda incelikli bir duyar- lıkla toplumun alt tabakalanndaki işsizle- re. sirklerde çalışanlara. boksörlere, sar- hoşlara, serserilere, işçilere, yasadışı koşul- larda yaşayanlara, sokaklarda geceleyenle- - re, kadedilen Kızılderililere, melezlere. toplumun dışlamak istediği insanlara yak- laşır. Bu yaklaşımında karşımıza serüven- lerle dolu romantik yaşamlar çıkar. Konulannm ve yaklaşımının zaman za- man değiştiği görülür. Sosyal Darvvinizme inanan Jack London'da bireycilikten sos- yalist düşünceye doğru ağır ağır ilerleyiş vardır. tnsana karşı olan düzenlerin getir- dikleri toplumsal adaletsizlikler Jack Lon- don'ın asıl sorunudur ve bu sorunların üs- tesinden gelebilmek için insan güçlü ol- mak zorundadır. Güçlü kahramanlarJack London'ın belirgin özelliğidir. Adem 'den önce de "uzak geçmiş"i, Kızıl Veba'da "uzak geleceği" anlatır. lnsanı insan yapan uygarlî tasanmma büyük değer verir ve uygarlık olmadığında toplumsal yaşamın nasıl olacağuu "olmayana ergi" yöntemiyle araşünr. Kaybolmuş bir uygarlığı öyküle- diği Kızıl Vefca'da insanın yenemediği iç- güdüleri olduğunu savunan London, uy- garlığın insana getirdiklerini anlatırken bu alegorik öyküleri aracılığıyla kendine özgü sosyalizm anlayışuıı da aktarmaya çalışır. Jack London'ın gerçekçilik anlayışının bileşenlerinden biri de onun hep gördüğü, tanıdığı, bildiği yerleri, konulan. kişileri yazmasıdır. Bunun içindir ki onun serü- venci ve dünyanın çeşidi yerlerini gezip gören yapısı yapıdarına da olanca çeşidiliği ve zenginliğiyle yansımıştır. Onun gizeme yolculuğu, örneğin Doğu Yakası'nda yaşa- dığı üç ayın notlarmdan olujan Uçurum însanîan ve Güney Denizi Öyküleri edebi- yat çevreleri ve okurlarca uzun süreler ina- nılmaz bulunmuştur. Deniz Kurdıî'nun "Kurt Larsen"i, De- mir Ökçerûn "Everhardin"i, Martin Ederiın "Martin"i, kimi öykülerindeki kö- pekler, onun "güçlü adamlar"ın dünyayı düzelteceği düşüncesinin ürünüdür. An- cak bireysel kahramanlığın ve bireysel sa- vaşımın zafcr kazanamayacağını da trajik sonlarla vurgulamasını bilmişdr. Martin Eden'ın intihar etmesi, Demir Öfece'de iş- çi sınıfının ağır yenilgisi, Deniz Kurdu nun Kaptan Larsen'inin düş kınklığı bu trajik sonlardan bir kısmıdır. Kahramanların dünyayı düzeltemeyeceği iletisini aluız bu trajik sonlardan. Özellikle Martin Eden ve Demir Ökçe ile devrimci bir yazar olarak Jack London, bireysel başkaldın felsefesiyle ilerici demo- kratlıktan sosyalisdiğe geçen, kendine öz- gü bir edebiyat çizgisi izledi. Dos Passos, Upton Sinclaire, Sinclair Levvis ve John Steinbeck'in gelişmesinde önemli etkileri oldu. Jack London, en çok okunan romanla- nndan Martin Eden'm kahramanı gibi ya- şamına kendi eliyle son verdi (22 Kasım 1916). Martin Eden, sıradan bir denizcinin nasıl büyük bir yazara dönüştüğünün öy- küsünü anlatmaktadır. Olaylan ve kişile- riyle roman tümüyle London'ın özyaşam- öyküsel anlausıdır. Yol (1907) vejohn Barleycom (1913) da Martin Eden gibi onun yaşamöyküsel romanlandır. London bu yapıtlarında kendi yaşam serüvenini aktarır. Bu yapıdar gibi Devrim ve Diğer Yazılar (1908) da özyaşamöyküsel ögele- riyle London'ın yaşammdan izler taşır. Jack London hakkında eşi Charmian London,.Jack London Kitabı (1921); kızı Joan London Jack London veDönemi (1939) ve Inving Stone At Sırtmda Bir Denizci (1938) adlı kitaplar yazdı. Birçok yapıtı sinemaya uyarlanan, sos- yalisdikten hiçbir zaman vazgeçmemesine karşın Amerika'nın en çok okunan yazan olmayı başaran ve hep "kahraman bir ya- zar" olarak bilinen Jack London'ın yapıt- lan dünyanın her yanında hâlâ ilgi çeki- yor. • Parayı Verdi Düdüğü Çaldı Sonat ve Edebiyat Dünyasmda CIA Parmaği Frances S. Saunders Soğuk Savaş'ın civcivli günlerinde ABD, Batı Avrupa'da gizli bir küHürel propaganda programına büyük nıiktarda para ayırmıştı. 'Bu programm ana özelliği, böyle bir programın olmadığı iddiasıydı. Amerika'nın Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) bu programı büyük bir gizlilik içinde yürüttü... Kültürel Özgürlük Kongresi'nin otuz beş ülkede bürosu vardı. Kongrc yüzlerce personel çalıştırıyor, yirminin üzerinde saygın dergi yayınıhyor, resim sergileri açıyordu; bir haber ve filnı servisine sahipti; tanınmış kişilerin katıldığı uluslararası toplantılar düzenliyor; müzikv;ilere ve ressamlara ödüller dağıtıyor, konser ve sergi olanakları sağlıyordu. Tek amaç uzun zamandır Marksizme ve komüniznıe yakınlık duyan Batı Avrupa aydmlarmıyavas yavaş "Anıerikan tarzı" bir bakış açısına ısındırmaku.' Türkçesi: Ülker İnce Jack London'ın Toplu Yapıûan/ Dizi Editörü: Kadir Kıvûcunh/ Cem Yayın- ] kırmızı( evı. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1065 SAYFA 11