Katalog

oo o _ j o Tartışma yaratacak saptama: Doğa Yazarımız Doğan Kuban bugiin ikinci sayfadaki yazısında tartışma yaratacak bir saptama yapıyor ve inşaat şirketlerimizin uluslararası alandaki başarıları ile, 1960'dan sonra Tiirk işçilerinin ucuz iş gücü olarak Aınna gitmelerinden farklı olmadığını söylüyorl Kuban'ın bu saptamasını tartışıyoruz... Kuban ne kadar h * Orhan Bursalı • Reytıan Oksay D oğan Kuban 'Çağdaş Dünyayı Yorumlamak Temel Sonındur' başlıklı yazısında ilgitıv bir saptama yapıyor. Kuban, okurlarımızın izlediği gibi, başta İslam ülkeleri olınak iizere diğer ülkelerin de, orta ve yüksek teknoloji mal ve hizınetler üretiınine geyemedikleri sürece, gelişmiş ülkelerin pazarı olmaktan ve sömürülmekten kurtulamayacaklarını ve <,ttğdaşlık düzeyine yükselemeycceklerini vurgulayan yazılarıyla ön plana <,ıkrı... Kuban bu baftaki yazısında, dergimizin öte- den beri paylaştığı, destcklediği ve savunduğu bu düşünccyi bi- raz daha irdeliyor ve Türk inşaat şirketlyerimizin başarılarım, esas olarak ucuz emek gücü ihracatı olarak görüyor ve Türk iş- Vilerinın Avrupa'ya göçü ile kıyaslıyor. Bu hafta bu görüşü, bilim ve teknoloji politikaları ve eko- noıni ile ilişkileri konusunda uzman yazarınnz Aykut Göker ve Mahmut Kiper ile tartışıyoruz. Kuban'ın yazısını okuya- caksınız, biz burada bu yazının tartışacağımız iki paragrdfını alı- yoruz: "Bu teknoh}jik yarısa katılamayan toplumlar, 21 yüzyılm marjinal toplumları olar.ık kalınak zorundadırlar. Türkiye'nin bilim, sanat ve spordaki duru- mıı, teknolojidc de aynıdır. Türt inşaatfiımalan- nın /an biziın için n c t ' e n '" ) ' u " 1 ' u olursa olsun, bu, İkinci Dünya Savaşı sonrasmda Türk işçilerinin ucuz is gücü olarak Avrupa'ya gitmelerinden farklı değildir. Bi:im Istanlnıl metmsunu ya da Boğaz köprülerini yahancı fiımalam, nhım snncrahnı Ruslara yaptırmamız, sağlık araçVa- rını, öneınli ilaçlan ithal etmemiz, bilgİMiyar ve iletifim araçiannda ve hatta otomotifsanayisinde dışarıya bağımlı «/- ınamız, Ihvlet üniversitelerini İntfilizce dilli yapmamız, gök- delen projelerini ithal etınemiz ulusal teknolojinin düzeyinin nerede kaldığmı aykça anlatnıaktadır." Karşılaştınna: ALMANYALI İŞÇİLERİMİZ Ml, YOKSA TÜRK ÎNŞAAT ŞIRKETLERİ MÎ? önce inşaat şirketlerimizin başaıımlarına bir göz atalım: Dış Titaret MüsteşarlıJJının verileri şcıyle: İnşaat şirketleri bu- güne kadar ülke dışında toplaın 155 milyardolarlık iş üstlen- di. Sadece 2003-2009 yılları arasında dış ülkelerde 102 mil- yardolarlık tş üstlcndiler. 2008'daki iş bacıni yaklaşık 23 mil- yar dolar, 2009 yılında ise 18 ınilyar dolar oldu. 2009 yılında alınan işlerin dağılıını şöyle ıılmuş: %32: ya- pı; % 32.7: Ulaşım; % 11.9: Enerji; %7.2: Su işleri; %5.7 alt yapı. Ahnan işlerin 74'ü Afrika, 79'u Ortadoğu, 120'si BTD (Bağıınsız Ülkeler Topluluğu) ülkeleri olmak üzcre 37 ülke- de 313 yeni iş alınmış. Parasal tutar agsından işilerin ağırlı- ğı Afrika'da: %37.3, Ortadoğu yüzde. Uluslararast inşaat sektörü dergisi Engincering News Reconfa göre, dünyanın en büyük 225 uluslararası inşaat şir- ketleri arasına, Türk şirketlerinin sayısı, bir önceki yıla göre, 23'ten 31'e çıkmış. Çin'den sonra ikinci sıraya yükselmişiz. Bunlar Türk müteahhit şirketlerinin aldıklan toplam iş liac- mi. Bu toplamda ne kadarı kâr ne kadarı Türkiye'ye döviz ola- rak transfer edildi ve Türk ekonomisine net destek girişleri ol- du, bilmiyoruz. Ancak, inşaat şirketlerinin Türkiye'ye net kat- kılarını salt net kâr ve transfcri ile a^ıklamak dogru olıııaz. Pek (,x)gu Türkiye'den binlerce işçi götiirüyor ve v.ılıştınyor. İşyilerin Türkiye'ye kazandırdıgı dovizler var. Runun yanısı- na inşaat şirketlerinin pek yok malzenıeyi Türkiye'den trans- feri söz konusu. Yurtiçinde üretilen ınalların bu yolla dışarı- ya satışlanna bir tür aracılık da yapmış oluyorlar. Şimdi gelelim igçilerimizin başanmlanna: 45 yılda işçilc- rimizin (Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, Avusturya, l>aninıarka'dan...) net döviz transferi, Merkez Bankası kayıt- larına göre, 75 milyar dolar! Bu banka kayıtları! Işçilerimizin bankalar üzerindcn de- ğil de doğrudan Tiirkiye'ye soktukları, barcadıkları, ev vb. sa- tın aldıklan mal ve mülklere ödedikleri dovizler var, ki bun- ların toplamı belk i de 75 milyar dolan kadayacak yükseklik- tedir! Şüphesiz, iş<,ileriınizin başka ekonoınik, kültürel ve sos- yal olarak Türkiy^'ye yaptıkları katkınıtı parasal karşılığını hc- sap etmek olduk<,-a zordur! Binlerce iş<,imize Almanya'dan cnıeklilik nıaaşları gelmektedir. Burada işsiz yüzbinlerce iş(,i- nin Avrupa'ya gitmesiyle, Türkiye büyük bir sosyal baskıdan kıırtulmuştur! (24 Aralık 2009 tarihli Dünya gazetesinin ha- berine göre, Türk işçilerinin sadece Almanya'daki bankalar- da 300 milyar dolara yakın mevduatları var. Merkez Bankası faizleri yok düşürdügu için, paralarını Almanya'daki bankalarda tutuyor!) Türk iş(,ılerinin döviz transferleri Merkez Bankası kayıt- larına göre yılda 2 milyar dolar civarında sürmektedir! •** Şimdi inşaat şirketlerimizin dışarıdaki başarılarıyla Türk işçilerin başanlarını (ve katkılarını) terazinin iki kefesinc koy- duğumuzda, bangi kefenin ağır bastığını söylersiniz, bilmiyo- ruz. Ancak bize göre, reddedilemeyecek bi(,imde, işçilerimi- zin "ucuz emck" ihnıcntından Türkiye'nin kazandıklarının miit- hiş bir büyüklükte olduğunu kestirebiliriz! Yani büyük bir ola- sılıkla, bu alanda is\ilerinıiz inşaat şirketlerine göre fark atınış görünüyorlar.. Tabii, burada tartıştığımız nokta, bu karşılaştınna değil, biz sadece, konu a^nlmışken, bu iki "sektörün" katkılarına ktış ba- kışı bir göz atmak müınkün ınü acaba dedik... *•* Konu, inşaat şirketlerimizin dışarıya "ihra<," ettiği mal ve bizmetlerin "teknolojik değeri", bunun, tıpkı işçilerimizde ol- duğu gibi, "ucuz emek ihracı" ile benzer katcgoride değerlen- dirilipdeğerlendirilemeyeceği... Kuban diyor ki, inşaat şirketlerimiz örncğin yüksek teknoloji ve bilgi gerektiren nükleer santral, metro vb gibi yapı inşaa- tında ya yoklar (ya da ana şirket- tek başlarına değiller.) Bu sayfada görüşlerine yer vcrdiğimiz Dursun Yıldız'a gö- re, başarının temelinde salt ucuz işgücü yok, bazıları "akıllı gök- delen, büyük metro, havaahını gihi daha ileri teknoloji ge- rektiren alanlarda infaatları başarı ile tamamlayarak söz sahibi olmaya başladı.. Ancak bu ilerleme nükleersantral, yüksek ke- mer baraj, uzun acıklıklt asma k<iprü gibi özel bazı alanlara ka- dar henüz ulasamadı.. Dünyada ileri teknolojik yapılarm bepsi için rekabet edecek konuma gelememiş olsalar da, ba- zı alanlarda ileri teknoloji ve uluslararası standartları uygula- yabilme kapasitesini arttırdı. Gelecekte ileri teknolojik yapı- larda rekabet şansıımzm artmasmın en etkili unsuru ise bu ya- pılann müşavirlik hizmetleri alantndaki ilerleme hızımtz ola- caktır." Ancak, inşaat şirketlerimizin ileri teknoloji kapasitelcri- nin nasıl ve hangi yöntemlerle "istatistiklere gireceği", bu ile- ri teknoloji kapasitesinin neleri iı^rrdiği konusunda, elde sağ- lam bir veri ve bilgi yok. Teknoloji -ekonoıni- ileri teknoloji politikalnrı konusunda uzman insanlarıınızdan Mahmut Kiper diyor ki: Aslında ül- kcmizin ileri teknoloji üretimi ve hizmetlerinde ibracatımız- daki payı aysından duruına baktığımızda, Dofian Kuban'ın söy- ledikleri doğdu ve anlamlı geliyor. Anlaşılan Kiper de, inşa- at^nların ileri teknoloji özelliğinin istatististiklerde nasıl go- rüleccği konusunda sıkıntı i^inde! Ayrıca bu konu sadece inşant<,ılarla ilgili degil, Türkiye'nin iı,«ride yüksek/orta ve veya ileri teknoloji ürün (mal ve hiz- metler) konusunda istatitikleri de sağiıklı değil. Örneğin ge- ıpn yıl yapılan lstanbul Sanayi Kongresinde Türk davetli ko- nuşmacılardan biri kalkıp, Türkiye'nin toplam ihracatı için- de ileri tekonoljik ürünlcrin payının yüzde 16 ya (.ıktığını söy- leyebiliyor! Eğer öyle olsaydı, Türkiye ABD, AB ve Çin dü- zeyinde olurdu! OECD rakamlarında, Türkiye'nin ihracatın- da ileri teknoloji payı yüzde 1,4 olarak görülmektedir! lı itib döneı da orı olum.- lerin duğu İM/ Y Ayku ta, iil Ive IK etkili törde dir." H rna d< dört; öncei Imalat sanayisinin küresel teknolojik İleri teknoloji 1} Uzay ve havacılık 2) Bilgisayar, ofis cihazları 3) Elektronik-haberleşme 4) llaç+tıbbi Orta-yûksek-teknoloji 5) Bilimsel aletler 6) Motorlu araçlar 7) Elektrikli makineler 8) Kimya sanayi 9) Diğer ulaşım araçları 10) Elektrikli olmayan makineler Orta-düşQk-teknoloji 11} Lastik ve plastik ürünl 12) Gemi inşası 13) Diğer imalat 14)Demiriçermeyenmet 15) Metal olmayan miner 16) Işlenmiş metal üriinle 17) Petrol arıtma 18) Demirli metaller Düşük-teknoloji 19) Kâğıtbaskı 20)Tekstil ve giyim