Katalog

Cumhuriyet KITA Haziriayanlar: Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiödem Gündeş, Mustafa Oelioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK OKUMA Hüseyln Yurttaş -ı Mavisel YENER A nı, otobiyografi, biyografı, özellikle çocuk ve gençlik edebiyatında, başına sık sık kazalar gelen bir tür. Çocuklara, büyüklerin sıkıntılı, ger- gin anılarını okutmak doğru bir yaklaşım değil. Onları, yetişkin dünyamızın sıkın- tılarını paylaşmaya zorlamak için, büyü- melerini beklemeliyiz. Genç okurlar, ya- zarların yaşadıklanndan çok yazdıklannı kavramaya çalışıyor ve seviyorlar genel- likle. Yazan kişinin hayata bakışı, dünya görüşü verilirken çocuk ve gencin dilin- den anlatılmazsa, öğretici, sıkıcı bir tü- tum içine girme tehlikesi büyük. Ancak, yazar özyaşam öyküsünü ya da anıtannı anlatırken/yazarken onlara kişiselliğin ötesinde bir boyut kazandırmayı başarır ve genç okurun hoşlanabilecegi bir dil mayalarsa o zaman gençler ve çocuklar zevkle okuyor. Hüseyin Yurttaş'ın çocukluk ve genç- lik anılarını topladığı Molekül isimli yapıtı anılar bütünü olarak kalmayıp çocuk okurun ilgiyle okuyup sevebileceği bir dille yazılmış küçümen bir çocuğun öy- küsünü banndırıyor. Yazar, iyi bir göz- lem, doğru yargılama gücüyle birlikte, belleğinin uçurumunda yitirmediği çocu- ğun gölgesini izliyor. Yurttaş'ın "Molekül" adlı kitabı; doğduğu Kozbeyli köyünden başlayıp Edirne'de öğretmen okulunu bitirerek, meslek yaşamına atıl- dığı günlere değin anılarını kapsıyor. Ya- zar, çocukluk ve gençlik dönemine iliş- Şiirieri ve çocuk kitaplanyla tanıdığımız Hüseyin Yurttaş bu kez bir anı kitabı ile çıktı karşımıza Molekülkin anılarını, güçlü belleği ve dikkatle saklanmış zengin arşivin desteğiyle, in- ce ayrıntılarla donatıp, akıcı bir söylemle sunuyor. Kitabın sonundaki fotoğraflar anıları güzellemiş. Daha önce Yeni Asır gazetesinde "Cu- martesi Sohbetleri"nde parça parça ya- yımlanmış bu anıları Hüseyin Yurttaş ye- niden kaleme almış. Ortaya Molekül çık- mış. Ufak tefek olduğu için arkadaşlan- nın Molekül adını taktığı şairimiz/yazarı- mız, dünyasına açılan kapıları aralarken son derece içten. Kimi zaman gülümseten, kimi zaman iç burkan anılar öykü tadında anlatılırken bir yazarın hangi koşullarda yetiştiğinin izdüşümü oluyor. Güne ve geleceğe ak- tardığı deneyimlerle de önemli notlar bunlar. Izmir'in Foça ilçesinin Kozbeyli köyünde başlayan bir yolculuk bu. Altı kişilik Yurttaş ailesiyle tanışıyoruz ilkin. Evde sevgi egemen, anne ve baba ça- lışkan, dürüst insanlar, tanmla uğraşı- yorlar, Yokluk olsa da onlar her şeyin başının sevgi olduğunu biliyor. Hüseyin Yurttaş üç erkek kardeşin en küçüğü, çocukluğundan beri ailenin gözdesi. "Iki ağabeyim de benim okumam ve gelece- ğim için adeta çırpındılar. Anneme, ba- bama olduğu gibi onlara da hep minnet duydum. Gönül borcunun altından kalk- mak için de ömür boyu çırpındım diyebi- lirim" (s. 24). Hayriyanım Teyze, Topal Hafız, Mu- ammer Amca, Berber Faik gibi karakter- ler zaman torbasından çıkıp gelen öykü kahramanları gibi, sayfalarda yerierini al- mışlar. Yurttaş, çocukluğunda oynadığı . oyunları eksiksiz saymış: Çelik çomak, Kaydırak, Beş Taş, Elim Sende, Yakan- top, Seksek, Dringa... Yazann çocuklu- ğunda beslediği hayvanlan öğrenince çocuklar için yazdığı hayvan öykülerinin anlamı değişiyor bizim için. llk kedisi Şa- tır, kuzusu Karagöz, köpeği Kuli, eşeği Kara Süllü, Beyaz inek, Sakar Keçi, ona hayvan sevgisini vermişler. Yurttaş'ın anılarını okuduğunuzda, kitaplannda yö- resel yiyeceklere neden yer verdiğini ko- layca çözebiliyorsunuz. Çekme makar- na, piruhi, fincan böreği, soğanlı pide, kocaduymaz, bezdirme, ebe çöreği bunlardan yalnızca birkaçı. Molekül adı verilen bu çocuğun kitap- lartn, türkülerin büyülü dünyasına nasıl girdiğinin öyküsü genç okurlann çok ho- şuna gidecek. llkokul dördüncü sınıftay- ken karar verilir, küçük Hüseyin Ortaklar llköğretmen Okulu'na gidecektir. Ne ki, gerekli belgeler köye zamanında ulaş- maz ve Yurttaş sınavı kaçınr. Tek çaresi vardır ortaokula gitmek. Orada yaşama sevinçle bakışında, geleceğe inanışında payları olan değerli öğretmenleri olur. Menemen Ortaokulu'ndaki Türkçe öğ- retmeni bir şairdir: Rıza Apak. Varlık der- gisinde şiirieri çıkan bu değerli öğretmen Hüseyin Yurttaş'ın şiiri anlamasında yar- dımcı olur. Daha sonraki Türkçe öğret- menleri de onu şiir okuması ve yazması için yüreklendirirler. Ortaokuldan sonra üç yıllık öğretmen okuluna gitmek için başvurur. On beş yaşında, Edirne llköğ- retmen Okulu Giriş Sınavlan'nın sözlü bölümü için yollara düşer ve Istanbul'u ilk kez o zaman görür. Edirne'de sınava girişi, sonrasında Istanbul'a geri dönüşü heyecanlı bir yolculuk olarak kitapta ye- rini alır. Ancak heyecan burada bitmez çünkü Istanbul'a vardı- ğında son otobüsün az önce kalktığını öğrenir. Koskoca Is- tanbul'da küçücük bir çocuk... Bir taksici imdadına yetişir, oto- büsü yakalamaya çalışacağını söyler. Bu taksici öyle bir "in- san"dır ki, satırian okurken uzun uzun düşündürür bizi. Parasız yatılı bu öğrencinin delidolu gü- zelim gençlik günlerini okurken yazann arı-duru dilinde Türkçe- nin ezgisini de duyumsarız. Molekül'öe anlatılanlar, özel- likle şiir iklimine ve şairlere yol- culuklar, yazmaya meraklı gençler için bir yol haritası gibi. Molekül adıyla anılan çocuğun, "Değişen ölü" adlı ilk şiiri bir gazetede yayımlanır. O, şiirine ilerieyen yaşlarda baktıkça "16-17 yaşında bir in- sanın neden bu kadar karamsar olduğu- nu, neden ölümü anlatmak istediğini" düşünecektir. Lise çağlarında Van Gogh, Renoir, Claude Monet, Henri de Toulose-Lautrec, Dufy gibi ressamlara hayranlık duymaya başlar. Çünkü lise yıllannda onu sanatla tanıştıran eğitimci- ler vardır. Molekül'ün arkadaşlannın kimi edebiyatla uğraşır, kimi fotoğraf sanatıy- la, kimi müzikle... Sonrasında da arala- nndan pek çok sanatçı çıkar. Okur, düşlerle başlayıp bugüne uza- nan yolun sonunda, boşa geçmemiş za- manlann tanıklığını yapmış olur. Kitabın ruhunu oluşturan temel öğeler; aile sev- gisi, bilgiye ve sanata verilen değer, hoşgörü. Yazann yaşadığı yerlerin tari- hine, geçmişine doğru yolculuk yapar- ken çocukluğuna, ilkgençliğine doğru yelken açtığımızda, bu iki düzlemin aynı kesitte birleştiğini gözlemliyoruz. Kitap etkin dili sayesinde neredeyse roman okuyormuşçasına bir izlenim bırakıyor okurda. Kitapta dikkatimi çeken, beni en çok düşündüren şey, o kuşağın hangi koşullarda yetiştiği ve bu kuşağı yetişti- ren kadrolar. öğrenim yaşamı boyunca sanat ve sevgiyle yoğrulmuş bir insanın portresi, ister istemez şimdiki eğitim sis- temimizle karşılaştırmalar yaptınyor bi- ze. örneğin, liselerde resim ve müzik eğitimi üzerinde epeyce düşünüyorsu- nuz. Anı kitaplannda az rastlanan sözcük ekonomisi, eksiltili söyleyiş Yurttaş'ın şair yanının yansıması. Molekül'ü okur- sanız anı türünün tadına varacak, Hüse- yin Yurttaş'a teşekkür edeceksiniz. Köşemizden bir de duyuru yapalım: 2010 Yılı Izmir Kuş Cenneti "Arkadaşım Flamingo" temalı Ço- cuk öyküleri Yanş- ması, öykü yazan herkese açık. Aynntılı bilgiyi www.izmirkus- cenneti.gov.tr adre- sinde bulabilirsiniz. • »OLEKOL www.maviselyener.com * Molekül, Hüse- yin Yurttaş, Say Ya- yınlan, 2009, 245 s, 12+ yaş SİHİRLİ HABER ' *«**• •• Haydi kitap kurtları, dersimiz: ATATÜRK T urgut Özakman'ın kaleme aldığı "Dersimiz: Atatürk" filminin seyirciyle buluşma- sıyla birlikte Bilgi Yayınları tarafından basılan kitabı da raflarda yerini aldı. Ham- di Alkan'ın yönetmenliğini yaptığı film için Özakman uzun soluklu bir senaryo çalışması yapmıştı. Atatürk'ün gençliği, savaşları, mücadelesi ve devrimlerini çocuk- lara doğru anlatabilmek amacıyla çekilen filmin aynı zamanda kitaplaşması kitap kurtlarını çok sevindirecek. Senaryo, llkokul 5. sınıfta okuyan bir grup çocuğun, Ata- türk'ü daha iyi anlamaları için verilen ödevle başlar. Bu ödev onlar için Atamızın ya- şamına ve ülkemizin kurtuluş öyküsüne yapılacak uzun ve öğretici bir yolculuk ola- caktır. Bu yolculukta onlara önderlik edecek olan çocuklardan birinin ödüllü tarihçi "Dede"sidir. Ama bu "Dede" diğer tarihçilere hiç benzememektedir. O, tarihi sıkıcı bir geçmiş olarak anlatmaktan çok uzaktır sanki fantastik bir dünyanın tarihçisidir. Ço- cuklara Mustafa Kemal'in çocukluğunu, okul ha- yatını, askerlik kariyerini anlatır. Onları Kurtuluş Savaşı'nın en önemli cephelerine götürür, dünya- da eşi görülmemiş bir direniş gösteren Türk halkı- nın eşsiz kahramanlarıyla tanıştınr. Cumhuriyetin kuruluşuyla yoktan var edilen ülkenin emeklerini ve Ata'nın hayran olunası insani özelliklerini ba- zen canlandırmalar, bazen de tarihten gelen fo- toğraf ve videolarla öğretir. Hikâyenin masalsı bir dille anlatılmasının yanı sıra, okurları ve izleyicileri pek çok hoş sürpriz bekliyor. * Dersimiz: Atatürk, Turgut özakman, Bilgi Ya- yınevi, 2010,8+yaş S AY F A 24 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 4 8