Katalog

^ 9 yor. Yeri geldikçe kitapta başvurulan şiirleri, elbette düşünce şiiri tanımına girer, ama düşünceyi şiirsel ifadede, özel- likle an duru halk dilini kullanmadaki yeti- si, Cumhuriyet şiirimizin dili açısından ön- cü niteliktedir. Orhan Karaveli'nin kitabını okuyunca, Ziya Gökalp'in gerçek bilinı insanının nite- liği olan alçakgönüllüğünü duyumsuyoruz, ama onun ister Darülfünun'da, ister Malta sürgününde sürgün arkadaşlanyla günleri değerlendirmede, ister özel söyleşilerde eğitimci kişiliğini, bilgi dağannı karşısında- ki kişiye aktarmadaki yetenek ve cömertli- ğini, aynı zamanda kendi kişiliğinde öğren- menin yaşı ve sonu olmadığı ilkesini nasü uyguladığını görüyoruz. ULUS BİLİNCİ, KÜLTÜR VE UYGARLIK Orhan Karaveli'nin çalışması, bir tanıtım yazısını çok aşan önemli belgeler ve ayrıntı- larla dolu. Orneğin, idam tehdidiyle işgalci Ingilize çalışan "Divan-ı Harp" yargılan- masındaki yargıcın sorulan ve Ziya Gö- kalp'in yanıtları, günümüzde hiç gereği yokken -ya da Cumhuriyet'i dış güçlerin desteğiyle dönüştürme amaçlı- ülkemizi şi- kâyet eden ve karalayan yöneticilere de to- kat gibi yanıdardır. Bu yargüamada Ziya Gökalp dogrudan "soykınm" ile suçlanı- yor: "Reis: Türkler tarafından bir Ermeni katliamı olmuştur. Bunun için gerekli 'fet- va'yı siz vermişsiniz. Ne diyeceksiniz?.." Ziya Gökalp: Milletinize iftira etmeyi- niz!.. Türkiye'de bir Ermeni kadiamı değil, bir Türk-Ermeni mukatelesi (vuruşma, kavga) olmuştur. Bizi arkadan vurdular. Bizdevurduk!.."(s.7O). îşgal tstanbul'unda soykırım suçlamasıy- la Divan-ı Harp'te yargdayıp, suçlamayla ilgili tek belge bulamayan tngiliz, çareyi iş- gale direnen Türk aydınlarını Malta'ya sür- günde bulur. Ziya Gökalp, Türkiye'de ulus bilincinin, dolayısıyla ulusal devletin düşünsel ve ku- ramsal temelini atarken ulus harcının kül- tür, uluslararası ailenin bir üyesi olarak va- rolmanın da uygarlıkla, dolayısıyla bilimle mümkün olduğunu göstermiştir. Onun ulus anlayışını Atatürk aynen uygulamıştır. "Gerçek milliyetçilik bütün millederi ken- di mifieti ile eşdeğer görmektir" (s. 159). Günümüzde de geçerli yol haritasını henüz Malta mektuplannda hassas biçimde çiz- miştir. Şu satırlar sanki bugün yazdmış: "Biz, uygarlıkça Avrupalı, kültür açısın- dan da Türk olmalıyız. Kültür halktan alın- malıdır. O nedenle eski 'yazı dilini' bırak- tık, halkın konuştuğu gibi yazıyoruz. Aruz veznindeki gazeller gibi şarkılar da halka yabancı kalmıştır. Halkın iyi gördüğünü Hak da iyi görür, fakat uygarlığa gelince bunu kesinlikle halktan alamayız, çünkü uygarlık, ilimdir, fendir, sanayidir. Türk ve Müslüman kalarak 'Avrupalı bir millet' ol- malıyız. Amacımız, Avrupa uygarlığı içinde bir 'Türk kültürü' yaratmak olmalıdır" (s. 99). "Oysa uygarlık kültür agacına aşılan- madıkça bütün çiçekleri açamaz" (s. 136). Günümüzdeki takıyye ve döneklik oyun- larını haber veriyor sanki şu satırlar da: "Küçük, kötü adamlann yazdığı kitaplan okumakla insan yükselmez. Her bilgili in- san ahlaklı değildir. Sizin rehberiniz de 'ahlaklı bir din' ve 'ahlaklı bir bilim' olma- lıdır" (s. 101). "Bence Türkleri kurtaracak olan bilimsel bir iyimserliktir" (s. 113). Bu, Ernst Bloch'un umut ilkesinden (Prinzip Hoffnung) başka bir şey değil. Dolayısıyla Malta sürgününde bile düşüncesinde öz- gür bir insan olmuş ve bunu yazdannda di- 1e geürmiştir. Deyim değerindeki sözlerin- den biri de bu konuda kızına yazdığı şu tümce: "Sevgili kızım, filozoflugun bir tek yararı vardır ki içini şen tutmaktır. Filozof- ta hırs, gurur, övünme gibi duygular bu- lunmaz" (s. 115). "Bir toplumun uygar olması, o toplumda kadının da erkekle eşit haklara sahip olma- sı ve en az erkek kadar eğitim görmesiyle Orhan Karavell. bazısı slmdlye dek hiç blllnmeven blrçok kaynağa ve belgeye ulasarak. yalmzca Zi- ya Gökalpın kökenineilişkln gerekslz tartışmala- ra ve saptırmaca savlara son noktayı koyuyor. mümkündür", gerçeğini Ziya Gökalp ömür boyu ince ince işlemiş bir düşünür. Özellikle yurttaşlık ve kadm haklan konu- sunda Atatürk'ün en güçlü esin ve ışık kay- nağı olduğu besbelli: "Ben kadınlann yete- nekçe erkeklerle eşit olduklannı ve hukuk- ça da eşit olmalan gerektiğini dilimin dön- düğü ve kalemimin yazabildiğince anlat- maya çalıştım" (s. 110). "Basın, parlamentolar ve hükümetler er- keklerin eÜnde bulunduğu için dünya sa- vaşlardan, kavgadan, gürültüden kurtula- mıyor. Kadınlar bu işlere katılmış olsalardı her yerde şiddetten çok sevgi egemen olur- du" (s. 121). "Aileyi kadın yapar. O halde millet de kadının eseridir. Bizde kadınlar iyi tahsil görmedikleri için aile yükselemi- yor. Aile yükselemeyince millet de geri ka- lıyor" (s. 126). "En iyi uygarlık insanlan birbirine sevdiren uygarlıktır... Yalnız er- keklere dayalı bir uygarlık ise kalpsiz, şef- katsiz ve içtenliksizdir" (s. 128). Halkçılık ve demokrasinin de temelini ırklar, uluslar arasında, kadınla erkek ara- sında eşitlik olarak, kısaca aynmcılık yapıl- mayan bir düzende görmüştür. Günümü- zün birinci tehdidi olarak düşünen ve gö- ren herkesi tedirgin eden softa diktasına yüzyıl önce dikkaderi çekiyor Ziya Gökalp. "Ulusları birbirine düşman eden bağnaz papazlarla öteki din adamlan ve emperya- lisderle kapitalisderdir. Onların ortadan çekildiği gün insanlar birbirini kardeş gibi sevecektir" (s. 189). Gökalp yaşamı boyun- ca sevgiyi en üstün erdem olarak görmüş ve buna göre yaşamaya çalışmıştır. "Sev- mek, insanı mudu eden tek şeydir. Talihsiz o adamdır ki ne sevdiği ne de seveni var- dır" (s. 139). Orhan Karaveli, çok önemli, belgelere dayanan ve akıcı bir rornan tadında oku- nan bu çalışmasıyla, tam vaktinde bize Cumhuriyetimizin kuruluş ve devrim felse- fesini anımsatırken insan, filozof, eğitmen, şair Ziya Gökalp'i her yönüyle tanıtıyor. Bunu yaparken, onun kişiliğine ilişkin saç- ma sapan önyargıları da belgeleriyle ve ka- nıtlarıyla son defaya mahsus ortaİıktan silip süpürüyor. Halil Inalcık gibi bir tarih bilgi- ni, Ziya Gökalp'in ulusal kimlik konusun- daki görüşünün Atatürk Türkiye'sinin 'millet-vatandaş' anlayişına temel olduğu- nu belirterek, Gökalp'in önemini şöyle vurguluyor: "Hukukta kadın-erkek eşitligi, Türk'ün ve Türk vatandaşlığının tanımı, her vatandaşın bir 'soyadı' olması, Türk di- li ve tarihi konusunda tezleri edcili olmuş- tur" (s. 206). Orhan Karaveli'ye öncekilerde olduğu gibi, bu kitabı için de derin bir gönül bor- cu duyuyoruz. Tanıtma yazımızı, Orhan Karaveli'nin Orhan Asena'dan alıntıladığı son tümceyle noktalıyoruz: "Atatürk ve Ziya Gökalp çağlarını aydınlatan iki ışık- tır." • BERFİN BASIN YAYIN VE TİC. LTD. ŞTİ. Cagaloglu Yokuşu, Evren Han No: 29 / 62 34112 Cagaloglu İstanbul Tel: (0212) 513 79 00 Faks: (0212) 512 37 20 [email protected] [email protected] Toplumcu ve Aydınlanmacı Bir Çizgi...y ayı ıiIa rı KAANTURHAN Yeni Osmanlı Misyonu'yla Kürdistan İnşası ERGENEKONVEFETHULLAH KAAN TURHAN "TENEKofifve 1AH Araştırma-inceleme, 212 Sayfa, 13 TL. AKP, iktidara geldiğinden bu yana kurguladıklarıyla, tasarlayıp uyguladıklarıyla bize ipucunu vermişti: 'hedef ve düşman emperyalizm ve işbirlikçileri'dir. Ülkenin asıl sahipleri olan aydınlar, düşün emekçileri Türkiye'nin emperyalizme sonuna kadar kayıtsız şartsız açık olan kapısı 'Ergenekon'da biçimlendirilmeye ve bağımlı 'aydın' yapılmaya çalışıtıyor. Ergenekon soruşturması, Türkiye'nin Emperyalizme açılmasının önündeki 'ayak bağlarınf ortadan kaldırma amacını taşımaktadır. Ergenekon, emperyalizmin Türkiye'ye girdiği büyük kapıdır. Yeni Qıktı! • Ergenekon'da Amerikancı Uzlaşma • llımlı İslam ve Ergenekon • Yeni Osmanlı Projesi ve Türkiye'ye Ortadoğu'da Koç Baş.ı İşlevi • Fethullah'm 'Yankee' Casusluk Faaliyetleri: 'Kürdistan'ın İnşası • Ergenekon'daki CI.A Maşası • Ergenekon'da Sır İntiharlar • Ergenekon'da Sahte Belgeler • Ulusal İstihbaratın Tasfiyesi Fethullahçı/Amerikancı Çatı İstihbarat Örgütü • Kürdistan Projesi Açılımları DTP'den AKP Çıkacak Mı? • Fener Rum Patrikhanesi'nin 'Ekümenik' İlânı ve Ergenekon DİGER KİTAPLARIMIZ MUHARREM BAYRAKTAR / Attilâ İlhan'la Sohbet "Batı'nın Maskesi Düşüyor", An,. 103Sayfa,8TL. CAZİM GÜRBÜZ / Atatürk Ekonomisi ve Beş Destan Adam, Araştırma-inceleme, 118 Sayfa, 9 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Efendi Teröristler, Araştırma-inceleme, 527 Sayfa, 25 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Saralı Ünlüler - Epilepsi ve Deha, Araştırma-inceleme, 294 Sayfa, 15 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Gaflet Dalalet Hiyanet, Araştırma-inceleme, 599 Sayfa, 20 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Avrupa Birliği: Tabuta Çakılan Son Çivi, Araştırma-inceleme. 556 Sayfa, 25 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Israil'in Nükleer Silah Cephaneliği (Belgelerle) Araştırma-inceleme, 268 Sayfa, 13 TL. YILMAZ DİKBAŞ / Satlllk Vatan, Araştırma-inceleme, 543 Sayfa, 18 TL. EROL BİLBİLİK / Geniş Ortadoğu Projesi, Araştırma-inceleme, 97 Sayfa, 8 TL. EROL BİLBİLİK / İşgal Örgütleri (CIA-NATO-AB), Araştırma-inceleme, 168 Sayfa, 9 TL. YUSUF ZİYA BAHADINLI / Meclis'in İçinde Vurdular Bizi, Anı, 223 Sayfa, 12 TL. BERTAN ONARAN / Cumhuriyeti Savunmak, Kültür-Sanat Yazıları, 365 Sayfa, 15 TL. ERKAN KARAGÖZ / Kars ve Çevresinde Aydınlanma Hareketleri ve Sol Geleneğin Tarihsel Kökenleri (1878 -1921), Araştırma-inceleme, 205 Sayfa, 10 TL. BAYRAM KAYA / Türk Felsefe Tarihi, Araştırma-inceleme, 399 Sayfa, 16 TL. CAFER TİRYAKİ / Anti İnsan, İnceleme, 328 Sayfa, 14 TL. Ziya Gökalp'i Doğru Tanımak/ Orhnn Karaveli/ Doğan Kitup/247 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 4 8 KONFERANS Avrupa Birliği'nden Hibe Alan Gazeteci ve Akademisyenler Konuşmacı: YILMAZ DİKBAŞ Düzenleyen: ASYAŞAFAK YAYINLARI (BERFİN BASIN YAYIN) Yer: Eylül / Rem Fuarcılık, Atatürk Kültür Merkezi (AKM) Ulus / Ankara Tarih: 27 Mart Cumartesi, Saat: 13.oo -14.45 4. Ankara Kıtap Fuarı'ndayızî SAYFA 15