Katalog

HP ürkçe Günlükleri I FEYZA HEPÇİÜNGİRLER 2 OCAK 2010, CUMARTESİ 2010 diye yazmak nasıl garip geldi. Kısa sürede alışaca- ğız, biliyorum; ama şu anda tuhaf. Şimdi girdiğimiz on yıllık süreç, ileride "2010'lu yıllar" diye anılacak. Peki, bitir- diğimiz dokuz yıllık süreyi adlandırmak için ne diyeceğiz? "2000'li yıllar" olmaz. 0,3000'e kadar olan bütün süreyi kapsar. Peki ne? "2000'li yılların başında" deriz; "2000'le- rin ilk on yılında" deriz. En büyük derdimiz bu olsun. 5OCAKSALI Mersin Yusuf Kalkavan Anadolu Llsesi'nin "Düş Har- manı" dergisinde Kimya Öğretmeni Ethem Dönük'ün bir yazısı var. Dönük, dergiye iliştirdiği notla yazısına dik- katimi çekerken Cumhuriyet Kitap ekinde eleştirimi bekle- yeceğini de eklemiş. Şevgi özel, "Dillmde Tüy Bitti" kita- bında Attilâ llhan'ın Dil Devrimi karşıtı tutumunu eleştir- miş. Buna ve Özel'in,"... 'Gazi'nin çok önemsediği Dil Devrimine bakışınızı, bu anlaşılmaz tutumunuzu, kültürta- rihçileri elbet bir gün değerlendlrecektir." demesine sinir- lenmiş Ethem Dönük. O kadar sinirlenmiş ki Sevgi özel'i "Türk Dil Kurumu'nun bir üst yöneticisi" sanmış. (Dil Der- neği'nin başkanıdır Sevgi Özel; günümüzün TDK'si ile bağlantısı yoktur.) Yazının Attilâ llhan hayattayken yazıldı- ğı kitapta açıkça belirtildiği halde, "...üstelik Attilâ llhan'ın ölümünden sonra bakın neler söylüyor usta yazarımız için." diyerek Sevgi Özel'in "suçunu" katmerlendirmeye çalışmış. Danimarka'daki özel bir okulu anlatan yazıdan uzun alıntılar yaptıktan sonra Sevgi Özel'e şöyle seslen- miş: "Danimarka'da 9. sınıfta haftada 4 saat Latince öğ- renmek -ümmet dili- nasıl bir şey acaba Sevgi Özel? Üm- met dili dedim. Nasıl ki Frenklerin ümmet dili Latince ise kendi ümmet dilimiz olan Osmanlıdan çekinmemiz niye o zaman?" Sevgi Özel bu soruyu gayet güzel yanıtlar da mademki bana yönlendirilmiş, yanıtı ben vermeye çalışayım. Üm- met, "Bir peygambere iman edenlerin, onun getirdiklerine inanıp tâbi olanların meydana getirdiği topluluk" demek. Latince ve Osmanlıcanın ümmet dili olup olmadığı tartış- masına girmeyelim; ama şunu sormaktan da kaçınmaya- lım: Madem ümmet dilinden girdik Latincenin Müslüman dünyasındaki karşıhğını anyorsak bu Osmanlıca değil, Arapça olmaz mı? Batı dünyası için Latince neyse bizim için de Arapçanın o olduğunu söyleyebilir miyiz peki? Din açısından değil, dil açısından baktığımızda batı dillerinin temelinde Latince ve Yunanca olduğunu görürüz. Türkçe- nin temelinde Arapça var mı? Yok. Osmanlıcayı oluşturan Türkçe dışındaki iki dil, Arapça ve Farsça çok büyük, çok zengin, çok önemli diller olabilir; ama bırakın akrabalığı, Türkçeyle uzak yakın hiçbir ilişkileri yok. Öyleyse karşılaş- tırmanın temeline oturtulan eşleştirme yanlış. Osmanlıca, Latincenin bizdeki karşılığı olmaz. Bence en iyi özet, Os- manlı'nın "yazı dili" Osmanlıcaydı; Türkiye Cumhuriyetinin resmi dili Türkçedir, diye yapılabilir. Peki, Osmanlıcadan gelen, sözcükleri ne yapacağız? Onlarsız olamadıklarımızı kullanıyoruz zaten. Sözcük seçiminde önerilecek sıralama şu olabilir: Bir kavramın Türkçe karşılığı varsa öncelikle o kullanılmalı; yoksa eskiden beri kullanageldiğimiz Osman- lıcası; ancak o da yoksa batı kökenli karşılığı... . 8OCAKCUMA Ana haber bülteni... Ekranda, Norveç'te ölen Döndü Tulum'un Samsun'da yapılan cenaze töreni var. Anla- tıcı, "Tulum, kaderin talihsiz bir cilvesine mi yenildi?" diye soruyor. "Kaderin talihsiz cilvesi" mi? Ne demek bu? Başka bir kanaldaki haberlerde kendisini Asi Nehri'ne atan iki çocuk annesi kadını kurtarmaya çalışan iki kişi gösterilirken dış sesin yaptığı yorum: "Hayatla yaşam ara- sında bir yanş başladı." Yanş yapılan iki şeyden birinin "ölüm" olması gerekmiyor mu? Bu kez bir dizi. Adam, sevdiği kadının üzülmesini iste- mediğini bildirecek: "Sen acı çek istemedim." diyor. Ne kekeme bir söyleyiş! Böyle mi konuşuyoruz artık? Bunlar ağza mikrofon uzatıldığı anda söylenen laflar değil. önceden çekilmiş görüntülerin üstüne yapılan yo- rumlar ya da yazılmış, birçok kez okunmuş (olması gere- ken) bir senaryodaki sözler. Neyi gösteriyor? Yanlışı kim- senin umursamadığını mı, Türkçeyi tümden unuttuğumu- zu mu? 10OCAKPA2AR u LJ er ne kadar Hindistan'da yüzlerce dil konuşuluyor Molsa da Hindi dediğimiz Hintçe merkez dildir; birçok ülkede konuşulur, anlaşılır." diyen Bora Ercan, bu dilin dünya dillerine 'şampuan, bungalov' gibi sözcükleri arma- ğan ettiğini bildiriyor. Sevan Nişanyan da, "Sözlerin Soy- ağacfnda "bungalaov"un, "Bombay'de Bengalli göçmen işçilerin kulübelerine verilen ad" olan "bangalo"dan geldi- ğini, "hafıf yazlık ev" anlamında olduğunu söylüyor. "Pi- yaz"ın "soğan" demek olduğunu da Bora Ercan'dan öğ- rendim. 13OCAKÇARŞAMBA Okullar yanyıl tatiline girmeden önereceğim çocuk ki- taplarını sıralamayı bitirmeliyim: ^,,v Çınar Yayınlarının yeni kitapları: Rıfat llgaz, "Durmak Yok", çocuk ve gençler için şiirler; Ülkü Tamer, "Pullar Savaşı"; ^ 7 Nilay Yılmaz, "Istemiyorum Işte" ve -.tf*' Nilgün llgaz'dan, 2005'te yayımlanan "Dostum • > Çino"nun beklenen devamı: "Kahraman Çino". Bu Yayınlarından Sevinç Kuşoğlu'nun "Bu Benim Hikâ- yem". TUDEM Yayınlarının yeni kitapları: "Zaman Büyücüleri", Zeliha Akçagüner; . .,~»-«v "Sinirnaz'ın Sözlüğü", Cihan Demirci; •"-• *-•-"'• "11 Yaş Günü", Wendy Mass (çeviren: Zeynep Alpars- lan); Nicola Morgan'dan "Beynini Tanı", "Beynini Suçla" (iki- sinin çevirmeni de Kerem Işık); Josh Lacey'den "Grk Adında Bir Köpek" (Çeviren: Elif Yalçın); "Kılıç Tutan Elin Şarkısı", yazan: Marcus Sedgwick, çe- viren: Arif Cem Ünver; "Ay Gözü", yazan: Dianne Hofmeyr, çeviren: Niran Elçi; Terry Pratchett'ın yeni romanı: "Ulus", çeviren: Niran Elçi ve Theresa Breslin'den kalın kitaptan ürkmeyen çocuklar ve yetişkinler için: "Medici Mührü" (çeviren: Arif Cem Ün- ver). • www.feyzahepcilingirler.com / [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvarı-34349 Yıldız/lst. B U L M A C A önce aşağıda tanımları verilen sözcük- leri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir ya- tay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayıiı karele- re aktann. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satınn başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanım- ların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse bir şiirinden alıntı ortaya çıkacaktır. Tanımlar ve sözcüklerîniz: A. Ahmet Telli'nin bir şiir kitabı. 42 64 28 9 56 72 31 70 B. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakülte- si'nde öğretim üyeliği yapan, şiirlerini "Uzuneşek", "Ne çok Enkaz" ve "Sana Bunca Yangından" adlı kitaplannda top- layan şair. 17 69 16 11 43 12 37 18 74 19 5 C. Orhan Pamuk'un bir romanı. 66 47 61 2 15 10 62 36 32 110 21 32 42 53 62~ 72 1c H C A ; A 111 22 143 63 73 1B D 1B N G 1 12 23 33 44 54 64~ 74 E B D D D K ~Â" B 2 13 24 34 45 55 Ğ5~ 75 C J E H M x|rn F 3 14 25 35 46 56 176 D D M J L A D 4 15 26 36 47 _ 66 1 M C G C C C 1 5 1 137 48 57 67~ 77 B 1 1B 1 1 ~E~ D 6 16 27 38 158 68~ 78 G B M F 1 1 7 17 28 39 49 59 79 M B A E F 1I 118 29 40 50 60 69~ 80 1B J D K H ~B" D 8 19 30 151 70 1 G B 1 1D A 1 9 20 31 41 52 61 7T 1 A G A 1 F C 1D. Daha çok gravür dalındaki çalışmala- rıyla tanınan, Türk ressam ve gravürcü. 23 22 80 3 40 33 14 76 77 44 61 E."... Izgören" ("Sonunda ketum bir ta- rihe göçebe oldum / Adressiz kaldım bu yüzden bir rüzgâr gibi / Takıldım hiç bü- yümemiş bir çocuğun ardına / Vizem yok kimliğim sahte yollar mayın döşeli" diyen şair). 1 55 39 24 67 F. "Sinekli Bakkal" ve" Handan" adlı ro- manlan da yaratan yazann soyadı. 75 52 53 49 58 38 G. Tımak beresi. 8 6 20 73 26 71 H. "Kemal..." ("Devlet Ana" adlı romanı Hazırlayan: İLKER MUMCUOÖLU da yaratan yazar). 65 21 63 34 60 I. Kalınca bükülmüş ipek iplik. 59 79 48 41 57 78 30 J.Yan. 35 29 13 K. Bir kan grubu. 50 54 L. Lavrensyumun simgesi. 46 68 M. Ahmet Cevdet tarafından IstanbuPda yayımlanan (1894) günlük siyasi gazete. 27 452547 t 1039. sayının çözümü: A. SIRTLAN PAYI, B. İÇLİ, C. VANYA DAYI, D. İRFAN YALÇIN, E. LV, F. DENİZİN KANI, G. İYEM, H. REY, I. EKMEK, J. CEZA, K. EŞBER, L. DERÇ, M. IŞRET, N. RATIP. Şlir: "parayı sevmez, yan cebinde çiçek ye- tiştirir. / yelkenlidir ve aklında mayın ta- şır. - Zafer Yalçınpınar." C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1 0 4 0 SAYFA 31 "F