Catalog

Cevat Çapan’la, yayımlanan ilk şiirinden toplu şiirler kitabına… İlk kitabı "Dön Güvercin Dön" 1985 yılında yayımlanan Cevat Çapan, 19852006 yılları arasında yazdığı şiirleri "Bana Düşlerini Anlat"ta bir araya topladı. Kitapta, şairin "Dön Güvercin Dön"den sonra yayımladığı şiir kitapları "Doğal Tarih" (1989), "Sevda Yaratan" (1994) ve "Ne Güzel Yolculuktu Aklımdan Çıkmaz"daki (1996) şiirleri ile 20012006 yılları arasında yazdığı şiirler yer alıyor. “Şiir dendiğinde, yaşanan hayatları anlamlı ve önemli kılan sözler geliyor aklıma” veriyordum. Bir taraftan da çok şiir çevirisi yaptım. Onun için uzak kalmadım şiirden. Bir kere, okur olarak hiç uzak kalmadım; ama az yazdım ve yazdıklarım o kadar azdı ki yayımlanacak sayıda değildi. Sonra 1980’e doğru yayımlanacak hale geldi. Yeniden dergilerde yayımlamaya başladım. 1985’te de ilk kitabım "Dön Güvercin Dön" Adam Yayınları’ndan çıktı. Bir kitaplık şiir birikmişti. Ondan sonra da çok hızlı olmamak kaydıyla, ağır aksak bir düzende şiirler ve kitaplar yayımlandı: "Doğal Tarih", "Sevda Yaratan", "Ne Güzel Yolculuktu Aklımdan Çıkmaz". ’50 ile ’80 arası şiiriniz yayımlandı mı dergilerde? ’60’lı yıllarda yayımlandı bir iki tane; ama o kadar. A dergisinde bir kısa şiirim yayımlanmıştı. Ülkü Tamer’le bir tren yolculuğunda karşılaştık, o sırada onlar A dergisini çıkarıyorlardı. Daha sonra yalnız çeviri şiirler yayımlandı. Önce Seferis; ardından Ritsos, Kavafis… Biyografinizde ’80’li yıllarda şiir çalışmalarına yeniden ağırlık verdiğiniz yazıyor. Bu "yeniden"e sebep nedir? Adam Yayınevi’nde çeviri editörlüğü yapıyordum. Durmadan şiir kitapları basıyorduk. Hep şiirle yaşayan birisiydim, şiir hayatımdan çıkmış değildi. Daha rahat bir çalışma ortamına kavuşmuştum. Bu kadar yayın dünyasının içinde de olunca yayımlamamak için bir neden kalmamıştı artık. Bir tedavi görmedim, gençlik ateşi düşmüş olabilir içime(!) Genellikle şairler ilkgençlik yıllarında dergilerde şiirlerini yayımlamaya başlarlar. Bunu yine aynı yıllarda ilk kitapları ve ardından diğerleri izler. Sizin hikâyenizi farklı kılan ne oldu? Daha önce şöyle açıklamıştım bunu. Çevirdiğim şairler çok önemli şairlerdi. Büyük şairlerin çevirmeni olduğunuz zaman, kendi şiirinizi yazmak o kadar kolay olmuyor. Sonradan diyorsunuz ki, bir karşılaştırma yapmazsan, onlarla boy ölçüşmeye kalkmazsan kendi şiirini yayımlayabilirsin. Bir çekingenlik, bir ürkeklik yazmamı ve yayımlamamı engellemiş olabilir herhalde… Şiir yazmaktan korktunuz mu o dönemde? Korktum değil, çekindim. Çevirdiğim şairler kadar iyi şiirler çıkarmak gerekir gibi geldi bana. Nitekim, güç beğenir oluyor insan. çok zevkli bir uğraştı. Gene lise yıllarında okulda yayımlanan edebiyat dergisinde şiirlerim de çıktı. O yıllarda da şiir yazıyordum. Onlardan bir iki tanesi bu kitapta da var. Çeviriler yapmak şiirinizi nasıl etkiledi? Kimine göre çevire çevire öğrendim bu işi. Cemal Süreya’nın da, "Çeviri yaptığın zaman sermayeden yiyorsun" diye bir sözü vardır. Bir dereceye kadar doğru olabilir. En azından şiirsel bir heyecanı yaşatıyordu şiir çevirisi yapmak. İşin zanaat tarafını olgunlaştırıyor. Şiir çevirdiğin zaman işçilikle uğraşmış oluyorsun. Yabancı dildeki şiirselliği kendi dilinde eksiltmeden nasıl verebilirsin, bunun üzerine düşünüyorsun. Kaybettirdiği şeyler de olabilir. Diyelim ki belli bir yaşantıyı dile getirmek istiyorsun; senden önce çok daha ustaca söylenmişse, artık söyleme ihtiyacı duymayabilirsin. İlle de kendinle başın dönmüş değilse; ille de kendini ortaya koymak için, ben varım demek için bir şey yapmak istemiyorsan; şiirsel yaşantıyı paylaşabilecek bir dilin varsa, cömertliğin varsa şiir yazmaktan çekinmiyorsun artık. Hem esin kaynaklarınızla, hem sesinizle Batı’ya dönük bir şiiriniz var. Bunun nedeni çevirileriniz olabilir mi? Tabii, Batı dillerinden şairlerinden şiirler çevirdim daha çok. Gerçi iki Çinli şairden de çeviriler yaptım; ama kendi dillerinden değil İngilizceden çevirdim onları. Yazdığım şiir Batı dünyasının şiiri mi, bilmiyorum. Yabancı şiirle bu kadar içli dışlı olduktan sona Türk şiirinin yabancısı olma tehlikesi doğabilirdi. Ben öyle olduğunu sanmıyorum. Kitabın başında yer alan şiirim hakkındaki yazıda Byatt da öyle söylüyor, Avrupalı ama Doğulu bir şair diyor. Kendi edebiyatının şairi bir şair diyor. Benim beslendiğim kaynaklar sadece Batı şairleri değil. Kendi şiirimizden de çok beslendiğimi düşünüyorum. Hem ‘halk şiiri’nden, hem ‘divan şiiri’nden, şarkılardan… Yabancı şairler kadar kendi şairlerimizi de okudum. Yetiştiğim yıllarda daha çok ‘modern Türk şiiri’ydi. Nâzım’dan günümüze kadar ki bütün iyi şairlerimizin iyi bir okuru olduğumu düşünüyorum. Bazılarıyla dostluk ilişkilerim oldu. Çok yakın dostlar olarak hatırlıyorum bazılarını. Onun için, bu şiir alafranga bir şiir denemez gibi geliyor bana; ama bunu söylemek bana düşmez. Pek çok çeviri de yapmış bir şair olarak, şiir dendiğinde aklınıza ne gelir? Şiir dendiğinde, yaşanan hayatları anlamlı ve önemli kılan sözler geliyor aklıma. Karanlık, bulanık olan bir şeyi aydınlatıveren, anlamlı kılan, özlü ve yoğun biçimde onun gerçeğini ortaya koyan bir şey geliyor; hem kendi dilinde hem başka dillerde. Öyle durumlar yaşıyorsunuz ki o durumu özetleyen dizeler beliriveriyor insanın aklında hemen. Bunu, şu şair, şu şekilde dile getirmiş diyorKİTAP SAYI ? Mehmet ÇAKIR Y ayımlanan ilk şiirinizle ilk kitabınız arasında uzun yıllar var. O yıllarda şiir, hayatınızın neresindeydi? Dergilerde çıkan şiirler, ’50’li yıllarda; kitabın çıkması 1985. Arada neler yaptım? Arada şiirden uzak kalmadım. Üniversitede öğretim üyesi olarak şiirle ilgili dersler veriyordum. Çeviri dersleri ÇEVİRİ ŞİİRLER Şiirleriniz ilk yayımlandığı dönemlerde çeviri yapma isteğiniz var mıydı, sonradan mı doğdu? Çeviri her zaman vardı… Çeviriniz ilk ne zaman yayımlandı? ‘51’de sanırım, Varlık’ta yayımlanmıştı. Okulda şiir çevirisi yaptıran öğretmenlerimiz vardı; ortaokulda ve lisede. Ortaokulda bir derste, önce Yahya Kemal’in "Sessiz Gemi" şiirini İngilizceye çevirmek gibi boyumuzdan büyük bir işe kalkmıştık. Sonra lisede, İngilizceden Türkçeye şiirler çevirmek ödevimizdi. O SAYFA 14 ? CUMHURİYET 887