Katalog

maz, ioğlu. com K ON U K E Ğİ T İ M C İ Eğitimle çocuk/gençlik edebiyatı arasına kalın bir duvar çekilmeli mi? Okuyan Toplum Projesi yürütücüsü) www.okuyantoplum.com OKUMA Eyvah kardeşim olacak! Emily, sevdiği ve sevmediği şeylerin listesini yapmayı çok seviyor. Kimi zaman da onu kaygılandıranları listeliyor. Günlerden bir gün Emily bir kardeşi olacağını öğreniyor. O anda bu konuyla pek de ilgilenmiyor fakat annesinin karnı büyüdükçe Emily’nin de kaygıları büyüyor. mily, annesinin kucağına oturamadığı gün “Yeter artık!” diye isyan bayrağını çekiyor. Bebekle ilgili olumlu ve olumsuz düşüncelerini listeleyiveriyor. “Bir bebek iyidir, çünkü çok ama çok komiktir… Kafası yumuşaktır, güzel kokar… birlikte oyun oynayabilirsiniz… biraz büyüyünce her çeşit püreyi yer, onu bebek arabasıyla gezmeye çıkarabilirsiniz… Su birikintilerinden hoplatarak geçirebilirsiniz… güldürene kadar gıdıklayabilirsiniz.” Bu liste Emily’nin anne ve babasının çok hoşuna gider. Ama ya diğer liste? “Bir bebek; mama yemek, salya akıtmak, tükürmek ve ağlamak dışında hiçbir şey yapmaz!” Emily, bebek doğduktan sonra neler olacağını da listelemiştir. Herkes bebeğin etrafında pervane olacaktır, Emily de ondan kalan sebze püresini yemek zorunda kalacaktır. Bebek yüzünden her şey tersine dönecek ve altüst olacaktır. Annesi ve babası Emily’nin bu kaygılarını okuyunca kızlarıyla bu konuda konuşmaları gerektiğini fark eder. Babası ona bir öykü anlatır, bu öykünün kahramanı Emily’dir. Onun doğumu, büyümesi, birlikte nasıl mutlu olduklarını anlatır babası. Bebekten arta kalan püreleri yemek zorunda olmadığını, okula giderken bebek tulumu giymek zorunda kalmayacağını, bebek ne yaparsa yapsın Emily’yi hep seveceklerini söylerler. Emily kaygılarından kurtulabilecek mi dersiniz? Çocuğumuz okul çağında bile olsa bazı kavramlar, değerler kafasında tam anlamıyla netleşmediği için ona bir kardeşi olacağı haberini verirken ve sonrasında özenli dil kulla üne dek varlıklave bande ole ilişkin n çiftliğe verdiği ümde e gerrdesini kin yeni ükleyici küçük bölümrıda, yer inde ol. Ancak dip toromana ocuklar . Biraz arının darsek, umak ın Kanı eviri: 8s. / 10+ nları, diüç maMary eslenme çabuk den manlar ert Okunıf arkagöre her ceği bir ular sobir yol arşınıza de o ana üşündü? mayı, beğenilerde kabalaşmayı, olayları ve gelişmeleri kavrayamayışı (A. Coşkun) getirmiyor ne yazık ki… Paulo Freire, okumaz yazmazlığın öteki toplumsal sonuçlarını sayarken, “Okumaz –yazmazlık, bir toplumun yalnızca ekonomik lusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyudüzenini tehdit etmez, fakat aynı zamanda çok derin adaletmu’nun ardından, bir akademisyenle bir yayıncının sizlik oluşturur. Bu adaletsizliğin, okumazyazmazların kenbaşlattığı tartışma sorusunu yanıtlamak isterim. dileri için karar vermesinde ya da siyasal sürece katılmalaAnkara Üniversitesi, çok önemli bir sempozyuma ev sarında yetersizlik gibi ciddi sonuçları vardır. Bu yüzden okuhipliği yaptı. Üniversitenin, Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uy maz yazmazlık demokrasinin dokusunu tehdit eder. Toplugulama Araştırma Merkezi (ÇOGEM), 57 Ekim günleri, mun demokratik ilkelerinin altını oyar” diyor. adına uygun önemdeki Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Edebiyat (yazın) yoluyla yaşamı değiştirme, edebiyatın Sempozyumu’ nun 3’üncüsünü gerçekleştirdi. Böylece eği cezaevi mahkumlarından bile iyi insan yaratma gücünden, timimizin en yakıcı sorunu olan okuma, okutma sorununa, Amerika’da Massachusetts eyaleti Lamel kenti mahkemeleen büyük üniversitelerimizden birince 3. kez çözüm gösterinden birinde ciddi biçimde yararlanılıyor. Bizde de geçrilmiş oldu. Üç sempozyumun da ekibiyle birlikte baş mima mişte bunun örnekleri olduğunu biliyoruz. Köylere eşeklerle rı olan Prof.Dr. Sedat Sever çalışmaların sonunda değerlen kitap götürerek, cezaevi kapattıran Eşekli Kütüphaneci dirme yaparken bundan sonraki sempozyumlar için diğer Mustafa Güzelgöz’ü anımsayalım. Köy Enstitüleri ise tam üniversitelerin de görev almasını istedi. ÇOGEM Müdürü, bir eğitim mucizesiydi. Kitabın ekmekle, kitap okumanın aynı zamanda Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, ibadetle bir tutulduğu enstitülerde, zekâyı işletme, aklı çalışEğitimin Kültürel Temelleri Bölümü Başkanı Prof. Dr. Sedat tırma ve yaşamı değiştirmede edebiyattan, edebiyatın klaSever, haklıydı elbette. Çünkü bir yazarımızın da dediği gibi siklerinden (başyapıtlarından) sınırsız, yasaksız yararlanılı“Türkiye’nin aydınlık gelecek kapısı, okumak, okutmaktır. yordu. Neil Postman’ın gösteri çağı olarak tanımladığı günümüzde, Umberto Eco, “İnsan, kendine özgü bir şekilde olağanüsdaha iyi anlaşıldı ki okumayazma edimi, insan aklını besle tü bir yaratıktır. Ateşi keşfetti, şehirler inşa etti, muhteşem yen en büyük buluştur.” şiirler yazdı, dünyaya çeşitli yorumlar getirdi, mitolojik imgeOkumayazmadan murat ise, ABC (alfabe) okuryazarlığı ler yarattı vs. Fakat aynı zamanda hemcinslerine savaş açdeğil elbette. Okuma yazmanın bu düzeyi, konuşmayı öğmaktan, yanılgıya düşmekten, çevresini yok etmekten vs. renmek gibi doğal bir edim olup, bir eğitim basamağı olarak bir türlü vazgeçemedi. Terazinin bir kefesine yüksek zihinsel da kabul edilmiyor günümüzde. Çünkü UNESCO, daha ön meziyeti, öbür kefesine bayağı salaklığı koyduğumuzda tece kabul ettiği ölçütlerini artık yetersiz bulduğunu çok önce razi neredeyse dengede kalır” diyor. açıklamıştı. “Değişen dünyanın temel öğrenme gereksinmeİşte bu nedenle, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Falerinin karşılanması” için UNESCO, ‘işlevsel okuryazarlık’ kültesi’nce düzenlenen sempozyumun değerlendirme topyerine,1980’den sonra, ‘çok işlevsel okuryazarlık’ kavramını lantısında, bir konuşmacının ‘eğitimle edebiyat arasına kalın kullanmaya başlamıştı. Bu ise, kişinin okuma yazma beceri duvar çekmek’ten söz etmesini, doğal karşılamak gerekir. sinden yararlanarak, tüm yeteneklerini (kapasitelerini) ortaya Büyük yazarın dediği gibi, “Kendimize özgü bir şekilde olakoyabilmesi, yaşam düzeyini (standartlarını) yükseltmesi, bi ğanüstü bir yaratıksak” da “yanılgıya düşmekten de bir türlü linçli kararlar verebilmesi… vb. demekti. kurtulamadık” ne yazık ki! Ülkemizde son günlerde, özellikle kadına şiddet, dalga Bu nedenle doğal karşılamalıyız yanılgıya düşmeleri. Düşenler, ‘edebiyatın sessiz kahramanlarından olsalar bile… dalga yayılırken basında çocuk gelinler ve çocuk anneler Yeter ki bir yanlış, onlarca doğruyu götürmesin. manşete çıkamadan resimlenirken, aslında cehaletin hareTürkiye’nin aydınlık gelecek kapısı okumada, okutmaktakete geçtiğini görüyoruz. Kitabın, sanatın, yazının(edebiyadır çünkü. ? tın) yaşamımızdan çekilmesi, “yalnızca düşüncede sığlaş ? Ferhat ÖZEN (Eğitimci ve Okuma Araştırmacısı U ? Mavisel YENER E nımı gerekir. Hemen hemen bütün çocuklar, sabırsız davranıp dokuz ay boyunca bu hamileliğin ne zaman biteceğiyle ilgili sorularıyla bunaltabilir. Bebek haberinden çok mutlu olacağı beklentisi bizi yanıltabilir. Eve yeni bir kardeşin geleceğini, bu nedenle evin biraz karışık ve dağınık olabileceğini çok abartmadan söylemek ve onun yardımına gereksinim duyabileceğimizi belirtmemiz gerekir. Her türden olumlu ya da olumsuz tepkiye hazırlıklı olmakta yarar var! Çünkü özellikle tek çocuklu ailelerde evin en önemli bireyi konumundayken ve kendisi için de en önemli birey annesiyken birden önceliklerin değişmesi ve eve başka bir bebeğin gelmesi göründüğü kadar sempatiyle yaklaşılabilecek bir durum değildir. Genellikle çocuklar kardeş sahibi olmayı çok istemelerine rağmen iş ciddileşince olumsuz tepkiler de verebiliyorlar, tıpkı Emily gibi! Kitabın sonundaki okudum, öğrendim, eğlendim bölümü, çocukların öykü üzerinde yaratıcı okuma yapabilmeleri için önemli ipuçları sunuyor. Anne ve babaların kardeş sahibi olacak çocuklarının duygularını algılayabilmeleri ve bu heyecan verici durumu onlarla keyifle paylaşmaları için can alıcı noktalara dikkat çekiyor. İlgili, tutarlı, sevecen bir yaklaşımla, ilk günlerin telaşı da atlatıldıktan sonra her şey yoluna girecektir! Tasarım ve resimlemesiyle de övgüyü hak eden bu kitabı aileye yeni bebek gelirken çocuğunuza okutmanızı öneririm.? www.maviselyener.com *Bebek Aşağı Bebek Yukarı, Jonathan Shipton, resimleyen: Francesca Chessa, Çeviren: Ece Özkan, Kelime Yayınları, 30s, 2011, 4+ ktan im. RY) Lucinry: ka nt, Polly: ecca ne, lugöz onor , KaReu u kez la nin bu ? Bani tahsa yine şleri ve rmak şmasıusan bası… nu eni bir n için m daha ğız. aha olmaörüşrsu imon/ 1135 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1135 17 KASIM 2011 ? SAYFA 33