Katalog

“İki şey sonsuzdur: İnsanoğlunun aptallığı ve evren. Fakat ikincisinden o kadar emin değilim.” Einstein Türkiye’nin bilimsel araştırma stratejileri konusunda bilinçli çalışmalara 1960’lı yıllarda başladığı söylenebilir. 24 Haziran 1963 yılında kurulan, 17 Temmuz’da kuruluş yasası kabul edilen Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜBİTAK’ın amacı, ulusal öncelikler doğrultusunda bilim ve teknoloji politikaları geliştirmek, bunları gerçekleştirecek altyapının ve araçların oluşturulmasına katkı sağlamak, araştırma ve geliştirme faaliyetlerini özendirmek, desteklemek, koordine etmek, yürütmek, bilim ve teknoloji kültürünün geliştirilmesinde öncülük yapmak olarak belirlenmiştir. TÜBİTAK, aylık üç popüler bilim dergisi ve yılda yirmiye yakın popüler bilim kitabı yayımlamaktadır. 12 değişik alanda uluslararası bilimsel dergiler de yayımlayan kurum 7’den 70’e herkesi bilimsel düşünmeye çağırır. 1967 yılında yayın hayatına başlayan “Bilim ve Teknik” dergisi ile 13 yaş üstüne hitap etmektedir. 45 bin okuyucusu olan dergi 1998 yılında “Bilim Çocuk” ile 712 yaş arası çocuklara da ses SİHİRLİ DEĞNEK Çocuklar İçin Kitaplar Hazırlayan: Nilay Yılmaz “DÜNYAYI HAYAL GÜCÜ DÖNDÜRÜR” Einstein lenmeye başlamıştır. Ocak 2007’de yayımlamaya başladığı “Meraklı Minik” dergisi ile TÜBİTAK seslendiği yaş aralığını genişletmiş, okulöncesi eğitimin önemini de vurgulayarak, 36 yaş grubunu da bilimsel düşünmeye davet etmeye başlamıştır. TÜBİTAK her şeye rağmen çalışmaya devam ediyor. Her yaz 5. sınıfı bitiren öğrencilere yönelik bir bilim kampı da düzenliyor. Doğa atölyesi, teknoloji tasarımı, arkeoloji ve kimya gibi çeşitli konu larda atölyelerin yapıldığı bilim kampı temmuz ve ağustos aylarında dört dönemde gerçekleşiyor. TÜBİTAK, gençleri de unutmuyor! Buluş Şenliği, Gökyüzü Gözlem Şenliği, Sualtı Bilim Kampı, Bilimle Uğraşıyorum Gösterisi, matematik, bilim ve proje olimpiyatları ile onlara da sesleniyor. Eğitimciler için de destek programları var TÜBİTAK’ın. (Bilgi için Bkz: www.tubitak.gov.tr) İyi ki hayal edebiliyoruz! İyi ki her şeye rağmen merak duygumuzu yitirmiyoruz, yitirmemek için direniyoruz! Seçimlere yaklaştığımız şu günlerde siyasi partilerin programlarında ÇOCUĞA ve BİLİMSEL DÜŞÜNMEYE dair bir tek kelime olmasa bile... 9 bin sözcükten oluşan hükümet programında da çocuktan sadece 2 kez bahsediliyor! Çocuk politikamız hâlâ yok! Çocuklar ve gençler, hâlâ hiçbir hizmet alanının ve düzenlemenin “öznesi” değil! “Çocuklar bizim şimdimizdir, geleceğimiz değil. Şimdi yoksa gelecek de yoktur.” (Domingo Notaro) ? Nilay Yılmaz Kurtuluş Deresi Cd. No: 47 Bilgi Üniversitesi Dolapdere/İstanbul nilayy@bilgi.edu.tr Tel: 0212 236 78 42 0212 311 51 82 KONUK SİHİRLİ DEĞNEK “Geceleri Mızıka Çalan Kedi”, “Masal Mektupları”, “Gökyüzü Çiçekleri”, “Kar Altında Bir Kelebek”, “Guguklu Saatin Kumrusu”, “Her Çocuğun Bir Yıldızı Var”, “Mavi Rüyalar Gören Çocuk”, “Aşk Olsun Çocuğum Aşk Olsun”, “Dünyaya Gülen Adam”, “Bir Şemsiyem Olsa Kuşlardan”, “Dünya Kardeş Sobe”, Mustafa Ruhi Şirin, Kök Yayınları “…Aradan kırk yılı aşkın bir zaman geçti. Uyuyamadığım geceler, mızıka çalan kedi yine çıkagelir. Gece konserini verirken, çocukluğum patika yollardan çıplak ayaklar üzerinde bana doğru koşar, koşar, koşar…” (“Geceleri Mızıka Çalan Kedi”). Alıntıladığım bu bölümü yazarına uyarlayalım: Türk Çocuk Edebiyatı’nın uykusu kaçtığında bu usta yazar nerede var, nerede yok çıkıp gelir. Elinde mutlaka mızıkası vardır. Bu aleti en iyi ve yalnız ben çalarım demez. Büyük koroya tüm yazar arkadaşlarını ortak eder. Edebiyatın daralan patika yolları genişleyiverir birden. İnişleri, çıkışları, virajları dümdüz olur. Yol boyu çiçekler açar, kuşlar sizinle birlikte şarkılar söylemeye başlar. Tepemizde kızgın güneş varsa bulutlar şemsiye olur. Yolunuz geceye kalmışsa mızıka sesleriyle birlikte üstünüze yıldız yağmurları dökülür… Mustafa Ruhi Şirin’in on bir çocuk kitabını ara vermeden okudum. Hepsini Kök Yayıncılık özenle basmış. Resimlemeler mükemmel. Bu kadar kitabı ilkinden sonuncusuna doğru sırayla okurken yazarın adeta nabzını tuttum. Otuz yıllık serüveninde nereden çıkıp nereye geldiğini gözlemleme olanağına kavuştum. Elbette ki doyumsuz bir edebiyat tadı duyarak. Çocuk yanımı arılaştırıp durulaştırarak… “Masal Mektuplar”. Yazarın yayımlanmış ilk kitabı (1983). “Her yaştan çocuklar için mektup” dediği bu kitabının türünü mektup saymak zor. Yazar, zaman zaman şiir yazıyor. Öykü ve masal anlatma yöntemlerine başvuruyor. Mektup türü değil bunlar; yazınsal türlerin hepsi. Yazar, hangi türe başvurursa vursun, tümünde sıcak bir sevgiyle, içtenlikle kucaklıyor çocukları. Gönülden gönle akmasını biliyor. Okurken çocukluğumu ve ailemi özlediğimi duydum… “Gökyüzü Çiçekleri”. Yazarın çocuklar için yazdığı ilk şiir kitabı (1983). “Geceye kim/Uyku verir/Rüyaları/Kim gönderir?” “Beşiğim beyaz bir gemi/Kürek yapsam ellerimi/Attaya doğru süzülsem/Balıklar türkü söyler Mehmet Güler (Yazar) “Soru sordukça niçin/dikleşiyor önümde/Hayat merdiveni//Doğru soru sormanın/Güzel bir cevap olduğunu/Kim öğretecek bana, kim?” “Dünyaya Gülen Adam”. Sanırım tanıdınız bu adımı? Nasrettin Hoca. Yapılan bir araştırmaya göre, çocuklarımız bugüne kadar en çok Nasrettin Hoca’yla ilgili kitaplar okumuşlar. Daha sonra Keloğlan’la ilgili kitaplar. Zekâ ürünü olan mizah, hoşgörülü bir toplum yaratmada önemli bir araç. M.R Şirin, Nasrettin Hoca’nın fıkralarını şiir tadında yeniden yaratmış. Okuduğumuzda hem şiiri, hem Hoca’yı yeniden seviyoruz… “Bir Şemsiyem Olsa Kuşlardan”. Mustafa Ruhi’nin şiirleri çocuklara bakılarak yazılmış şiirler değil. Bizzat çocuk olunarak, çocuk kalınarak yazılmış şiirler. Onun yazdığı şiirler çocuğun sesi, ta kendisidir. Dışardan yansıtmaz çocuğu, içerden kuşatır. Bu kitapta her şiir kuşun kanadında, çocuğun yüreğinde yüceleşir, güzelleşir: “Rüya görünce su/Bulut olurmuş/Daldan dala/Gökten göğe/Uçar gider kuş//Nar saçar rüzgâr/İki kanatlı at olur/Bir kanadı/Değer Çin Dağı’na/Bir kanadı çinçin öter//Gökanne/Masal anlat rüzgâra/Kuşlar konsun/Yağmurun ellerine.” “Dünya Kardeş Sobe”. Savaşlarla dünyamız kan gölüne döndü. Hızla kirletildi. Her şeyin böylesine acımasızlaştırıldığı bir ortamda, şair ve çocuk yüreğiyle “dünya kardeş sobe” demek azımsanamayacak bir duygu: “Harfler sayılarla kardeş/Çiçekler kuşlarla/Çocuklar hepsiyle kardeş.” “Dünya kadar büyük/İyilik oyunu oynamaya/Çağırmalıyız insanlığı//Eğer insanlık/Başaramazsa/Bu büyük ödevi/Bilin ki yoksulluk/Dünyada en kalabalık/Altıncı kata.” Serçe parmağına kelebekler konduran, köpeğine kurdele takan, ağaçları yürüten, güneşi avuçlarının içinde saklayan, arkadaşlarına kuzularının sesini gönderen, yağmurda ıslanan kuşları görünce onların niçin şemsiyeleri yok diyen bu yazar ilginçtir. Onun kitaplarını okurken kendisinin nerede yazar, nerede çocuk olduğunun ayrımına varamazsınız. Kitap okumak çocuk oyununa dönüşmüştür. Yazar da, elinizdeki kitap da çocuk kahramanlardan birisidir artık… Mustafa Ruhi Şirin, birçok yerlere imzasını “Dünyanın En Küçük Çocuğu” olarak atar. Ona yakışan, doğru bir addır bu. Ama eksik. “Dünyanın En Küçük En Çalışkan En Şirin En Duyarlı En Özverili” çocuğu olarak genişletmelidir adını. Bu sıfatları kaleminin gücüye, alnının teriyle, yüreğinin sıcaklığıyla hak etmiştir o… ? mi?” Ya da şu şiirdeki yalınlığa ve güzelliğe bakın: “Mavi bir tavşancık/Sarı bir denizi/Yüzerek geçti karşıya/Suda kaldı mavi izi” “Kar Altında Bir Kelebek”. Şiir kitabı. Hayvanlar konuşturularak Lafonten’in dünyasına doğru bir yolculuğa çıkılıyor. Didaktiklikle lirizmin dengede tutulması kitabın yararını ve duygusallığını daha da artırıyor: “Sabahın ilk maviliğinde/Kuşlar uyandırır ağaçları…” “Guguklu Saatin Kumrusu”. Tüm çocuklar, hatta büyükler için çok sevimli gelen guguklu saatler vardır. Masal dünyasının içinden çıkıp gelmiş gibi dururlar evlerimizin salonlarında. Her saat başında saat evin kapısı açılır, içinden küçük kumru başını uzatır, üç kez öttükten sonra bizleri selamlayarak yeniden evine çekilir. Hepimizin çok hoşuna gider de bu durum, oradaki kumrunun bir tutsak olduğunu kaçımız biliriz? Yazar, bu kumru kuşunu özgürleştirip gökyüzüne salıyor; her şey yine bir masal tadında başlayıp masal tadında bitiyor… “Her Çocuğun Bir Yıldızı Var”. Bosna vahşetinde ölen çocuklara adanmış bir kitap (1993). En çok oyuncak bebeğiyle konuşan Suna, “takvim nedir?” diye ablasına soruyor. Sabırsız olan Suna yanıtını yine kendisi veriyor: “Zaman haritası.” Suna şemsiyeye “Güneşten korkan adamın şapkası” diyor. Zayıf çocuğu görünce; “Sizin evde ekmek ağacı yok mu?” diye soru yöneltiyor. Pazar yerindeki karpuzların üstüne saç tokasıyla “Suna” yazıyor. Yorulunca, “Pazarın kapısını kapatıp evimize gidelim anne” diyor. Aynı kitaptaki Ayla’nın Suna’dan kalır yanı yok. O da on bir ay çiçeğine “Küpelerimi sana takabilir miyim?” diyen cinsten…. “Mavi Rüyalar Gören Çocuk”. Keloğlan masallarının yeni bir yorumu da denebilir bu kitaba. Elbette ki yeni bir dilde, yeni bir biçimde… Kitapta her şey zekâ, beceri, umut üçlemesi üzerine kurulu… “Mevsimler süs mevsimiydi / Çiçek çiçekti toprak / Aylardan kirpi ayıydı / Salkım salkımdı üzümler…” “Geceleri Mızıka Çalan Kedi”. Öyküler kitabı. Çocuklara gereksiz umutlar vermekten kaçınan “Horoz Ali”, dünya çocuk klasiklerine göndermeler yapan “Beyaz Oyun Ağacı”, oyun düşkünü çocukların anlatıldığı “Şakacı iki Dev”, her gün hayal atına binen Mareşal’in anlatıldığı “Geceleri Mızıka Çalan Kedi” adlı öykü ve diğerleri su tadında. Böylesine güzel öyküler yazılırken çocuklarımızı görsel medyaya nasıl tutsak ederiz, doğrusu anlamak zor… “Aşk Olsun Çocuğum Aşk Olsun”. Çocuk edebiyatının en zayıf, en az gelişen alanlarından birisidir çocuk şiirleri. Sözde şiir seven, şair ruhlu bir toplumuz. Ne yazık ki büyükler gibi çocuklar da şiir kitaplarına para vermiyor ve şiir türünü az okuyor. Yazmaya gelince hemen herkes kendini şair sanıyor… Bu yanlışlığımızdan kurtulmanın yolu, yine şiir okumaktan, yazmaktan geçiyor. Hem de iyi şiir okumaktan ve yazmaktan: SAYFA 32 CUMHURİYET KİTAP SAYI 905