Katalog

Bu yılın Altın Portakal ödülü Yücel Kayıran'ın "Ben Spinoza'cı bir şairim" lay ya/ılan bır şey olmamallydl Bana endışe veren ıkınu duıunı ıse yazdıklaıunda kendı mı goremıyor oluşumdu Kendı hıkayuuı ya/maya çalışıyordum aıııa, şur bıttığınde sankı benım ıçımden bır başkası konuşuyoı muş gıbı oluyoıdıı labıı bııgıın hunu hıç sorun (.dınmeyen kışder vaı, ama bu o/a man benım ıçın aşılma7 bır sonın oldu Baş kasıııın bıçeınıvle kendı sesınm ve kendı hı kâycni7i ya7anwsınız Anlattığınız, taklıt et uğmızuı hıkâyesıdıı, sesını/, oykunduğunu7 kışının sesı O zaman şoyle bır karara var dım, "sıfır"dan başlamalıydım Ama sıfır nerede, sıiır n e ' YokJuk veva hıçlık du/eyı, oy le hemen ve kolay bulunabılecek bır duzlem değd ü n u hlssetmenı/ gerekıyor Bu konuya ılk defa Tahır Abacı dikkat çektı, şoyle yaz mıştı, Adam Sanat dergısının Mayıs 2004 ta rıhlı sayısında "Kayıran'ın şıırı elbette ken dınden başlamıyor ama onıın jjiırını başka şaırlerle atalarla, babalarla açıklamak da mumkun gorunmuyor" Ama, sıfır noktası, sadece poetık bakımdan değıl, ıdcolo|ik ba kımdan da gerçekleştırılmesı gereken bır clıı rum Sadece başka şaırlcrın bıçemlerınden değd, aynı zamanda devletın ıdeolojlk aygıt ları yoluyla yuklcnılen ıdculo]ik verıleıden de kendınm sıfırlamanı/ gcrckmektedır Ya nı, ş,aırlerın bdıntl de, ıdeolojık aygıtlar tara fından eg"ıtılır Althusser'ı <,ok erken oku muştum bılgıscl şıırdır Omegın, son yıllaıda yaygın olarak kullanılan metınlerarasılıg'a dayalı şıır, cııtormasvona dayalı şıırlerden bıtklıı Kıtaplarınızın farklt bır holumlemesı var llayalıne hırar l demcyenlerm Afsuııu i kı tap 2 kıtap 1 kıtap dıyı bolumlt nıyordu litnı ///( (ıoremezwı 6 kıtap, 5 kıtap, 4 kı tap dıyt bolumli ntyor Bu bolumleme başka atıhımların yanında, tızın devam eden bır \ıırı yazdtgınızı duşundurtuyor bana $unu sormak ntıyorum Bıttn bır )iır var mıdır> Soru açısından bakıldı^ında, blten değıl devam eden, yanı oluş halınde olan bır şıır akıyor kıtaplanmın bolumlemelen ıçınden Devam eden bır şıır ıfadesını sevdığımı ıtıraf etmelıyım Oluşıı devam eden Çoldarı bu ıfadeye alınabılır I lenuz olmadın mı demek ıstıyorsun, dıye Oysa olmuş şur tekıar eden bır şurdır, kendını çoğaltan, artıran bır şur Çunku, şıır, estetık toım bakımından bıtmış bır şey değıldır Her şur, "yapabdeeegım an tak bu kadar", noktasına gelındığınde, tamaınlandı, kabul edılır '5111ın bıtırılnıe nok rası degd, artık tcrk ctmek durumunda kalı nan duzeyı vardır "jıırın bıtırıldıgını savunan şaırler ıçın de geçerlldır bu Bır şaıre, bır su re sonra, gerıye donup geçmışte yazdıftı bır şur karşısında, "şundı olsa oyle yazmazdım" veya, "o zaman, yapabılecegım o kadardı" dedırteıı neden budur Aradakı fark şurada dır Şıırı, devam eden, oluş halınde olan bır bıçem olarak gormeyen, dolayısıyla bıten, bıtırdtn bır şey olarak goren bakış açısinda, şı ınn çoğaltılması, tckrar eddmesı soz konusu duı Çunku, bu durumda ıdeal alınan, bıtın len, daha oncekı şurın formudur Bu anlayışa gore, bu dıırum, estetık ve poetıka bakımın dan sorun olarak gorulmemektetlır Bu bağ lamda, şun bılmek, tamamlanan daha oncekı formu bdmek anlamına gelmektedır Oysa, henuz yazdmamış şıır karşısında sıfır nokta sından başka bır verde değılızdır Şıır yazan kışının, yenı şıır karşısıntlakı hısstyatı bu de ğılse, ona yol gosteren, daha once yazdığı şı ırlerın lomıuduı Şııı problem bakımından da, bıten bır şeyden değıl, oluş halınde olan aıtık yapaLağım bu kadar' nokta.sında terk edılen bır şeydır Her tek şııı bellı bır prob lenıı ço7me gırışımınden başka bıı şey değd du Ü7nenın yu/ yu/e geldığı bır çıkmaz durumunu, onu bu çıkrnaza getıren çatışma ları gosteren dolayısıyla bır problemı çozme ışlcmıdır Ama, ınsanın yu/ yu/e geldığı han gı problem sonsuzluga dcgın çozulebdmek tedır kı Masunı bıı hıı/ura erışten so/ etnıı yorum Çıkişsı/lığa yol açaıı hangı pıoblem ınsanda bır yara bırakmadan çekıp gulcr kı i)urh rınızdı gı rılım olıluğu Ladar gızlı bır şıddette var, ormfcın çok stvdıfım Vıda yırı ntzdc (ryle Vıukımudutu \nyleyebtltmntZ'' Tanımlamanız çok dogru Bunu, bana daha once (ıiılten Akın da soylemıştı 'Şı ırınde deruı bır şıddet vaı, oysa suı ovle sa kınsın kı Bedenden ıçsel yaşama devınım aıttıkça, beılen sakın olurmuş, ıçsel yaşam dan bedenc devınun arttıkça da ıçsel yaşanı sakın olurmuş lek tek şıırlerım hakkında bır şey soylemem, onların algılanına ve hısse ddme alanlannın sınırlandırılması anlamına gelır Bu da başka bır gerılım noktası derı îım, şıddctın bastırılınası durumudur Bu duıumda, bastırma çabasıyla şıdderın dırenç gostermesı arasuıda yoğun bıı muı.adele var dır Içınde yaşadığımız koşullar ıçınde, ınsa ııın hem beden dunyasında hem tle ıçsel dunyasuıda sakuı olması, onun duyarsız ol ması anlamına gelır Şıddctın bastırılması ve ya "gızlı şıddet" halıne getırılmesı alılakla ıl gılıdır Uçuncu kıtabımda yer alatak Akıntı adlı şiırınıın son dı/esı ben ahlakla konı dum arkadaşlaıunı keııdımden' dıyedıı Cıi7İemeye gerek yok, ben Spınoza'u bır şa lrun Bu bakımdan "Ama kışıler neden şıd det ıçınde" dıye sorulabdır Bu sorunuıı ya nıtı da, poetık bakımdan, bır ya7lyı gcrektı ren temellendırmelerı ıçerır Ama, şunu soy lememe 17ın vcrın Şıırde, ınsanın genlını lıa lınden aıındırdması, kı burada S07 konusıı olan ınsanın varliktakı gtrçek duıumuduı ontık soylemın değıl epıstemık soykmın ıl kelerını dde getırdığı kadaı, taııhın kaışıtlık lar, yanı gerdımler tarıhı olmadığı yonundekı karşı çıkişi temsıl etmektedır Neden gerılım ve şıddet var^ Insan varldcta zaten boyle bıı varoluş haylınde değıl mı1 (^ntık O7cllığı ge reğı felsefi şur, ınsanın varliktakı duruınuna odaklanır "Içerdiği yoğun düşünsel ve ruhsal gerilime en uygun şiirsel biçim arayışıyla, yılın en dikkat çekici şiirtoplamı (kitabı) olması" nedeniyle, 9. Akdeniz Altın Portakal Şiir Ödülü, Beni Hiç Göremezsin adlı kitabıyla Yücel Kayıran'a verildi. Ödül nedeniyle yaptığımız bu söyleşi, poetikasını "felsefi şiir" olarak adlandıran Yücel Kayıran'ın şiirine ilişkin önemli ipuçları içeriyor. n Orhan TÜLEYLİOĞLU ~w y tndınız hakhnda konu^maktan %/ hoşlanmadıjltnızı bdıyorum, f^k ama, Altın Portakal Şıır Odu £. X . lu'nun sıze verılmtst ntdcntyU t\rartdiuğjm !}tırv ba^ludıg'ımz yıllardan bu fune gelcn \urca kı\aca anlatır mtsınız' Utang.K, olduğiım bılınır (, ocukluğumda aldığun eğıtımden olsa gerek, kendım hakkında konuşurkcn yımım kızarır Kışıscl deneyımımı oıgutleyenıeın Şuıe başladlğım yıllara gclınce tlk şıırlennı, ılk karşılaştığım şıırleı gıbıydı llk k.ıışılaşmada, karşdaştığı nız ve etkılendığımz ııcsnc taı afxndan ele ge çırılırsını/ llklık durumunda savunma rae kanı/ması ışlev dışı kalıı veya savımmalar ış Ievsi7 kaldığı ıçın bır ılklık durumundan so/ edebılırı/ Şııı sevgısı bakımından, bu aslın da ıyı bır şeydır Şure karşı savuntna gelıştır mek, tarklı bır şııre duyarsız kalmaya yol açar Bellı bır şııı karşısında kendınm koru mak o şııre karşı bellı bır savunma tnekanız ması gelıştn meye yol açiyoı Bu oğrenılen bır şey Ama, bcnını ne hocam oldu nc de us laın ()lsa, benım ıçın nasıl olurdu bılcmıyo rum Ama ben zor yoldan oğıendım, bır oğ lencının harçlıklarıyla yarattığı koşullar ıçın dc Tam olarak I98()gu7iınden sozcdıyorıım, ve Afşın'den Oıada kımse yoktu, ama, abone olarak i7İedığım dergıler vardı Yazko Edebıyat, Oluşum I urkıye Ya/ılart, Sesımi7 ve Nıırı l'akdıl ın Edebıyat'ı gıbı Şuııdı ge nye dogıu baktıgımda gonıyorıım kı, Yazko I debıyat'tan sonra, o /aman benı etkıleyen dergıleı (Muşıım ve bdcbıyat olmuş, farklı farkh nedcıılerle Zaten Yazko i debıyat, be nım ıçın bır 'okul"du Ilk şıırlerım Nazım Hıknıet taı/ındavdı, Orhan Vell taı/ında da ya7dım On altı yaşındaydım YaşarMııaç, Lnıs ISatıır I lılmı Yavıı/ tar7inda da şuryaz dım Daha sonra Ikınu Yenı tarzında da Derterler dolusudıır Ama benı huzursuz cden ıkı şey vardı Bunlaıdan bırıncısı, çok kolay ya7iyordum, neredeyse gundc on de on b r gıbı ve her gun Şıır bu kadar koK İ T A P ÜÇ BÜYÜK OLAY... Poetıkamzı ft hıjı ;«r olarak adlandınyor sunuı \el\efıyınde ınuının varoluçproble mı ttrafında kurulmu\ bır şttr olarak tanımlt yorsunuz Fehefı şıır poetıkastnın oluşumuyla ştıryazma seruvınınız arasmdakı baglantı noktaları nelerdır'' C>u/el bır soru Cıii7el, ama yıne kendımı konu cdınmek durumunda kalacağım ıtın de Mkıntılı ()nı.elıkle şunu soylcmck ısterım Benım gerek ruh durumum gerekse varolu şum U7erınde derın etlusı olmuş uc, buyuk olay vardır Bunlaıdan ılkı, 12 F ylııl asken darbesıdır, ıkıncısı 1989'da reel sosyalı/mın çokuşudıır, uçuncusu ısc, 11 Eylul2001'dekı saldın olayıdır Ben, bugun bırı,ok kışının yaptıgı gıbı, bu olaylar olmamış, gıbı yaşaya bılen IJIII degılım (, ıkışsı/lık geçıştırılcmc7, ııstu ortulcme? Ama, buduıum kuşkusu/ si7in değerlerc baglı olup olmadıgınızla ılgılı dır Boyle bır bağlılık yoksa so/ konusıı olayların si7in varoluşunu/ veya ruh dııru nıunu/ u/eıınde etkısınden de so7 cdılemez elbct Ben ıtıkallı bı rıyım Bu olayların, gcrck şıırım, gerekse tclsefı şıır dıye adl.tndıı dlğım poetıkam uzerındc etlusı belırleyıulığı vardır 1 elseh şıırı, şoyle tanımbyorum relselışm, ınsanın yaşadığı ı,ağın koşulları ıçındc, bır (,ıkış yolunun yokltığu bır ço/umlcncme7İık durumuyla yuz yu/e gelışını, bu yıi7 yıi7e ge lış durumunda hangı değerlerle hangı durumlar arasında yaşadıgl çatışmayı ve bu ı,atışmada neyı harcadıgını veya hartamak zorun da kaldıginı gosteren bır şurdır Bu durutnda ınsan, hıçlık veya yokluk durumuyla yuz yuzedıı ve boşlukla ıralanan bır ruh duru mundadır Başka bıı ıleyışle ın san, bu durumda kendını ona gore kurduğu etık dcficre bağlılı ğından dolayı ıı,ınde yaşadığı ger çekligin koşullanvla bır (,ıkma/a, bır tozumleneme/lıge gelır Işte, felsefi şıır, şıırde, ınsanın bu du ııımunıı konu nesnesı edınır Bu nedeııİL, lelsetı şıırepıstemık bır şur degıl ontık bır şıırdıı Lpıste mık şıır derken, kastettıgım ınsanın varoluş duruınuna dayanmayan, tam tersıne 7ihın dunımundan yazılan cnformasyona dayalı, ŞAİRİN VAROLUŞU Ödulalan şaıre, mrmak adctten oldu&u ıçın ben dı sormak ntıyorum Öduller konu sunda ne duşunuyonunıa' Butun odulleı ıçın ortak bır tanımlaıııa yapnıak so7 konusıı değıl clbct Tek tek du rumlaıa bakmak gerekır Tek tek durumlara bakıldığında da, bır odul ıçın soyluıebdecek bıı tanımlama dığerı ıçın geçerlı olmayabılır Her odulun bırbıruıden (aıklı du/enlenme nedenı var Farklı anlayışlara dayalı dkclerı ve farklı kışilerden oluşan seçıcı kurulları vc her dontmde farldl gerçekleşme tarzlarl Bu koıuıyu bıı donemı orneklem alarak yazmış tım Odul meselesıne, şaırın varuluşıı ausın dan da bakmak gcrckcbılır Bu açıdan bakıl dığında, ısmını duyurmak, kıtabını yayımlat mak veya para mdttarı ıçm odul talup etmek gıbı edımlerı ne yazık kı, ben, pek şurle ılgılı goremıyoruın Akdenı/ Altın Poıtakal Şur ()dulu'nun, bırden çok ayırıeı ozellığı var Benım ıçuı oncellklı olan ozellıklerınden bı rı, bu odulun, ona katdma koşulunu içernu yor oluşudur Bır dığerı ıse Turk şıırı orta mındakı larklı eğılımleıın, bu odulun seçıcı kunıl ııyelen tarafından ı/lenmesıdır Bu, lıa yatımda bana veı ılen ılk odul Bıınun şurle gelmış olması, benım ıçın çok onemlı bıı tet rubedıı 1 ler ılklık durumunda olduğu gıbı heyecanlı ve atemıyım Son olarak ma\amzda nelerın oldufıınu sormak ntıyorum Yenı kıtap baztrlığmız var mt'' Evet, var Uçuncu şıır kıtabım, Çalgın, şu an tamamlanmış durumda Şur anlayışımı dılc getıren yazdardan oluşan 1 elselı Şıır de Aşık Mah7iını Şerıf U7enne Fclscfı Bır De neme tamamlanmak uzere, sanırıın bahar sonuna doğru bıtırcbdeteğım • Beni Hiç Goremezsin/Yucel Kaytran/ Ektn Yaymlarıl ')i s SAYFA 35 •Utangac olduğum blllnlr çocukluğumda aldığım eğltlmden olsa gerek kendlm hakkında konuşurken yuzum kızanr Klşisel deneyimlml Orgütleyemem " C U M H U R İ Y E T S AY I 790