Katalog

Tahsin Yücel'den "Kumru ile Kumru' "'"%, Tüketimin ye nesnelerin dayanılmazlığı üzerine T.uısis Yicn. KUMRU iı.t. KUMRU Avcı Kadir ile ailesinin yaşantısını bulıı ruz. Rumamn odak kişisi, ailenin iki buçuk yaşmdaki kızları Kumrıı nun ölü münden sonra doğan, ancak ablasınınnüKıstü hiçbir değişiklik yapılmamasın dan dolayı kimliğini taşıyan, bir anlamda hayata ablasının yaşında gözlerini açan ve kendisine ait olmayan bir kimliği ve hayatı süıdürecek olan Kumru'dur. ( Maylar, Kumru'nun eski bir pehlivan olan Kapıcı I Iaydar Yarma ile görücü usulü ile evlendirilip lstaııbul'a, küçük kapıcı dairesine yerleşmesiyle büyüyor. Kumru, doğal olarak apartmanın bodııım katındaki kapıcı dairesine ve kasabasından çıkıp geldiği Istanbul'a başlangıçta alışamayıp, değişimi ve ortamı yadırgıyor. Evinden hoşnut olmasına rağmen, Jstanbul'da kasabasının gökyüzündeki yıldızlannı arayıp bulamayan Kum Tahsin Yücel bu yıiın en çok konuşulmaya, tartışılmaya aday romanı "Kumru ile Kumru" okur katında da büyük kabul gördü. Kisa sürede 10. baskısına ulaşan roman tüm yılın edebiyat gündemini de işgal edeceğe benzer. Diinva Savaş/ndan sonra perck mal/eşya gcrcksc hizmetleri tükettigimiz mekân • larda, önemli değişimler gerçcklcşti ve bu değişimler, hem tükeümin niteliğinde hem de toplumsal yaşam üze rindc büyük etkiler yarattı. Evlcrin bilc tele pazarlamalar, alışveriş kanalları ve kataloglarla tüketim aracı haJinc getirildiği günümüzde, tüketimin, buna bağlı olarak tükctilcn nesnelerin/eşyaların bizleri tüketmesi de hızla artıyor ve kendi mizi sık sık tüketimin gerçckleştiği mckânlarda buluyoruz. Dolayısıyla tüketim, dünyanın her yerınde bireylerin yaşamında giderek büyüyen bir rol oynuyor. "üi renmenın bir yolu da benimscmedigıniz, karşısında direndiğiniz şeyi yazmaktır" diyen, kimilerinin fıoca, kimilerinin çevirmen, kimilerinin de eleştirmen ya da edebiyat kuramcısı olarak gördiiğü, Mııtfak Çıkmazı ve Vatandaş'tan sonra romandaki asıl çıkısjnı Peygamberin Son Beş, Günü ile yapan Tahsin Yüccl, kurmaca dünyasının çıkış ve varış yolıınn en iyi anlatan Bıyık Söylcncesi vc Yalan'a son romanı Kumru ile Kumru'yu kattı. Bu romanında Yücel, yukarıda kısaca belirlüğimiz tüketim olgusunu ve insanın eşyaların/nesnelerin nasıl tutsağı olduğunu anlatıyor. Komanın ilk sayfalarında Orta Anadolu'daki bir kasabada önce ayakkabıcılık, sonra işjerin kötüye gitmesiyle ayakkabı tamirciliği yaparak yaşamım sürdüren SAYFA 28 n • Coşkun TÜRKAN* ru'nun tek dcsregi, başlangıçta bahçedeki nar ağacıdır. Son derece sıradışı bir yaşam sürdüren, çcvrelcrinc ve gelişmelere karşı ilgisiz kalan Kumru ile Haydar Yar ma'nın(Pehlivan) bu durumları ikiz çocukları dünyaya geldiginde de degi^mez. C)yle ki kızları Sultan'ın bir zekâ sorunıı oldugunu bile okııla ba^layıncaya kadar fark ctmezler. Kumru'nun geçim sıkıntılarını azaltmak i(,in <,evredeki apaıtmanlara gündelıkle temizliğe gitmeye başlamasıyla dc^işim, başkalaşma ve buna bağlı olarak romanın mcrkezine tüketim tutkusu, eijyanın ya^ama egemen olması yerleşiyor. Kumru özellikle, çevrede tarldı bir peygamberinin oldıı^u şeklinde tanınan ve raflar dolusıı kitaplara sahip olan Tıına Hanım'a temizliğe gitmeye başladıktan ve bu evde başta bu/dolubı olmak üzere gündelik yaşamda kullanı lan tüm eşyalan gördükten sonra hızlı bir değişim siirecine giriyor. 7,ıra Kum ru'nun doğduğu kasabadaki yıldı/lar ve oturdukları kapıcı dairesındeki tek görü nür ncsne Pehıivan'ın eiftesidir. Bundan sonra Kumru, başta bıızdolabı olmak üzere bu gürdüğü eşyalan edinerek içlerini doldurmayı ve bir anlamda tüketim araclarının bir başka tüketim araeını kodlaması/gerektirmesi sürecini yaşaına ya başhyor. Gcorge Ritzcr, Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek atllı kitabın da, alışveriş merkezlerini, insanların 'ıüketim dinleri'ni yerine getirmek için git tiği yerler olarak tarit etmektedir. Alışveriş merkezlerinin ticari ve mali girişim lcrdcn daha fazla anlamlar ifade ettiği, geleneksel uygarlıklaıın din meıkezleıiy le ortak birçok yanlarımn olduğu, büyülü ve akılcı bale gelirilnıiş tüketim me kânlarının tüketiciyi kendine çektıkce, Kumru ile Kumru'da olduğu gibi, biiyii leyiciliklerinin de artan taleplcrle bırlikte yeniden üretildi^i ve büyülü ortamların hızla şubelerinin açıldığı bir siirecı vaşı yoruz. Nitekim buzdolabmı aldıktan sonra içini doldıırmak için Kumru'nun Tuna Hanım'la büyük bir markete gitmesi, allak bullak olmasına ve yeni tiike tim nesneleriyle taııışmasına yol a<,ıyor. Marketteki eşyaların ücretleriniıı öden medcn arabalara konulması Kumru'yu şaşırtıyor ve Tuna l lanım a buıası sizin mi, ortak da mı değilsiniz' ıliye soruyor. Tuna Hanım da "burası bizim paramıza ortak"(s.8l) diyerek, aslında kapitalist sistem ve eşya egemenliğiıule pek tle kendimize ait olmayan yaşamı, nasıl da içselleştirdiğimizi güzel vurguluyor. KARARLARA YARDIMCI OLMAK Tabi Kumru'nun kışisel tarihıyle orta ya konan bu süreç,, yani kırsal kesimden büyük kentlere göçün toplumsal gerçek ligi, insanların büyük kentlerde yalnızla^masına ve yabancılaşmasma; sorunlarının buzdolabıyla başlayan ve birçok eşyaya sahip olmakla giderileceğini ılüşünmesine yol açıyor ki, bunu Yücel oldukça başardl bir ^ekilde ortaya koyuyoı. Kum ru'da olduğu gibi tükcticiler kapitalist sistemde çok önemli roller oynamaya başlayınca, tüketicilerin kendi kendilcrine karar almalarına izin verilemezdi. Bundan dolayı insanların bu kararları almasına 'yardımeı olmak'd) amacıyla ıııodern reklamcılık gelişti. Bu aşama da, ürctim toplumundan tüketimin toplu muna geçişi hızlandırdı. Nitekim bıızdolabı tutkusundan sonra Kumru'yu diğer tüketim araclarının tutkuları alıyor ve Kumru, gündelikJe biriktirdiği paralarla televizyon almayı düşünüyor. Çünkii kapıcılar camiasında her ^eyi bildiği düşü nülen Aygün apartmanı kapıcısı Bihıl Dayı, "televizyonda reklamları izlemezsen, neyin ne olduğunu bilemez sin"(s.l()4) diyerek bir anlamda günümiiz toplumuna katılım aracının en önemli göstergesinin televizyon olduğunu belirtiyor. Yücel bıırada da günümüz toplumunun cleştirisini başarılı bir şckilde ortaya koyuyor. Çünkü Kumru, Tuna Hanım'ın evindeki kitaplara şaşırıyor ve ona neden bu kadar kitap okuduguııu C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI 790