Katalog

bırhın ardına yenı ıırunler kadar yenı dcğeıleı de gmyoı, dalıa içeıığını tam anla yamadan yururluktcn kalkıyor, yerını ye nı değerlere bırakıyor Bu hız bence ınsa nın doğasına uygun değıl Yenı çağın ın sanının mııtlu olduğunu soylemek mum kıın mıı' Hıç sanmıyonım Değerler sıs.tcmıııın hiyerarşısını değıştırmekten yaşamaya hrsatı kalmayan ınsan mııtlu olamaz Trenın ılerleyişı, bıtış noktası olan ts tanbul'a vaıışı ılc kaıakterleun kışısel sıçıamalan vc donuşumlerı arasında 7a manlaına açısmdan paıalellık var l vet Buna O7cllıkle dıkkat ettim dıye mcm, ama uylc uldu LANETLİ GUZELLİK !şcbru m bır ıirzıt ın \ne<n ıken, Mulya, kıztnın akunt bır lantt nt snesı îkıst de deg\ r ytirgılurımı uymadığı ıç ın ve guzcl lıklerındcn dolayı dışlanıyor Bu, bızım loplunıumuzda kadırıların kadert mt> Gu/ellığın lanctlı bır nıtclık olarak goıulmesının sadeıı bı/ım toplumumıiiM mahsus olduğunu duşunmuyorum Cıu zellık ııısatılık taıılııııın bııçok doncnıın dc kotııtul bır nıtclık taijimıjjtır Ona sa hıp ulamavanlaı açlsından bır s,uı,ınu^ gı bı gomlmesı, gu/ellığın lanetlenıncsı yayguıdn Gu zellığt olıım ılc ılışkılcndırcn mctınlcr vardır Ama ınsana aıt olan bu /aaf, yanı başkasında vaı olan vcya başkasına aıt olan bır guzel lıklcn nefret eltnek, şartlar uygıın olduğunda, ncrcdcy sc toplumsal yasalara donu şur ve gıi7ellığın sahıbının hayatını zehırlcr Guzcllık bıçak gıbıdır oynanmaya kalkıldığında ılle bırılerım yaralar Guzellığe sahıp ol mak dcmck, guzcl bır kadı na ya da eı keğe sahıp ol mak anlamına da gclebılır Cavıı 1 , 1 Hıılya o tıajık ka 11 1 zaya kadar ar?u vc sevgı ncsnesı ıken, bu varlığı kay bedecek olma korkıısu ılc lanel nesnesınc donuşuı îjebnem için dc dıırum farklı ckğıl, Ersıtı'ın arınesı açisından gıi7ellığı surdu ren bır lanct ncsncsı / urkıye dekı değışımın toplumsal, tkonomık vt u yasal duzl( mdekt tızahurle rıne tanıklık tdtyoruz 80 sorıraundakı değijim/tr zengın olma, sınıf atlama hayallt rı lum kımıhtı rlcrdı kendınc bır yc r açtyor Mt sela Bunyamın oztn/ı ılt Nı şantaşıııda bır doktora gıdıyor 1 rsın'ın bankacı olması nın nedeııı dc bu Sınıi atla ma duşlerının başladığı doncmın parlak nıesleğını seç mış Ote yandan sınıf atla ma çabasınm asıl ışlendığı kataktet, I ısın ın aıkadaşı Hakan, o nc ıstedığım bılı yor Ama Bunyamın ın Nı şantaşf ndakı bır doktora gıtmesı ozentı den çok guvenmcklc ılgılı Gerçı burada yınc sınıfsal bır dıırum var Yoksul ma hallclcrdc gittığı ozel doktorlaı annesının yaşamasını sağlayamamiş Zcngın dunya nın dalıa gaıantılı olduğuna daır bır ına nış oluşmıış Bunyamın'dc Bırçok ınsan da bu duşunce vaıdıı /engınlerın hayatı daha kıymctlıdır, onlara bakan doktorlar daha lyıdır turundcıı bır duşunce Nfinelerı ımge dunyamtzdakı ızduşumltrıylt bır arada kullantyorsunuz Iretı ve şehır de yaşayan bırtr canlı gıbı küapta Hıkâyeler sadexc ınsanlar uzenndcn anlatılamaz, hayatı yapan sadece ınsanlar değıldır Zaman, mekân, nesne, ınsan, tum canlı ve cansızlar hayatm bırbınne karşı ustunluk taşımayan unsurlarıdır SAYFA 26 Ama ınsanlar hayatta ınsanın ustunluk taşıdığını duşunurler lyı de ınsan dcnen cıns var olmadan oncc dc cvrcn vardı, gerçi edebıyat yoktu I layat her şey ısc, kı bence oylcdır, mctınlcr hayatın dışına çikaınazlar ^unkıı hayatın dışı dıye bır şcy yoktur Hayatta olan her sey dc mct nın i(,ınde hak ettığı kadar yer almalıdır Dunya cdebıyatında şchırlcrın ınsan ka daı onemlı bu karakter olarak ısjendığı bırçok metın var Ahmct Hamdı lanpı nar'ııı eıı olunısu/ kaıakterleıınden bırı bcncc îstanbul'dur orneğın, Hu/uı'da Kaldı kı Kapak Kı/ı nesneleıın vcya ın sanlar dışındakı unsurların hak cttıklcrı kadaı yeı almalanna oncelık tanımış bır metın dcftıl Ama bcn ınsan dıs,ı karak terleıe ılgı duyaıım onlaıın metın ıçinde canlılarmı^ gıbı harekct ctnıclerındcn ho^lanırıın Orneğın Mağaıa Aıkadaşla rı nda ana karakter bır apartmandır, Ay yıldız Apaıtmanı duyguları vardır gele cekten beklentısı vardır lh{ ummadı&ımız erkıkler bıh çıplak kadın dergılerı alıyor Bunyamın dt dc bu nu goruyoruz hvlı ama dc rgıdt kı bır ka dının resmı ona kanstndan daba cazıp gelıyor Kapaktakı fozı ıkonlaştırıyor adt la ^ebnem e kanlı canlı yaşayan bır ınsan dt du/cndekı sorunları sal dışı etmek ıçın vardır, toplum çozcmcdıgı sorunu başka bıı duzleme taşır, boylete yıne saf dışı et mış olur rınsellığın ıçsel bır sorıın ola rak yığınla toplumsal soıuna kaynakllk ettığı bır sır olmadığı haldc, toplum u n scllıklc yu/lcşmek yerıne ıkıyu/luluğu hemen bır yasa olarak yururluge koyar Bu ıkıyuzluluk sadece Lrsın'ın veya Bun yamın'ın değıl, kadınların da dahıl oldu ğu toplumun ıcsınıdıt Çok bıldık bır ataso7undcn yardım alacak olıırsak Ersın bana dokunmayan yılan bııı yıl yaşasın demış, ama o "yılan" şımdı ona dokunu yoı i(,ınc ıçsel olana dokunuyoı TAKAS DÖNEMİ (.ıimnmıızde kadınlar bırer arzu nesnt sınt dontt)tu Vt ı\ın gtırıbı boylc go rıtnmekten keyıjalıyorlar Beg'emldık<<e dtg\r kazanma durumu var Mıydan oku yan bakışlarla çtplak pozlar veren Şebntm dt, bır anlamda bu durumu da sımgelıyor değıl mı •> Az once sozunu ettığıınız yenı du7e nın hayatta var olan her şeyı nesneleştırmc halının kaLinılmaz sonutlarından bıtı bu Ba7en yenı bır takas doncmı yaşadı ğımı/ı duşunuyorum, gunumuzde değer lcr çevrılebılır, başka bır değere donuşebılıı olduğu olçude onem kazamyor Beftcnılmek, beğenilmek ten hoşlanmak kotıı bır şey değıldır Hatta bunun hayatın O7iı nlduğıınıı soy lcyccek kadar ılen gıdcbı lırız Yaptıklarımm haka rctc uğramak ıeın yapma yi7, beğenilmek ıçın yapa rız Ama ınsanın beğenıl mek ıçın bedenini paraya, kariyere, mevkıc, toplum sal konuma vs çevrılebılır bır dcğer olarak kullan ması, insanlık açısından bııyıık, ama cskı bır eroz yoıı Bu yenı bır şey değıl Şebnem'ın durumıında ısc, yıne karakterlerın yo rumlarından harekct ede cck olursak, onu anlama mızı sağlayacak bır dıırum var o, tek varlığı olan be denını annesını ve kendı sını gormczden gclen bu hayatta gorunur olmak ıçın kullanıyor mu7 bıı haberden başka bır şey yapmış lır, bır kahıaınan çıkaımıştıı tntolu elbneler gtyen, ponponlu ço raplarla gtztn nıasum bırgtnç kızm ka pak kızına donuşmevnı sız nasıl defcerlen dırıyonunuz? Bu o kadar kotu bır y y mı? Selda gıbı olmak mı mutluluk1 Selda ıle îjcbnem bubuleıının antıtc zı değıller ()yle olunma7sa boyle nlıınur gıbı bır çıkarsama luçbır ınsanı lıal ıçın so7 konusu olmamalı bencc Ayrıca Selda mutlu değıl olmadığını belntıvoı Bıı bıtkı kadar mutlu oldıığunu soyluyor ijcbncm'ın masum kuçuk klzdan kapak ki7ina donuşmesıne gelınce Genellıkle hayattakı cyleınlcıımızın lyı ya da kotu olmasını ıçcrıklerı değıl, sonııçları belır lcr Bazı eylcnıler ıçın bunun geçeılı ol maması gerekır Orneğın hırsi7İık sonııcu nc olursa olsıın hırsı/lıktır Ama guçekte oyle mı algılanıyoı > 1 ırıh hele y.ıkın ta rıhımız buyuk olçeklı husızlıklaıın tıtaıı başarı olatak sunulduğıı oykıılerle dolıı Dolayısıyla cylcmlerı dcğcrlcndıınken onları once çapaklarından ustunıı kapla yan yan oykulcrdcn anndırrnak gerekır eylemın ıçerığıne o/ııne dokunmadan tartışmak gcncllcmccı bıı yaklaşım olur Bııçok kışı çiplaklığın teşhırını tartışıı kcn estetık olması, sanatsal olması gıbı olçutler koyar Şebnem'ın durumıında bu tur olçutlcrı koymami7i sağlayacak vertlerden yoksunu/ Karakterlerın yo rumlarına gore fotoğrafların adı bır dcr glde yayımlandlğını bılıvoni7 sadece, bunlar bıı kıtabın bır okuru olarak be nım durum hakkııula bıı yaıgı>a vaım.ı ma yctmcz Ama Şebnem'ın durumunu dıkkate almadan çıplaklığın teşhnı hak kındakı hkrımı soruyorsanı/, soru dalla nıp budaklanıı poınografı ıle erotı/nı arasındakı farklardan, teşhırm amacına, sonucuna, nedenıne u/anan bıı yıgın verı olmadan ccvap veremeyıeeğım bır halc gelu Her çıplaklık aynı değıldır dıvelım şımtlılık KADER Ml İRADE Mİ? Bu kıtabınız da bt nı dıit r yapıllarını za benzer şekılde Her şey bambaşka ola bılırdı" htssınt laşıdı Çunku nkıcı baba dayaktan kaçan anne baikırt aıle buyuk lerı, yatakham U rdt gt t,t n gt n^ltk yıllart Şebncm ın yazgnını bclırlıyor Selda ne kurallı ve duzt nlı bır aıle yaşantnıyla par lak bır gt lcu ğe \ahıp o/abı/eı eğınm \ın yallerını omtdtn vtrtyor Bu noktada ka dt rın mı ıradı nın mı allını t, ızmt k gt rekı yor> Max Frısch I Iorst Bıenek keııdisıyle yaptığı bır soylcşıdc şoylc dıyor "Bır adam kendı buluşu ya da oynadığı ı ol olan ralıhsi7İığını hıç sorgulamaz, ondan hıç kuşkulanmaz, teısıne pıyangodan dunyadan vc kaderınden kuşkulanır du ııır Talıhsız bır adam olmadığını anlaya ma7 bıle, boyle olmadığını anlamak ıstt mez aslında Hastalanmayı yeğler Çunku buyuk ıkramıyeyı ka7anmış olsa da boy lelıkle talıhsız bıı adam olaıak kalaıaktıı ya da buyuk ıkramıycsını kııllanamadan cuzdanını yıtırmeyı yeğler Beıı tıpkı bıı nun gıbı bır olay bılıyorum Adam şımdı başma gclenlerı anlatıyoı çevrcsınc as lında yaşadığı tallhsi7 olaydan mutlııluk duyuyor Çunku durust ve talıhsız bu adam olma buluşu her kayba değer Yok sa kendıne başka bır "bcn" bulmak /o runda kalacaktıı yanı adam bııtun ya şamoykıısunu yenı baştan ya/mak /orıın dadır " Once Selda'nın du/enlı ve kuıallı aıle yaşantısından şıddctlc mustarıp bır kaıaktcı olduğıınun altını çı/eyım sonra Max Prısch'ten yaptığım bu alıntıyı ken dı duşunceleıımın dılıne çevııevım Ben ce kader de ırade dt (, unku yınc Ma\ rri!.ch'ten bu alınlıyla 'Heıkes kendı yaşamı sayacağı bır oykıı uydurur " Bu oykuye bız hayatımın hıkâyesi dıyoru/ ve seçtığımız bır kurmacanın araçlarıdır Kuımaca aıaçlaıına goıe kader veya ırade olayların akışını so7de belırlıyor • Kapak Kızı/ Ayfer Tunçl Can Yaytnlart/ 260 i KİTAP S AYI 7 9 0 "liayat ve bız ıle ku çuk hıkâyeler Bunlar kı tapta ncye hızmet edıyor? Sankı sızın \esınız gıbı gtl dı bana Ozellıkle "yazar fc lar sıradan sandıg'ımız ın «t sanları evtrıp ^evırırler * Başka bır gozlt bakarak, onlardan yt nı ınsanlar ya rattrlar Bu yenı gozlt bıçımlenmış ınsanlar arlık bızım ıçın stradan deg"ıller "Yaptıklarımızı dır bırer kahramandırlar" hakarete uğracumlelerım etktleyıcı hulmak için yapmadum yız, beğenilmek Bunlar kıtapta hayata için yaparız. hızmet edıyor, hıkâye de Ama ınsanın, bedığımi7 şey nedır sorusu ğenilmek için na Çevremıze baktığınıızda, ğ ) gıbı davranıyor Ama bedenini paraya, ınsanlardan buyuk hıkâyeler tıpkı Erun gıbı hıçbtr trktk kariyere, mevbeklemeyız, aksınc, nıspeten anntnnın akrabasının, sev kie, toplumsal buyuk bır hıkâyeyle karşimi7a gılmnın boyle bır şey yap konuma vs. çevçıkan ınsana şaşırırız Ornc mannı ntcmtyur Ama çıp rilebilir bir değer ğın bu yllbaşı buyuk ıkramı lak pozlar vermış kadınlara olarak kullanyeyı bakalım tanıdıklarımdan da baytla bayıla baktyor ması, insanlık kım alacak dıye duşunmeyl7 Burada hrun ve Bunyamın açısından buhıç Bu gcrçckleşme olasılığı uzı rındcn bu ıkıyuzluluğun yuk, ama eski bir çok duşuk olan beklemedığı re^mını mı çızıyor\~unuz^ erozyon. Bu yeni mi7 bır şcydır Ama tanıdığı "Ummadığımız erkek bir şey değii." 1 nu/ bırı alacak olııısa şaşınrı/, ler" Nıye ıımmuyoru? kıartık buyuk bır hıkâye olarak Cınsellık toplumsal oldu bızı nıeşgul cder üysa her yıl bırı ka7a ğıından daha fazla ıçscl/ruhsal bır mese nır buyuk ıkramıycyı vc gazete haberı ledır, Frcud'u vejung'u anmadan geç olarak okur geçeıız Ama bırı tutar bun meyelım Ama cınsel bır davranışı bır cr dan edebı bır metın çıkarır ya da fılmını kcktcn ummamıza ya da ummamami7a çckcı Nıye okuıuz veya seyıederi7? yol açan şey bu ıçsellık dcğıl, toplumsal Çunku o bırı her yıl gazetede okuduğuşartlanrriadır. Çunku toplumsal değerler C U M H U R İ Y E T