Katalog

um:ag tarafından yayımlanan, yayımı sürdürülen "Uğur Mumcu Kitapları", bir "kahraman yazarın portresini koyuyor ortaya... M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Bir kahraman, bir yazar... I nsanoğlu, Tanrı'dan önce "kahraman"ı bıılgııladı, il kin ona sığındı. Tanrı düşüncesine vnrabilmesi içın önünde soıııul bir kalıraıııaıı olmalıydı insanın. Avcı, bilici, büyiicü vb. Taıırı'nm da atası oldu böylece... Binlerce, i)iı binlcrcc yıl böylc geçti. Konınmasız, güvenlıksiz doğa orıaınında in.sanlar sığmabilccekleri, bıı anlanıda destek görebilecekleri birer kahraman olarak gördüler bıı insanları. Buıılar, ötekilerden zekiydi, güçlüvdü, gÖ7Üpekti, cesaretliy di, atılgandı, kavrayıs,Iıydı... Yalni/lıktan dıi ürkmiivorlardı. l;,n önde gidenler, avı ilk yakalayanlar, tepeye ilk çıkanlar onlardı hcp. Bu kahranıanlardan kalkarak insanoglunun "'l'anrı"ya ıılaijması kolaydı. Tanıı'nın "tek'liği, "benzer siz"liği, "kcndi kendine"liği, her şeydetı "münezzeh", ama bunların tümünün "rnutlak kadir"i yaııi yalnı/ca "kendisi" olıışıı, "ıızam, zanıan dıs/'lığı... Bütıın bıııılar, insanoglunun, kahra manlardan kalkarak "Tanrı" kavranıı çatisi altında topladıgı nite liklcr oldu... Ama kahranıanlat kar^ıllannı kovmakta gccikmcdi... Kcndilcri kadar kıvrak, zeki ama iyicillik ycrinc kötücüllüğıı veğlcven, var olan güeünü bu yönde kııllanan "alçak'lardı bunlar. Diyalektik bir zorunluluk gibi, kahramanlar da alçaklar da kendı karşıtlarını koya koya yol aldılar tıygarlık tarihindc. Alçaklar arkadan vuran birer hain olarak şeytandan me fistoya kılık değiştire değiştire, kahramanların peşinden onlara tıızaklar kııra kura günümüze dek geldiler böylece. Kahramanlar da alçaklar da çağdan çağa dcğiştilcr, ama bu tcmel nitcliklcri hcp avnı kaldı onlann. Uygarlıgın evrimi yö nünck' ilk kahramanlar diyebileceğimiz toplayıeıların, aveıların yerini yol, yön bulucıılar, gereç, köprii, koınıt yapıcılar, sııdıi yüzdürücüler, ateşi, tekerleğı bulgulayıular aldı... <Â k ıı/uıı /amana ,> yayılan bıı süreçte savaîj kazaıııcı, barıs, yapıeılaı kadar siyasadan ahl.ıka, dindcıı tıcaretc ne kadar öııcü varsa yaııı sıra diüjiincoci ler, bilımcıler, sanatçılar insanlığın kahranıanlık sahnesindeki yerlerine gcçtiler bircr bırcr... Bunca ıızıın sözü niye ediyo rumr1 Uğur Mumcu'yu anlamanııı ötesiııc gcı,ınuk, cksiksiz bir anlamlandırmaya ıılaşabilnıck iı,'in... < )yli' ya, lıirini aıılayabilir siniz; ama onıı anl.ımlandırmanız yiıif dt iarklı bir ÇJ\K\ gcıvktırir. Gclin Uğur MuıiK'u'yıı, bir kahraman olarak anlanılandır mava çabalayalım öylcysc. KAHRAMAN OLARAK UĞUR MUMCU Kahramanlar, üı,' yanlanyla öne çıkıyor yanllmıyorsam: 1 .Ölümsüzlük, 2. Yaltnzlık, 3. Ahlak koyuculuk. Tann kavramı da buna uyarlık gösteriyor bir bakıma. Öyle ya, Uğur Mumcu uzanan kahıamanlar arasında oncmli bir yere sahip yınc dc o! YAZAR OLARAK UÖUR MUMCU llgur Mumcu'yu yalnı/ca bir "araijtırmacı gazcLcci" olarak nitelemek, doğnısu ya eksık kalır. (), bir yazar aynı zamanda. Çok gcnç yaşta yazmaya yönelişi, gazctc yazarlı^ından öncc yazarlı£ı ıısuııa koyıışu bunu göstcrmcye yctiyor bcııcc... (rercekten de hcııüz yırmisine varmadan yazmaya yönelişi, Yunus Nadi Armaganı'na aday olıışu, bu arada durmadan okuması, onıın "yazma cylcmi"ni nasıl da ciddiyc aldı^ını cle veren öncmli ipuçları. Sözgelimi Sakrncnlı Piyade (1977), bir "kara anlatı" doruğıı olarak alınabilir pekâlâ. Ugur Mumcu'nun ya/arlık hüncrlcrinin, otuzlıı yaşlaruiLİakı l«ı doruk yapıtından cok dalıa öncclcrdc gclişmiş, ycrlcşmiş, pckişmis, olduğıınıı da cklcycyim ayrıca... Peki nasıl bir yazar Uğur Mumcur' Yazar olarak nereye koyabiliriz onur1 Tck bir sözlc yazarlıgını dcgcrlendirmck gcrekseydi, "siyasal kara anlatı yazarı" derdim onıın icin . Yalnız Sakıncaiı Piyadc dcğil, Biiyüklcrimiz (1978), Çıkfnaz Tann'nın sonsuzlııgu, tck'ligi, biricik'liği kavrayışının öniincçı karmıvor mıı bu bizi.^ Iann'yla insanın birbiriııc gi ri:jti£i va da cn yakın durdıı£ıı tck alan, bclki dc aynı bir kavra mın örrüsü alrında, "kahramanlık" paydabiııda bulu^abilmcsi onlann. Bugün dc sürüyor ranıı'mn niteliklcrini insana yiiklcmc anlayiifl. Bakın dünyava, "^clıil" kav ranıını bfnimscmcmiş tck lop lum göstcrcbil misinizr1 Dcmck ki tnplumlar, ^chitlcrini kahra man olarak alıyor! Oyk'Vie, insanoglu kahraman lığı sona crdirmış dc^il! Yürcklcriııdc Tanrı inaııcı olanlar da, böylesi inançtan ıızak dııranlar da bir kahramanla yatıp kalkı yorlar içlcrindc! Bir yurdun Uğuı Mıııncu'su olmak olgusunu ışte bıı bağlamda almak gcrekiyor... (), öliiııısüzliiğüyle, yalnızlığa diklcnışiyle dc, Tanrısal nitcliklcrlc bulıı^uyor hcr kezindc... tnsanoglu, kcstirilcbilcn tarihi içindc hcp gcrcksinim ıluydu bu kahramanlara. Söylcyemedıklcrini uıılar söyledi, dikJencmctliklc rinc onlar diklcndi, ölcmcdiklcrindc onlar öldii. Nevarki insanog'lıınun, "Tanrı" kavranuyla "kahramanlık" ol gıısuna göstcnligi düşkünliik nc olıırsa olsun, hatta guniımiızdc kapituli/nılc cnıpcıyalizmin cgemen siyasası olarak kürescllıg'in kcııdisi dc düııya kamuoyunda nc denli kahraman sayılnsa sayıl sın kürcsclci sömürgcci]ij*in idcologları, bu düşüıucyi tcmclin dcn dinamitk'mc arzıısıında olduğunıı clc vcreıı biı yaklaşını scrgiliyor yinc dc. Kahramanlıg'ı, kahramanlık çağını sona crdiı mek, bıınıı bitırmck ısrıyor kürcsclci kavrayi!). Bu, kcndilcri için dc bir çelişki. Hcm Tanrı'dan yaını görünüp, kcııdinizi dc bir ycni kahraman olarak önc sürcccksiniz hcm dc kahraniiinlığii düşman kcsilip bircylcrin gcnclik ^ilıclcrinden bunu silip süpürmek için d nizdcn gelen çabayı göstereceksiniz. Kürcscl sömürgcci anlayış, bu yönde na sıl bir tutıım içine gircrsc girsin insanoglunun usııyla yiiregindcıı kahramanlı ğı, Tanrı kavramına düşkünlügiinü sökıip atabilmcsi olanaksiz! Ugıır Mumcu'yıı bir kahraman olarak alır kcn, bütün bunları da "Uğur Mumcu'nun, gazete ve düşiinmck gerekiyor... dergilerde (yayımlanan) be$ bini askın köşe Bu acıdan Uğur Mum vazısıyla, dizi yazıları söyieşllerl (..), um:ag vayın Bölumu(nce) Butun Yapıtları' ve 'Bütiin Yazıları' cu, clbcttc bir "son kahraman" dcğil, ama dizllehnde kıtapla$tır<ıl>mış" bulunuyor Buna göre o, "ölümünden önce 25; ölümünden sonra yazılannın toplandığı geçmişten geleceğe flO'ı aşkın Kltabryla yaklaşık yetmls kitaplık veriml olan bir yazar. SAYI 779 Sokak (1979), Bir Uzun Yüriiyüş (19K8), 40'ların Cadı Kazanı (1990) gibi yapıtları tarandığında da onıın, bir gazeteci olarak, yazarlığı, cn az araştırnıaeılık, ha bercilik kadar önemscdiğini, hatta ötesine geçip yazdıklarını cni konu yazınsal bir kalıba dökebildiğini, bu doğrultuda ustalaştığı nı ortaya koyuyor. Gclin şu siyasal kara anlatı yazarlığı üzerüıde dııralım biraz onun... tlkin şu saptamayla çıkalım yo la: "Uğur Mumcu'nun, gazetc ve dcrgilerde (yayımlanan) bcş bini aşkın köşc yazısıyla, dizi yazıları söyleşileri (...), um;ag Yayuı Bölümü(nce) 'Bütün Yapıtları' ve 'Bütün Yazıları' dizilerinde kitaplaştırdOmış" bulunuyor. Buna göre o, "ölümünden önce 25; ölümünden sonra yazılannın toplandığı 40'ı aşkın kitabı"yla yaklaşık yetmiş kitaplık vcrimi olan bir yazar. Bu olağanüstü bir güç; yani aneak kahramanların sahip ola bileceği bir güç! Otc yandan kitaplar gözdcn geçirildiğinde, onun yalnız yazarlığında bir cvriliş ortaya çıkmıyor, yanı sıra ya zarlığının gizleri dc lif lif gözlcr önüııe seıiliyor... Uğur Mumcırnıın yazarlığı, başlangıçta, dalıa çok olgusal ak tarımlara yaslanıyorkcn sonraları bu yaklaşımının görece yazınsal dönüştürümle ycr değiştirdiği görülcbiliyoı. Bu çerçevcde o, alaysamadan gülmeccye geniş bir birikimdcn yararlaııırken, bu arada "aykırı gcrçckçi" yansıtmalar, hatta gcrçeküstücü öğeler de ycr alıyor dağarında onun. ()te yandan Ugur Mıım cu'nun sıkhkla başvurduğu biçimleiılcn biri de "ter sincleme"li anlatım. Uğur Mumcu, çokça başvurduğu bu yolla sözgelimi i§ çiyi, emekçiyi aktarırken şaşırtıeı bir tersinc anlatımla çıkabiliyor kanjinuza. Buna kinaycli söylcyiş, eksiltilı, kısaltılı anlatım da ekle ncbilir kuşkusuz... Bürün bunlar dikkatc alındığında, Ugur Mumcu nasıl bir ya zar olarak çıkıyor karşımızar' Açık anlatıınlı, tok sözlü görünsc dc anlatısını sanatlı kılan, yazın sallık tcıııelinde buııdan alabildi ğine yararlanan, sonııçta dönüş tüıümc dayanan bir yazar kimli ğıyle. Bu nedcnle Behçet Nccati gil'in Edehiyatımızda tsimler Sözlüğü ne Uguı Mumi.ii adının cklenişini yalnız vcrindc bir k.ırarolaıak dcğil, yanı sııa lıir hakkın tcslimi, bir dcğcrbılırlık örneği olarak da alıyorum dog rusu. BİR "KAHRAMAN YAZAR" OLARAK UĞUR MUMCU Yukarıda Uğur Mıımcu'dan "kahraman" olarak, "vazar" olarak ayrı ayrı söz açtını... Bıı iki kavramı birlcştirip, onıı bir de "kahraman yazar" olarak deger lcndirmcye ne dersiniz üç beş satırla? Bilnıez dcğilsiniz, hcrhangı bir yazardan söz ediyorsak, keııdi sinden bcklcnilen yazarlıgıdır ilköncc. Ayılın olması, ahlaklı ol ması, kahraman ya da şu, bu olması geıckmcz illc onun. Sözge limi yazardır ya da sanatçı, ama aydın değildir, entelektücllik ye ter dc artar bilc onun için. Aynı şekikle ahlaklı, kahraman biri olunnıatlan da vazarlığa soyunulabilir pekâlâ! I lırsız, dolandırı cı, yalancı yazar yok mu? Hain, alçak yazar yok mıı? Böylc olan lara "yazar" denilmekten vaz nıı geçiliyoir' Ama Uğur Mumcu bütün bunları kendisinde birleşlirebil miş cndcr yazarlardan biri... Kişisel hiçbir beklentisi olnıadan ncm aydın, hcm ahlaklı, hcm kahraman kaç yazar adı sayabi lirsiniz acaba şu yeryüzii yııvarlağında? Düzclteyim, hcm aydın ncm ahlaklı elbctte yüzlcrcc yazar adı sayabilsiniz bir çırpıda! Ama iş kahramanlığa geldiğindc, akan sular duracaktır orada! Bu nitcliği yansıtan yazar, parmakla sayılacak denli az çünkü. "Kahramanlık" derken, yukarıda dilc gctirdiğinı bağlamda alınmalı clbcttc bıı! Yoksa kahramanlık yapmaya girişıııii; "he sapçı "lardan, kahramanlık y.ıptıklarıuı sanan zavallılardan, yaptıklarının kahramanlık sayılacağını uman safdillcrden, "ucuz kah ratııan "lardan söz etmiyorum bcn... lstc um:ag taratıııdan yayımla nan, yayımı sürdürülen "Uğur Mumcu Kitapları", bir "kahra man yazar "ın portresini de koyıı yor ortava... Bunca seytan, ınelun, hain, kı yıcı, kundakçı, kan emici ortalıkta boy gösterirken kahramanla rın Tanrfyla buluşmasına şaşmak niyc? Şimdi o kahramanlar, en ıızak yıldızlar kadar yalnız da olsalar, sonsıı/lııklarıyla kuşaklar bnyu bizlcri izleyccek! Uğur Mumcu'nun kitapları ise küresel sömürgeciliğın kahramanlık idolünü söndürmc siyasa sına karşın yalnızlığınızı gidcrcbileccğiniz cn sağlam temel başvuru kaynakları arasında yerini kommayı siirdürccck... Kahramanlar için ne denıiştikr' Evet, ölümsüzdür onlar! • SAYFA 31 CUMHURİYET KİTAP