Katalog

dan dı/eye katkı saglaı Yunus Lmrı d.ıha XIII yu/yılda bunun bılınunde dır Vccıhı I ımu loglu bu bılınu "Yıınııs'ıın Şıın" baslığı altıuda s,oylc oıncklenıektedıı "Şu karşıkı dag'laıı mıs,eleıı baglaıı' ılı /esı "Şu karsıkı bagiarı dagiarı ıın s,elen" biçımınde olsdyclı " olçudc ve sozcuk ekonomı sınde hıçbır cksık lık olmaz, ama ardı aıdıııa soylenen 'bagian' ık 'ddglaıı sesscl bo/ukluk va ratıı Kakotonı dc nılcıı kula£ı tıımalavıcı ses du/cnı, yanı korıı scs leme doğar Yunus Lııue sozcugun ycıını sapt.ıma da, dı/c ıçcrısındıkı ctkı sını dengelcmede bılınçlı bıı çalışına yapıyor So/dı /ımının sıırdckı onemını kavıanustıı Oysabuçok tasavvuf tcıımını, ılk kcz kcndısı Turkçeleş,tuınisıtıı Buna kar^ın, o terımlcrı, Turkçenın yuzluce yıllık soz vaılıgıynii!; gıbı kull.ı nıyoı" dc rken (sf 96), Vc cıfıı Tınıuıoglu, "Yunus Lmıe'nın şıırını olçıı ve uyak yonttmc/" dc dcı (sf 114) Ilk ke? Yunus bm rc'nın Tuıkçcles.tııdığı la savvııt terımlcıınden dc orncklcr vcrme den oncc, Vccıhı Tııııuıo£İu'nun Yunus Lnııe îçiıı " I uıkçenın sut dışlcn"(sf 114 ve bıınu çok ycrdc kullanıyoı ) yakı^tu nusmın nc denlı vcıını bujdııgıınu da buıada belııtmek gcrckıı Yunus Lmic, "Turkçelestırdığı I aısça kavranıları, 1 uıkçe dus,unme dı/gcsi ıçınde soylu yor () k.ıvramlaıdan Faısça k'okusu alınnıa/ Omegın ' 'Allah'a ırcmc? ka luı cı etegin tutmayınca" dızcsındckı 'crcttğı' lamlamasnıın 1 aısca 'damen ı pu'dcn çcvııı olılugıınu hıçbır ya7in us tası soylcycmcz T.r cleğı 1 uıkıc dıı i)iıncc dızgcsınc gore yerını almı^tır soz dı/ımınde "(sf 114) TURKÇENİN SÜT DİŞİ Vcııhı Tımuıo^lu, •jiııdc gcıçcklıklc doğru aıasındakı laıkı oıiaya koyaıken Yunus 1 mıc'nin yaraticilıf*ına dcğınıycu Yaratıtılığın s,alı ıçın oncnunı Yunus Lnııc'nın kdvıamıs, olduğunu bclırtır kcn, Yunus Emrc'nın yaıatıcılığına oı ncklcr verıyoı "()nun yaratıcılığının kaynağı, gı/cmscl (mısiık) aci dır"(sl 110) "Yaıatıcıhgın kokcnınde, 'somut aci lıulunııyor" dcr (sf 99) "Bu yandan Farsça tasavvul tcımılerını rurkcclc^tıııvoı bıı vandan ccvırdıklcrı nı ^ııı dılmc sokııyor Bu, ycnı bıı ^ııı dı lı yaıatıyoı dcnıcktıı Bu vu/den Turk cenın sut dı^ıdır 'Ayınc ı dıl'ı gonul ay nası, 'râhı dusl'u dost yolu, 'aleş ı aşk'ı a^k oclu yapaıken bunl.ni Yınc yu7iını gordunı yınc yuıcgunı yandı Dost senun î'jkun odi yureg'ımc dayau dı / gıbı, duru ruıkcc dı/trlerde kıılljn dı Yunus I utk^eyı gcrçektcn şur dılı duıumuna gctırmı^tır "(sf 99) "Şu bir gcrçcktıı kı, onun sııılerıyle, l'uıkçeye nı bıı dııy.ıt lık kazanmıştır "(sl 111) Yunus Fmıc ^ıııınııı dottluk biçimın dc dcgıl, beyıtlcı biıimındc ya^ıldi^ını soylcyen Vccıhı Timuroğlu son buluıiRİc "Yımus'un Sjıuıııdc Bicim ()7cllıklcrı"nı ııdclıyoı Kıtapıa çok so/u gcçcn Yunus Lmrc, halk s.aııı dcgıldıı anı.ı h.ılkin ^a lııdır so/une dcstck olması ıçın vc Yu nus Fmrc surının bıçıııı yonunden de ın cclcndıgı bıı alıntı yapmak ıstıyorum C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYl unus Emrenin Türk yazınında yedi yüz yıl etkisini surdurebilen bir şair olduğunu imlerken; Vecihi Timuroğlu, Yunus Emre'nin "Anadolu Turkçesini yazın dili yapan büyük bir şair" olduğunu da söyler. ı ı tdin bıı aş.anıada 7 lı vc X lı ko "jiıkl.ıt ın fclcnc£ını bıldığındcn, dızcnın czgıscl ctkısını arttmnak için dı?enın ortasında uyaklar kullanıyor Bu bıçını, oııa bıı ba% ka lahallık dalıa saglıvor I)l7c, mıi7ik cıımlcsınc vcrlc^nkcn, no tayı dolduıacak nıctın dışı so? cuklcrı, oıncğın 'aman aman, valı dılo, anam anaııı vb ' nıuıldanma laid gcıck kalmıyor ' (sl 1İ2), ı^ıınkıı bu tur ymclcmclcı cogun lukla halk ozanlarının vc turkııle ııııın va/gcçilme/ o^csıdırlcr, hatta, bıı yınclcınclcrın dogaclanıa aıuııda dıı^uıınıe ıçın bıı /aman kazanma uğra^ı olduj^ıı da soylc Yunus Lmre nın şıır bıçımı, scs yapısı, so/cuk ycılcsıınlcıı so/ cuk ckonomısi acilaı ınıl.ın halk ozanlarının seslcndırdıklcn, bcstclcdık lcrı şur vc turku Ijıçıııundcn larklı nıtc lıklcıc sahıptıı Daha çok ılahi turundc bestclcr yapılmıstır Yunus tmıc şjıılc tındcn "Yunus ılahılcıının bıçımını, gc leııcksel sıırımızın 7+7, duraklı dı/isine ııygun oldtı 'laılatım lâılaiun laılatun, laılun' (ramal bahıı) ya da 8+8 duıaklı di7isını, rcccz bahrına(doıt tane mııs tcf'ılun) uvduımu^tuı Kuşkusıı/, Turk çe dı/edc, on bcslı vc on altılı olçulcı, çok yaygın dcgıldıı "(sf 132) Vecihi lımuroğlu, rurkçcnın uyak ba kımından çok vaısıl olnıadığmı soyler Bu ncdcnlc Yunus 1 mıc'nın I arsçadan çevırdıgı dcyım vc terımlcrı ^ııılcıınde kullanııkcn, Yunus Lmrc'nın sessel 7or lanmalaı vc çağrışım çogaltmalan konu sunda sorunlar yaşadıgını belutıyor (st 132) "ijeyh Galıp, Mehtap Kasulc si ndc, Cemal Surcyya bir dencnıcsınde, Turkçenın uyak yoksulluğundan yakı nıılar Yunus Lmre, musammat ılahılc rınde, uzak scs benze^ımlennden, varım uyaklaıdan, buldugu her olanaktan yatarlanır Di7C ortasında, dızeııın C7gısel ctkısını savsaklamaz ()7elhklc uzak ses andırışlarından yararlanarak, Turkçenın bu zayıflığını gıdeımı^tır Beyıtlerde, dı zc aıalarındakı uyaklar, tckkcdc, hep bırliktc ezgıylc soylcnıstc buyuk olanak lar sağlıyoı loplıı soyleyıştc 7orluk çıka ran meyanı ortadan kaldırıyor laıtımlı okunuijta, yınclcnıeleıı kolaylaştırıyor Musammat ılahılerdc, dızcler oıtadan bolunııncc, bırcr boğum oluşturuyor lar "(sf 133) Sonuç olarak, Eskıschır Sanat Derne ğı'nın yayın hayatına devam etmcsini, Vecihi rımuroğlıı'nun "Yunus Emre Uzerınc Bir Dencmc" adlı bu yapıtının uzun bır çalı^ma sonucıı ortaya çıkmasıyla bazı tabuları yıkmasını dıhyoruz Yunus Emrc'nın yenıden yorumlanması ve belkı tle tartışma ortamına ycrlc^mcsi, Turk şıırınde scsbılım vc dılbılım açisın dan da olumlu sonııçlaı yaratacak gıbı gomkuyor . • Yunus Emre Üzerine Bir Deneme/ Vecihi Tımuroğju/ Likışehır Sanat Der Yay, r^ktşehır 2004 779 Serez'de bir hahamın oğlu olarak doğdu, Selanik'te ömer Seyfiettin'ler, Yunus Nadi'ler, Zekeriya Sertel'lerle omuz omuza çalışıp onlaria kalıcı dostluklar kurdu, Ziya Gökalp'ten etkilenerek dindaşlannın Türkleşmesi için yıllarca mücadete verdi. Peki Moiz Kohen, namt diğer Munis Tekinalp, neden son yıllannt Nice'te yaşadı ve cenazesinin Türkiye'ye götürülmemesini, Fransa'da gömülmek istediğini vasiyet etti?!... Ona bu kararı verdiren nedenler neydi? Bu kitap, bir kimlik arayışının ve bir hayal kırıklığının hikâyesidir. REMZİ KİTABEVÎ SAYFA 11