Katalog

"t- Q_ I— a LU CC O Kirlenen kavramları yıkamak Değerli öğretmenim Doğan Kuban geçen nisan ayında Ankara, Çankaya Çağdaş Sanatlar Merkezi Konferans Salonu'nda yukarıdaki başlık altında bir konuşma yaptı. Daha sonra yazıya dönüştürüldü- ğüne rastlamadığım bu konuşmanın bir kısmını ve bu kapsamda düşüncelerimi sizlerle paylaşmak is- tiyorum. CihatUysal, MimarY. Müh. Kuban'ın konuşmasında özetle söyledikleri şöyle: "Kavramlarda kirlenme, sözcüklere yanlış anlnmlar ver- mekle oluşuyor. Öğrenimdeki hozulma bu süreci liızlan- dmyor. Kirlenen kavramları yıkamak çjğdaş dünyvya katılma sü- recinin olmazsa olmazıdır. Kirlenmenin nasıl oluşcuğunu anlar- sak, nasıl yıkayacağtmızı, temizleyeceğimizi de çözeriz. Ka\TamIann kirlenmeye başlamasıyla, önce bilgi, bilim, özgürlük.. .gibi kav- ramlar belirsiz hale geliyor. Kirlenme sisrematiğinin mucidi Avnıpa ve ABD'dir. Kirlenmenin uygulamadaki kaynağı, uzma- nm yapması gerekeni yapamaması ile başlıyor. Ömeğin, kencplan- cınm sözii yerine siyasi imdenin geçmesigibi. Biiylece, coplumun sağduyusu, çıkar ile devinir hale geliyor ve kirlenmede günlük çı- kar bclirleyici oluyor." Evet, kavramlann kirlenmesi sorununun yaşamm bütün alanlarını sardığını hemen herkes görüyor. Ve huna dur demek nerede ise hiçbir örgütün hcdefı olamıyor. Her gün sokağa çık' tığımızda, yaya kaldırımından taşıt trafiğine değin çaıpık hale ge- len çevreyi görerek kanıksıyoruz. Bu ve benzeri kanıksamalar, bi- lincimizdeki kirlenmenin kaynağını oluşturuyor. Bu duruma elbette bir günde gelinmedi. Somn, insanoğlunun tarihi ile yas.it. Ömeğin, Cumhuriyet tarihine bakılırsa, olanla- rı daha açık seçik görebiliriz. Yeni kurulan başkent Ankara'nm planlanması sürecinde yaşananları Falih Rıfkı Atay "Çankaya" adlı kitabında yazıyor. İstanbul ile Ankara arasmda yapılacak de- miryolunun Çankın'dan geçmesi Çankırıh meclis başkanı MAbdülhalik Renda'nın girişimi ile gerçekleşiyor. Benzer biçimde, İstanbul-Ankara Otoyolu da Bolu'dan geçirilmişti. O yüzden, İstanbul'a yapılacak köprünün yerinin Başbakan tarafından he- likopterle dolaşarak belirlendiği haberine s,aşmıyoruz. Kuşkusuz köprü için yapılmış, çalışma vardır. Ancak bu çalışmalarda han- gi planlama (!) ölçütlerinin dikkate alındığı bilinmiyor. Kavramlann kirlenmesi, bütün meslekleri, yaşamın her ya- nını içine alan bir süreç. Bu kirlenme, sözcüklerin de başkalaş- masına neden oluyor. Bu dil bilinci şaşılıgı, çocukluğumda bir tekerleme ile "bab-ı/ali-yüksek kapı, bir/rek, atlı/süvari, tesa- düf/rastgelme" sözcükleri alaya altnırdı. Güzel Türkçemizi, sırasıyla Farsça, Arapça, Fransızca ve en sonra da İngilizce ile harman- layarak tanınmaz hale getirdik. Üniversirelerin İngilizce eğiti- me heveslenmeleri de bu başkalaşımm özenti haline gelmesinin göstergesi. Günlük yajamda sözcükler nasıl emniyet-güvenlik, hususi- özel, şart-koşul, mesela-örneğin, hayat-yaşam, iktisat-ekonomi, hoca-ögretmen...gibi yan yana kullanılıyorsa, mühendislik or- tamında da çizim, proje, plan, tasarım; fotoğraf, resim, görüntü, dijital-sayısal... gibi sözcükler de rastgele kullanıhyor. Verdiğim ömeklerin yaşamımızın her alanını kapladığını, günlük konuşmalar ile yazı dilinin birbirindcn gitcikçe uzaklaştığı ortada. Dilimize olanlar sadece bizim başımıza gelmiyor. Belki de so- nunda insanoğlu, şimdilik süresi belirsiz bir süreç sonunda ortak bir dile dönüşecek. Ama bu arada, bizim gibi kendi dilini sa- vunmasını beceremeyenler, biriken kirliliği yıkama becerisini de ortaya koyamayacaktır. Kavramlardaki kirlenme, sözcüklerin anlamlarının bozulma- sı ile dalia kamıaşık hale geliyor. Doğan Kuban'ın yaptığı konuşma sonunda, sorunların çözüm yönteminin nasıl olacağınt sordum. "tnsanlar sorunun ciddiyetini anlayınca bunun çözümünü bulur, bunun içdn 'imece' yaşayan bir toplum çözümü ortaya koyar" de- di. Evet, öylesi bir ortak bilincin oluşmasını beklemek için ne ka- dar zarnanımız var acaba? İlk ve ortaöğretimde Yeni eğitim-öğrenim yılına girerken, bu yazıda okullarımızda verimlilik kültürü konusuna değinelim istedik. Konuya girmeden önce Atatürk'ün verimlilik ve çalışkanlıkla ilgili iki güzel sözünün ak- tarılması yararlı olacaktır. Dr. Halit 5t//'pmez(iktisatçı[email protected]) B irçok konuda olduğu gibi verimlilik, eği- tim gibi konulardaki performansımız da ar- zu edilen seviyede dcğildir. 1-Verimlilik Nedir? Genel olarak verimlilik; kullanılan kaynak- larla elde edilen üretim arasındaki ilişkiyi açık- layan bir kavramdır. Verimliliğin matematiksel formülü şudur: (Toplam verimlilik=çıktı/girdi) 2 - Tüıkiye Verimlilikte Dünyanın Neresinde? Ülkemizin emek verimliliği düzeyini gelişmiş ülkelerle karşılaştırdığımızda önemli oranda bir açtğımızın olduğu görülmektedir. 2004 yılında Türkiye'de emek verimliliği düzeyi ABD'nin yüzdc 30'u mertebesindedir. Aşağıdaki grafik bu konuda fikir vernıektedir. 3- Türkiye Eğitimde Dünyanın Neresinde? Birleşmiş Millctler Raporuna göre, Türkiye, 2005 yılında 177 ülke içinde eğitim endeksi gös- tergesinde 104'üncü sı- radadır. (Kaynak: İşveren/ Mayıs 2008) Türkiye'nin milli ge- lir büyüklüğü bakımın- dan dünya ülkcleri için- de 17. sırada olması ile eğitimde 104- sırada ol- ması ciddi bir çelişkiyi ifade etmektedir. Ayrıca dünyanın en büyük 17 ekonomisi ara- sında olup da insani ge- lişmişlik endeksinde 92. sırada olmamız da ciddi bir çelişkidir. Bir ülkede verimlilik artışınm en önemli be- lirleyicisi beşeri sermaye, yani insanlara, eğitime yapılan yatınmlardır. Ancak yapılan araştrrmada (Saygıh ve Cihan, 120.000 ı 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0.000 2006) Türkiye'de eğitim göstergesi ile verimlilik artıjı arasındaki ilişkinin kopuk olduğu ortaya çık- mıştır. Çünkü ülkemizde okullaşma oranı ve işgü- cünün eğitim süresi artmıştır ama bu duruın sı- nıf büyüklüğünde bir azalış sonucu yaratmamış- tır. Oysa Japonya ve Güney Kore'de öğretmen ba- şına öğrenci sayısı düşmüştür. Ve bu gelişme her iki ülkeyi verimlilik artışında dünyada öne çı- karmıştır. Orta bğretknde öğretmen Bafma öğrenci Sayısı (Klşi) Orta Öğretim 19802002 Türkiye 20 20 Japonya 1713 G.Kore3918 Kaynak: Şeref Saygılı. Cengiz Cihan; Türkiye Ekonomisinde Beşeri Sermaye - Verimlilik Artışı llişkisi, Iktisat Işletme ve Finans, Mart 2006 4 - Eğitim - Verimlilik tlişkileri Üzerine Yapılan bir çalışmada ülkelerde "ekonomik ni- telikli eğitim amaçlan" belirlenmiştir. (Dr. Feyyat Gökçe, Eğitim Sisteminin Amaçlan Ve Devletin Siyasi-İdeolojik-Ekonomik Güçleri Arasındaki İlişki, 21. Yüzyılın Eşiğindc Türk Eğitim Sistemi Ulusal Sempozyumu, 25 - 27 Kasım 1999, Ankara ) Bu tabloya göre yalnızca ABD'de verimlilik kültürünc yönelik bir amaç esas ahnmıştır. Eğitim Amaçlan Ekonomik yaşama yönelik üretken tırtum ve alışkanlık kazandırmak Ekonomik ve toplumsal gelişime katkıda bulunacak elemanlar yetiştirmek Dış piyasanın istediği becerili bireyleri yetiştirmek llgi ve becerilerini geliştirerek biriikte iş görme alışkanlığı kazandırmak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi yapmak Fransa Brezilya Türkiye Grafik. AB Ülkeleri ve Türkiye'de Satınalma Gücü Parıtesine Göre '"""• arşılaştırrtii 3, Sayı 260 uıaıııv. M D UIMJIÖII vc luııuyuua oaııııaııııa v Çalışan KişiBaşına GSYİH, 2004, ABD ile Karşılaştırma Kaynak: Kalkınmada Anahtar, Ağustos 2010, l 5 - Verimlilik Kültürü Kültür,"yaşam tarzı" olarak tanımlanır. (Muzaffer Sencer, Kültüre İlişkin Temel Kavramlar, Ulusal Kültür, Temmuz 1979) Bir düşüncenin, bir olgunun kültürün bir parçası olabilme- si bilgi ve biİinçlenme ile de bağlantıhdır. Verimlilik kül- türü, her çeşit varlıklarımızı tam ve etkin değerlendirerek bi- reysel, ulusal, toplumsal geliş- meye, katkı vermektir. Kısacası günlük yaşamda "verimlilik il' kelerine" göre davranmaktır. Verimlilik ilkeleri dediğimizde şu yaklaşımlan öne sürmekteyiz. -Verimlilik îlkeleri 1-Kişileri ve kaynaklan tanımak 2-Doğru işi yapmak 3-İşi doğru yapmak 4-İşi zamanında yapmak 5-îşi uygun mekânda yapmak 6-Az zamanda çok ve büyük iş- ler yapmak