Katalog

'Manevi isAirasım Bilim ve Akıldırl' "Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kahplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumlann, kişilerin muduluk ve mutsuzluk anlayışlan bile değişiyor. Böyle birdünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklm ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar." Mustafa Kemal MiHi Ej*itim Bıikntıı Dr. Rajit (îolip'nı MIVHSHIIU Musici/iı Kcmal'in yanm. Kaynak: İsmct Giriıli, kVmalisı Oevrim ve tdealoji, İ.Ü. Yaymkm Cıımhuriyül BİLİM VE TEKNOLOJİ Sayı: 1223 27Agustos2010 İMTİYAZSAHİBİ Cumlıuriyet Vakfı adına Orhan Erinç GENELYAYINYÖNETMENI Ibrahim Yıldız YAYINYÜNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Miyase llknur GÖRSELYÖNETMEN Tüles Hasdemir Sağlık sayfası VKVAmerikan Hastanesi'nin katkılan ile hazırlanımştır YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞM A ADRESI Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli Istanbul Tol: 0212.3437274 Faks: 0212.3437264 CUMHURİYETREKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yarel Süreli Yayın BASKI DPC Dojjan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/lstanbul www.cumhuriyet.com.tr ÇEVRE Çaldağı'ndan Bir Yakarış Salih Özbaran, Emekli tarih profesörü D eğerli dostum ve meslektaşım Profesör Zeki Arıkan'ın bir dertleşmemiz sırasında anım- satttğı Hikmet Birand'ın Alıç Ağacı ile So/ıfrer/erkitabmdaki son sözler şöyle: "Sohbederimizi dinleyenler, sanıy- orum ki, unutmayacaklardır seni. Sonra, belki bir gün gelir, biz de, seni, dallannda öten kuşlan, çiçeklerine konan kelebekleri kendimiz gibi beller; hepimiz için şenelttiğimiz bu dünya yurdunda, onların da bizim gibi yaşa- maya hakkı olduğunu anlar, hiçbirinize kıyamaz oluruz". Böyle bir yakarış Türkiye coğrafyasmın her tarafmdan seslen- mekte günümüzde; maden arama için deli gömleği giymişlerin ya da HES (hidroelektrik santrallar) için seferber olmuş avcılarm doğaya uzanan el- lerinden kurtulmak için "imdat" diy- or; şirket ya da tajaronun, yerli ya da yabancınm bırakacağı çöl manzarasını ve neden olabileceği ölümleri dur- dunnak için. Çaldağı'ndaki bir canlı da onlardan biri. Batı Anadolu'da dünyalar güzeli Turgutlu ovasına bakan cografyayı karşılaşabileceği doğa fe- laketi nedeniyle içi sızlayarak seyreden milyonlarca canlıdan biri. Yaralı o; köküne saplanan delici aletlerden aldığı darbeleri acıyla hissediyor; çıkarılmak istenen nikel madeni için çevresini saran işletme, sakin yaşan- tısına göz dikmiş durumda. Binlercc yıldır orada, kendini yenileyerek gelmiş bu günlere, çevresindeki yaşamla uyum içinde yaşayıp durmuş; Lidya uygar- lığına, Bizans kültürüne, Osmanlı ge- leneklerine, Cumhuriyet sürecinde de onu sürüklcyecek toprak kayması- na engel olan ağaçlandırmaya tanık ol- muş. Bugünlere ulaşmış; ama şimdi al- tından oyuluyor; Ustünde yeşerdiği suyu çekilecek, boy gösterdiği hava ze- hirlenccek! Pekçok kimse onu tanımaz. Ağrı'dan, Antalya'dan, Edirne'den uzaktadır. Ancak TBMM'de onun adına verilen oylar kcndisini yok ede- bilecek nitelikte; milletvekillerinin onu tanımadan kaldırdıkları parmak ya da bastıkları düğme onun için yaşam- sal olmuş. Nisan 2010 tarihinde lehine verilmiş bir mahkeme kararıyla kendini güvenceye aldığına hiç sevinememiş. Aslmda milletvekillerinin doğaya karşı göstereceği ilgi ve bu yolda atacakları adımlarla hayatta kalabileceğine i- nanmış bir ara. Ama başında Demokles'in kılıcı durmuş hep: TBMM'den 10 Haziran 2010'da gece- yarısından sonra çıkarılan maden yasasmın başma getirebileceği ve ardından tüm Gediz ovasına yaya- bileceği ölümcül darbeleri düşünmüş, ürkmüş, korkmuş. Kimi zaman du- yarlı milletvekillerin, yerel basının ve tabiat aşkıyla tutuşan Çaldagı çevresindeki köylülerin, sorumlu ve vatansever Turgutlu halkının, TEMA'nm ve Turgutlu Çevre Platformu'nun onu kurtarma yolunda gösterdiği çabaları minnet duygu- larıyla yadetmiş. Kendisine uzaktan bakan ve timsah gözyaşları döken mil- letvekillerini ise vicdanlarıyla başbaşa bırakmış. Onun tepesinde gezinen felaketleri ayrıntılanyla anlatmaya gerek yok; bunlar doğaseverlerce dile getirildi; so- rumlu gazetecilerce yazıldı, kimi mil- let\'ekillerince defalarca seslendirildi. Birçok bilgin ve aydm kişi geldi onun yanına; hüzünle, ama umutlandırarak baktılar çoğu zaman. Akademik ve du- yarlı saptamalarla çevresinde nasıl bir doğa kıyımı ile karşılabileceği ortaya kondu. Geliri götürüsünden tarifsiz derecede fazla olan (15 yılhk üretim geliri olarak hesaplanan 5.1 milyar dolara karşıhk 163 milyon dolara ki- raya verilen) verimli topraklarında uzayıp giden bağların, bahçelerin vc tarlaların üstünde yejeren üzümün, zeytinin, domatesin, er- iğin ve nice dünyalar tatlısı sebze ve meyvelerinin bir İngiliz şirketinin çıkamiak iste- diği maden işletmesiyle harabeye çevrilebileceği- ni düşünerek, ona acıya- caksınız, eminim. "Reva mıdır",diyeceksiniz, onu yok etmek isteyen bir gir- işime karjı duyarsız kalmak? "Hak ve hukuka sığar mı" diye haykıracak- sınız onun etrafını saran doğa cen- netine, her türlü bitki ve hayvan zenginliğine darbe indirmek, kendisi- ni okşayan insanların hayatlarını karartmak? Bu nasıl igtir diye isyan ede- ceksiniz emperyalizmin kurutmaya geldiği bu güzelim coğrafyayı düşünerek. SUYUEMİLİRSE, TEPESÎNEASİT YAGARSA! Çaldağı'nın dibine dalan maden işletmesinin çok miktarda su kul- lanacağı, suyu yutacağı açıkça ortada. ÇED raporunda suyun Gediz nehrinden çekileceği, yaz aylannda ise sondaj kuyularıyla yeraltı sularından sağlanacağı belirtilmiş. Besbelli ki suyu çekilecek. Gelin görün ki, ÇED raporunun ekindeki DSİ hidroloji ra- ponı dahi, Gediz nehrinden dört ay boyunca su çekilemeyeceği uyarısmda bulunmakta. Ayrıca, ÇED raporunda, DSİ'nin sadece 2 lt/sn'lik üretim izni var. Uyanları unutmamak gerekli. Başlangıçta, 15 yıl boyunca ve sürek- li olarak, 135 lt/sn, yaklaşık günde 12.000 ton su çekileceği belirtilmiş işletmecilerce. Suyun yetmeyeceği aıv laşılmış olmah ki işletme sahipleri yeni projeler üretmeye yönelmiş! "Açık havada sülfurük asit sisi" ile ilgili olarak da kısaca şunu söylemek is- terim: "Seyreltilmiş sülfürik asitten su buharlaşır, asit buharlaşmaz" tezine karşı bilimsel açıklamalar, TEMA ra- porunda ortaya serilen tehlikeler can alıcı: "Asit sisi Çaldağı'ndaki işletme süresince açıkta kullanılmak istenen 15 milyon ton sülfürik asidin bir bölümünün gideceği aerosol fazı olarak çevresel etkisi çok geniş bir alanda his- settirecek en önemli yıkıcı faktördür". Çünkü sülfürik asitin her derişimde ve sıcaklıkta buharlaşabilir olduğu or- taya konmuş durumda, bilginlerce. İrili ufaklı ağaç kesimiyle ve kaç çam ağacı kesileceği ile ilgili söylen- tilere ve bunlara verilen yanıtlara il- işkin birşeyler söylenmesine hiç gerek yok!. Onun kader arkadaşlarıyla bir- likte yardım eli uzatmasını bekleyen milyonlarca canlı olduğunu hatırlat- makla yetiniyorum. SON PÎŞMANLIK! 19.yüzyıldan kalan ve andığım canlıya pek uzak olmayan bir Müslüman mezarlığında bulunan kınk bir taşta adı geçen "merhum"un çok "meşekkat" çekmiş olduğu yazılı; onun yakarışını duyuyor her an. Ancak, şu jıralardaki girişimin Çaldağı'nın başı- na getirebileceği bir felaket sadece "meşekkat" sözcüğü ile açıklanamay- acaktır ileride. Onun gibi sayısız can- lıntn yok olma olasılığı vardır. Ona kıyanların (ya da onların çocuk- larının), uzaklardan okuyacakları du- alar ise son pişmanlık bile olmaya- caktır. Bırakalım onu rahat yaşasm dağında, oksijen dağıtsın etrafına; bırakalım ufkundaki ovalar, balıçeler doyursun canlılan, ekonominin motoru olsunlar; dualarımız onları üretenler için olsun! Çünkü Çaldagı tüm bu zenginlikleriyle refah sağlamış kadirbilir insanlarına, yüzyıllardır. Kıymayınız onlara bir "hiç" uğruna!