Katalog

ekonomi@cumhuriyet.com.tr 27 AĞUSTOS 2010 CUMA CUMHURİYET SAYFA EKONOMİ 13 CMYB C M Y B PARA-META-PARA MUSTAFA SÖNMEZ Sıcak Para Ağlarını Örerken... mustafasnmz@cumhuriyet.com.tr http://mustafasnmz.blogspot.com Anayasa değişikliği için referanduma gidilirken aylardır ekonominin yelkenini sıcak para rüzgârı şişiriyor. AKP iktidarı, bu konjonktürü de böyle bir yalan rüzgârı ile geçiriyor ve sıcak paranın pompaladığı ithalatla terbiye edilip düşen fiyatlar, görece istihdam kıpırdaması, 2009’a göre görece büyümüş görünen ekonomi, referandumda “Evet”çi AKP’ye meydanlarda sahte cakalar satma imkânı da veriyor. Sıcak para girişinin bu aldatmasına, iş dünyasının önemli bir kısmı da kanmış, hele ki dünyadaki ikinci dip ihtimallerini görüp duydukça, ölümden korkup sıtmaya razı olmuş haldeler. AKP’nin, bu sıcak para rüzgârına erken seçime kadar da ihtiyacı var. Bakalım, rüzgâr esmeye devam edecek mi?.. Dış kaynak hareketlerinin seyrine bakıldığında, Türkiye kapitalizmi 2010’da yeniden bir “sıcak para sarhoşluğu” yaşıyor denebilir. 2009’un başında geri çekilen ve stok olarak 43 milyar dolara kadar düşen sıcak para, 2009’un ikinci yarısından itibaren geri döndü ve stok 2009 sonunda 66 milyar dolara çıktı. Ama esas patlama 2010’da yaşanıyor. 2010’un ilk yarısının sonunda 20 milyar dolara yakın sıcak para girişi borsaya ve devlet kâğıtlarına geldi. Böylece stok, 75 milyar doları aştı. Sıcak para girdikçe kur düştü ve ithalat daha cazip hale geldi ve coştu. Sonuçta dış ticaret açığı büyüdü ve akabinde de cari açık yılın ilkyarısında 21 milyar dolara yaklaştı. Yani bugün Türkiye’nin cari açığını ya da ortaya çıkan döviz açığını, borsaya ve devlet kâğıtlarına gelen sıcak para karşılar vaziyette. Bu buz üstündeki dans nerede tökezler diye beklerken sıcak para ağlarını örmeye devam ediyor. Sıcak paranın ilgisi, sadece Türkiye’ye değil. Benzer ülkeler de aynı parayı çekiyorlar. Bunun altında, ABD ve Avrupa finans kapitalini batmaktan kurtarmak için pompalanan likidite yatıyor. Büyük bütçe açıkları ile sonuçlanan kriz yangınını söndürme operasyonunun ardından Avrupa, (başta Almanya) büyüyen bütçe açıklarını daraltmak üzere maliyede kemer sıkmaya gitti. Bu bir durgunluğa gidiş demek aynı zamanda. Haliyle, durgunluk içindeki ekonomide bankalar, reel sektöre kredi açmak yerine, yüzde 3-4 faizli ABD Hazine kâğıtlarına para yatırıyorlar. Sıcak para da, bu tehlikeli sularda seyretmek yerine, krizden dolaylı etkilenmiş ama bütçe açığı, kamu borç stoku henüz tehlikeli boyutlara ulaşmamış “yükselen çevre ülkeler”i yatırım yeri olarak seçiyor. Türkiye de bunlardan biri. Aşırı sıcak para girişinin, üretim ve ihracat deformasyonu yarattığı bilinen bir gerçek. Bu deformasyondan uzak olmak isteyen ülke, sıcak paraya da temkinli yaklaşıyor. Tobin vergisi gibi caydırıcılarla sıcak para girişine kontrol uyguluyor, daha ziyade, doğrudan yabancı sermaye ve kredi kullanımı ile dış kaynak ihtiyacını karşılamaya çalışıyor. Aralarında Türkiye’nin bulunduğu bazı ülkelerde ise sıcak paraya “Mevlana” tavrı var... “Ne olursan, ne yaparsan, neye yol açarsan, fark etmez, gel!..” Türkiye gibi ekonomilerin sıcak para aktıkça ulusal paraları da değerleniyor ve değerlendikçe, sermayenin rant kazançları daha da artıyor. 2010’un ilkyarısında cari işlem açığı 21 milyar dolara yaklaştı. Krizde geçen 2009’un ilkyarısında cari açık 7.4 milyar dolardı. Açık üçe katlanmasına rağmen, doludizgin sıcak para girişi sonucu, döviz sepeti (1 dolar+1 Avro) 12 ayda yüzde 5’e yakın ucuzladı. Peki bu sıcak para akışı nereye kadar? Gözler IMF ve derecelendirme kuruluşlarının notlarında. Buralardan alarm işareti gelmedikçe sıcak para akmaya devam ediyor. Derecelendirme kuruluşlarının yakın dönem raporlarında genel yaklaşım şöyle: TL’nin değer kazanması ile patlayan ithalat, enflasyonu terbiye ediyor ama buna karşılık cari işlem açığını hızla büyütüyor. Mali kural uygulamasının ertelenmesini hatırlatan bu raporlarda cari açığın büyümeye devam edeceği ve TL’nin aşırı değerlenmesi karşısında kaçınılmaz hale gelecek bir devalüasyonun yaratacağı sarsıntı hatırlatılıyor. Bu deprem öncesi, sıcak paranın da satıp kaçma zamanı. O an, hangi an, belli değil. Bu arada sıcak para kaçınca ve yüksek oranlı bir devalüasyon yaşanırsa ne olur? İhracatçılar da bunu istemiyor mu? İstiyorlar da, ya borçlu özel sektör? Onların borçlarının artacak TL karşılığı? Öyle böyle değil, özel sektörün kısa vadeli dış borcu, Haziran 2009 ile Mayıs 2010 arasında yüzde 24 artarak 45 milyar dolardan yaklaşık 56 milyar dolara çıktı. Bu, Eylül 2008’deki rekor düzeye yeniden tırmanmak demek... Döviz fiyatlarındaki şok artışların, kısa vadede döviz borçlularında yaratacağı sarsıntıyı düşünebiliyor musunuz? AKP’liler, “tevekkülcü”… Bize bir şey olmaz, aymazlığında ve sıcak paranın yerli üretimde, istihdamda, ülkenin gelişme dinamiklerinde yarattığı erozyon da çok umurlarında değil… Şimdi daha önemli işleri var. Hele yargıyı da kontrollerine geçirecekleri evet oyları sandıktan çıksın, ondan sonrası tufan… Yetkili kurumlarõn buğday stokunun yeterli olduğunu açõklamasõna karşõn özele gümrüksüz ithalat izni verilmesi tekpi çekti OLCAY BÜYÜKTAŞ AKÇA Rusya’da çõkan yangõnlarõn ardõn- dan gündeme gelen ancak dõş piya- sada bile fiyatlarõn belli bir aralõğa oturduğu buğdayda, Türkiye’de ‘özel’ önlem alõnmasõ, konunun uzmanlarõnõ şaşõrttõ. Söz konusu gelişmeyi endi- şe verici bulan uzmanlara göre ya dev- letin en yetkili kurumlarõnõn açõkladõğõ veriler doğru değil ya da un ve ma- karna işi yapan bazõ büyük şirketle- re avantaj sağlanõyor. Dõş Ticaret Müsteşarlõğõ (DTM) ta- rafõndan her yõl Toprak Mahsulleri Ofisi’nin (TMO) kullanõmõna tahsis edilen 330 bin tonluk gümrüksüz buğday ithalat yetkisi bu yõl özel sektöre verildi. Açõklamaya göre, AB ile yapõlan ikili ticaret anlaşmalarõ kapsamõn- da alõnacak buğdayõn 230 bin tonu ekmeklik, 100 bin tonu makarnalõk buğday olacak. Konuyla ilgili değerlendirmelerde bulunan Ziraatçõlar Derneği Başkanõ İbrahim Yetkin, karara oldukça şa- şõrdõğõnõ dile getirerek durumun endişe yarattõğõnõn altõnõ çizdi. “Bizler, gerek Tarım Bakanlığı gerek TMO ile üst düzey ilişkiler içindeyiz. Aldığımız veriler doğ- rultusunda açıklamalarda bulun- duk. Bize denildi ki, 19 milyon ton üretim, 2.2 milyon ton da stok var. Hatta, fiyatlar dalgalandığında re- güle edebilir misiniz, sorularımıza da gayet emin yanıtlar verildi, so- run yaşanmayacağına dair. Şimdi alınan bu karar endişe verici” diyen Yetkin, bu yetkinin niçin özel sektö- re verildiğini anlayamadõğõnõ ve ge- tirilen buğdayõn nerelerde hangi fi- yatlarla satõlacağõnõn da bilinmediği- ni vurguladõ. Bu gelişmelerden TMO’nun verdiği stok bilgilerinin doğru olmadõğõnõn da anlaşõldõğõnõ iler süren Yetkin, buğday piyasasõnda çok sayõda şirketin ol- madõğõnõ, yurtiçi piyasayõ 35-40 civarõ şirketin elinde tutuğunu da sözlerine ekledi. Alõnacak buğdayõn kimin depo- sunda duracağõnõ da soran Yetkin, alõ- nacak, sõfõr gümrükle gelen bu buğ- dayõn piyasada dolaşõmõnõn nasõl ola- cağõnõn da bilinmediğini dile getirdi. İbrahim Yetkin bu durumun ek- meğe gelecek zam oranõnõ da yük- selteceğini savundu. THY’den 90 uçak siparişi Memurun defteri yarın dürülecek Ambargoyu kumar deldi AYKUT KÜÇÜKKAYA GİRNE - Las Vegas ve Monte- carlo’dan sonra dünyanõn üçüncü büyük “Texas Hold’em” büyük turnuva finaliyle sona erdi. Turnu- vanõn en dikkat çekici yanõ KKTC’ye bir nevi izolasyon uy- gulayan ülkelerden katõlõmcõlarõn gelmesiydi. Özellikle Kõbrõs Rum Kesimi’nden 18, Yunanistan’dan 12 ve İsrail’den 38 poker tutkunu Girne’de turnuvalara katõldõ. 11 turnuvanõn düzenlendiği organi- zasyonda 3 milyon dolar ödül da- ğõtõldõ. Son gün yapõlan büyük fi- nalde Alman Andreas Krause 415 bin 780 dolarlõk büyük ödülün sahibi oldu. Texas Hold’em, Full Tilt spon- sorluğunda Merit Crystal Cove Otel’deki Grand Casino Club’da 17-25 Ağustos tarihlerinde yapõl- dõ. Turnuvaya katõlmak için KKTC’ye aralarõnda İsrail (38), Lübnan (48), ABD (28), Roman- ya (23), Almanya (11), Avusturya (7), Danimarka (3), Norveç (2), İn- giltere (18), Çek Cumhuriyeti (12), Bulgaristan (3), Yunanistan (12), Kõbrõs Rum Kesimi (18), İsveç (10), Rusya (25), Ukrayna (15), Polonya (4), Macaristan (7) ve Türkiye’nin de (98) bulunduğu ülkelerden poker tutkunlarõ geldi. 497 kişinin katõldõğõ turnuvaya her katõlõmcõ 5 bin 400 dolar öde- di. 2’si Türk 6 ismin son günkü bü- yük final yarõşõ 5 saat sürdü. 1 mil- yon 299 bin 315 dolarõn dağõtõldõ- ğõ büyük finalde Alman Krause mutlu sona ulaştõ. Krause 416 bin dolarla turnuvanõn en büyük ödü- lünü kazandõ. Turnuvanõn en dikkat çekici is- mi turnuva boyunca bir birincilik kazanan pokerin Türk kraliçesi Hülya Pehlivanlar’dõ. 5 yõldõr po- ker oynayan Pehlivanlar turnuvada birincilik kazanan tek kadõn oldu. Pehlivanlar, eylülde Londra’da Full Tilt’in oyuncusu olarak turnuvaya katõlacak. Pehlivanlar, Full Tilt’in sponsor olduğu 169 isim arasõnda- ki tek Türk olarak poker dünyasõ- nõn dikkatini çekiyor. Ekonomi Servisi - 1 milyonu aşkõn memuru ilgilendiren toplu görüşmeler cumartesi günü de- vam edecek. Devlet Bakanõ Ha- yati Yazıcı, memurlarla toplu görüşme sürecine ilişkin olarak, “İnşallah cumartesi günü bu müzakereyi bitireceğiz. Biz bir teklif sunacağız. Ama bu tekli- fimiz elbette ki imkânlarımızla sınırlı. Arzu ettiğimiz başka, imkânlarımız başka” dedi. Yazõcõ, uluslararasõ moda fua- rõ Collection Premiere İstan- bul’un (CPI) açõlõşõnda basõn mensuplarõnõn memurlarla toplu görüşme sürecine ilişkin sorula- rõnõ yanõtlayarak, çalõşmalarõn devam ettiğini, işin de ‘inşallah yarın çözüleceğini’ dile getirdi. Öte yandan, Ulaştõrma Ba- kanlõğõ önünde bir eylem yapan KESK’e bağlõ Haber-Sen, BTS ve Yapõ Yol-Sen üyeleri, hükü- metin istediği zammõ yapacaksa kendilerine ne gerek olduğunu sordu. KESK Genel Sekreteri Emirali Şimşek, toplu görüş- melere ilişkin “Enflasyon ora- nında zam yapacaksanız kon- federasyonlara, sendikalara ne gerek var?” dedi. Ekonomi Servisi - Türk Hava Yollarõ (THY) Genel Müdürü Temel Kotil, şir- ketlerinin 2010 yõlõ net ciro hedefinin 6 milyar dolar olduğunu belirterek “2010 yılı ciromuzun 3 milyar dolarlık ne- ti Türkiye’ye kalacaktır. Ayrıca uçuş noktamızı genişlettiğimiz için 90 ye- ni uçak siparişi daha verdik” dedi. Kotil, Çanakkale Ticaret ve Sanayi Odasõ’nda (ÇTSO) düzenlenen, “Bir Milli Markayı Yönetmek” konulu konferansta yaptõğõ konuşmada, sisteme 24 yurtdõşõ uçuş noktasõ daha ekleyerek, yurtdõşõ uçuş noktasõnõ 94’e yükselt- tiklerini belirtti. Kotil şunlarõ söyledi: “Şu anda yurtdışı Türk pazarının yüzde 60’ı bizde ama bunu yüzde 100’e geti- rirsek bile bize yetmez. Bizim ye- ni pazar bulma- mız lazımdı. Bu da transit pazar. Bu yıl 6 milyon transit yolcu taşı- yoruz. Transit yolcu bize geldikçe biz baş- kasının pazarından pay alıyoruz. Dünya havayol- larının cirosu 536 milyar dolar. Biz 6 milyar dolar- dayız. Avrupa’daki havayolları dün- ya pazarının yüzde 28’ini oluşturu- yor.” Yurtdõşõ sefer sayõsõnõn 10 bin civa- rõnda olmasõ gerekirken haftada 5 bin sefer yaptõklarõnõ belirten Kotil, “Çün- kü uçağımız ve çalışanımız az ama son 6 yılda yüzde 20 büyüyerek ge- liyoruz. Daha fazla büyümemiz teh- likeli. Yeni 90 uçak siparişi verdik. Bunlardan 12’si Boeing 777 modeli” diye konuştu. Yazõcõ, “yarõn olanaklarõ doğrultusunda sunulacak teklifle inşallah müzakeri”nin bitirileceğini söylerken KESK, yaptõğõ eylemde “Madem enflasyon kadar zam yapõlacak, sendikalara ne gerek var?” görüşünü savundu. Alman Krause turnuva boyunca mimikleri belli olmasın diye renkli gözlük taktı. Üretim de stoklar da yeterli dendi. Ama fiyatlar yüzde 40 arttõ. Piyasa regüle edilemediği gibi, her yõl TMO’ya verilen ithalat yetkisi bu yõl özel sektöre verilince, uzmanlardan “Ya veriler doğru değil ya da bazõ şirketler kollanacak” değerlendirmesi geldi. Ekmek zammına tepki BURSA (AA) - Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Başkanõ Sıtkı Yılmaz, ramazandan sonra ekmeğe yapõlacak zammõn, tüketiciye vurulacak en büyük darbe olacağõnõ söyledi. Sõtkõ Yõlmaz, 2010 yõlõ dünya buğday üretiminin hemen hemen 2009’a denk olduğunu belirterek “Bu nedenle ister küresel oyuncuların, ister fırsatçı ve stokçuların buğday, dolayısıyla ekmek üzerine oynadığı oyunları bozmak ve gerekli tedbirleri almak hükümetin sorumluluğundadır” görüşünü dile getirdi. Ekmek zammõnõ haklõ kõlacak üç ana unsur olan genel maliyet girdileri, buğday fiyatõ ve işçi ücretlerinde ciddi bir değişiklik yaşanmadõğõnõ ileri süren Yõlmaz, bu nedenle yüzde 15’lere varan zam taleplerinin, haklõ temele dayanmadõğõnõ sözlerine ekledi. Temel Kotil ATATÜRKÇÜ DÜŞÜNCE DERNEĞİ İSTANBUL ŞUBELERİ 30 AĞUSTOS ZAFER BAYRAMI’NI COŞKUYLA KUTLUYORUZ. 30 Ağustos 1922’de kazandığımız büyük zaferden sonra kurduğumuz bağımsız cumhuriyetimizi, sonsuza dek yaşatmak için, 12 Eylül 2010’da da, tarih boyunca devam eden ileri-geri savaşından galip çıkmalıyız. İstanbul’daki 30 şubemizin ortaklaşa düzenlediği, yöneticilerimizin, siyasetçilerin, aydınların, sanatçıların katılacağı, konuşacağı ve Troya Folklor Araştırmaları Derneği’nin sunacağı “Kurtuluşun Dansı” adlı oyunu izleyeceğimiz kutlama etkinliğinde, sizleri de aramızda görmek istiyoruz. Zaferimiz, “HAYIR”LI Olsun. ——————————————————————————- 28 Ağustos Cumartesi / Saat: 20.00 Mustafa Kemal Merkezi / Akatlar / Beşiktaş / 0212 351 93 90 İletişim: İlhan Gülek (0535 717 20 67) KATKILARINDAN DOLAYI BEŞİKTAŞ BELEDİYESİ’NE TEŞEKKÜR EDERİZ. ÇAĞIN MOTEL ASSOS Telefon: 0 286 723 44 61 - 0 533 382 43 71 SAHİBİNDEN KİRALIK OFİS GÜMÜŞSUYU’NDA ANACADDEDE TARİHİ BİNADA 160 M2 3.500.00 TL TEL: 0532 615 61 45 Üç günde ağõz değiştirildi