Katalog

o a. oo Sağlık Bakanlığı ve tıp fakültelerinde hülle yolu ile profesörlük Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası'nın (SES), AKP'nin iktidara geldiğinden bu ya- na yürüttüğü sağlık politikalarının yarattığı olumsuzluklara ilişkin hazırladığı dosya, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri'nde profesörlük kadrolarına yapılan atamalarda izlenen çarpıklığa ışık tutuyor. Rapora göre, profesörlük kadroları hülle yolu ile dolduruluyor. Reyhan Oksay \- S ES Genel Başkanı Bedriye Yorgun'un imzası ile yayım- lanan rapor, AKP'nin sağlık policikalarındaki kadrolaş- ma sorununa parmak basıyor. Rapora göre bu kadrolaş- ma ciim bakanlıklar dahil Cumhuriyet tarihinin en büyük kad- rolaşma operasyonu. Özcllikle Sağlık Bakanlığı'na bağlı Eğitim ve Araştırma Hastaneleri'nde (EAH) yaşanan kadıolaşma, AKP :ihniyetinin kendisini önümüzdeki 30 yıl boyunea sağlama al- ma amacı taşıyor. ATAMA SÜRECİNDE İZLENEN YOL Sağlık Bakanlığı, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri'ne (EAH) profesör ve doçentleri klinik şef ve şef yardımcısı ata- yahilmek için önce 1 Kasım 2005 tarihli Resmi Gazete'de ya- ymlanan 5413 sayılı kanunun 6. maddesi ile dü:enlerae yap- tı. Büyük kısmı Doğu ve Güneydoğu illerindeki tıp fakültele- rinden bu kanun uyarınca atanan 178 profesör ve doçentin ata- ınaları, sendikanm açtığı dava sonucu iptal edilince, Sağlık Bakanlığı bu kez 2008 yılmda 5748 sayılı torba yasayı çıkart- tı. Bu yasayla 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temcl Kanunun'un ek 1. maddesinin 3. fıkrası yeniden düzenlendi. Bu yasaya göre bakana %35 oranmda şef ve şef yardımcı- sı atama hakkı verildi. Ne var ki bakanm %35 atama hakkı hiç bitmemekte. Çünkü sürekli EAH açılıyor. Açılan bu hasta- nelerin eğitim ve araştırma hastaneleri kriterlerine uygun olup olmayacağı önemsenmiyor ve sadece yeni kadro yararmaya yö- nelik olarak hizmete sunuluyor. BAKANIN %35 ATAMA HAKKI NEDEMEK? Bakanlığın, 5748 sayılı yasaya göre Türkiye'deki EAH'lerin tümündeki boş şef kadrolannın %35'i kadar atamaya hakkı var. Bu hakkını isterse her ildeki ayrı ayrı hastanelerin boş kadro- larından %35'ine kendisi atama yaparak kullanır. Ya da bir il- deki tüm EAH'lerde hakkına düşen payın hepsini bir hasta- neye atama yaparak kullanabilir. Yine bakan isterse bu tüm ül- kedcki araştırma hastanesindeki kadro sayısınm toplamından payına düşeni bir ilde de kullanabilir. Yani bir siyasi figür, uz- man hekim yetiştiren bir akademisyeni keyfi bir şekildc ata- yabilir. Elbette ki bu durumda sadece tek kriter, yandaşlık olu- yor. Bakan, yaptığı atamaların %80'ini Ankara, İstanbul, İzmir ve Antalya'daki EAH'ler için kullanoı. Yani küçük il- lerin kontenjanları büyük iller için kullanılıyor. Şu anda EAH'lerdeki boş kadrolar için ilan edilmiş olan 376 kadronun tamamı dolmuş olsa dahi, bakanm halen 800 rane şef ve şef yardımcısı atama hakkı var. Bu durum en a: 30 yıl EAH'lerin ipotek altma alınması anlamına gelir. TIP FAKÜLTELERİNDE SİSTEM NASILÇALIŞIYOR? Türkiye'de profesörlük kadrosu sadece üniversitelerde (yüksek okullarda) ve ileri teknoloji enstitülerinde var. Önce taşradaki tıp fakültelerinde, adrese teslim profesörlük kadro' su ilan edilir; bu kadroya başvurabilmek için en az 5 yıllık do- çent olmak gerekir. EAH'lerde daha önce klinik şefi olarak atan- mış olan ve doçentlikte 5 yılını doldurmuş olan klinik şefle- ri, taşrada ilan edilen bu kadrolara başvururlar. Bu kişiler za- ten daha önce bu fakültelerden büyük illere şef atanmışlardır. Kişiye göre oluşturulmuş olan jüri, başvuru sahibinin yayınlannı inceler ve adrese teslim bir kadro olduğu için o kişi o üniver- sitenin tıp fakültesine profesör olarak aranır ve profesörlük un- vanını alir. Klinik şefi olduğu hastane ve dolayısıyla Sağlık Bakanlığı ile ilişkisi resmi olarak kesilir. Profesörlük unvanını ömür boyu kullanabilmek için üni- versite kadrosunda ders vermek veya araştırma yapmak gere- kir. 2 yıl süre kalmak zorunludur. Yani 2 yılı 38. maddeye da- yanarak, Ankara, İstanbul, İzmir'deki eski kliniklerinde klinik şefi olarak tamamlamak zorundadırlar. Yukarıda da açıklandığı gibi bakanın halen 800 tane klinik şefi - şef yardımcısı atama hakkı var. Bunlar içinde aynı yöntem izlenecek ve daha son- ra tekrar eski yerlerine klinik şefi olarak atanacaklar. Böylece bedavadan profesörlük unvanını almış olacaklar. SONUÇ EAH'lerde atama yolu ile klinik şefi olmak ve bununla ye- tinmeyip, hülle yolu ile profesörlük unvanı almak, tekrar gö- revlendirme ile eski görevine gelmek, hekimler arasında cid- di rahatsızlıklar yaratıyor ve çalışma banşını bozuyor. Hekimler bilimden uzaklaşıyor. Kendilerine gelecek görcmeyen hekim- ler bilimden uzak durmayı tercih ediyor. Eğitimin kalitesi böy- lece düşüyor. Bilgiye, beceriye, liyakata değil, yandaşlığa önem veriliyor. Bedriye Yorgun bu kuralsızlık karşısında sendikalannın tav- nnı şöyle dile getiriyor: "Kadrolaşma adma her türlü kural ih- lal cdilip, kuralsızhk dayatıhyor. Bu kuralsızlığa rağmen sen- dikamız fiili ve meşru mücadelesini sürdümeye devam edecck. Yapılan yanlışlıklara dur demek, halkm sağlık hakkını sa- vunmak, sağlık kurumlanmızın bilimsel temcldc çalışma yü- nitmesini sağlamak için kamuoyu desteğine ihtiyacımız var." I 00 o TURKİYE BİLİMLER AKADEMİSİ Kök hücrelerin hastalara uygulanması konusunda görüş ve öneriler Insan kök hücrelerinin elde edilmesi, araştırılması ve tedavi amaçlı olarak kullanımı ülkelere göre değişmekte. Büyük umutlar vadeden ve etik tartışmalara konu olan ve bazı riskier de taşıyan bu yeni teknoloji konusunda görüşlerin farklı ve değişken olması doğaldır. K hızlı gelişmeler, klinik araştınna- lara aynı hızda olmasa da yansı- ınnya başladı. Erişkin kan yapı- cı ve mezenki- mal kök hücrele- ri kullanarak "Labomtuvardan - Hnstaya" yaklaşımıyla klinik uygulamalan başlatan AB ülkeleri ve A.B.Devletleri, "onarım tıbbı" alanmda oldukça önemli ancak kısıtlı sayıda araştırma- lara başladı. Erişkin kök hücrelerinin artan sayıdaki farklı do- kularda gösterilmesi ve bu hücrelerin çok çeşitli hücrelere dö- nüşebilme ö:cllikleri nedeniyle, onarım tıbbmdaki önemleri gi- derek artıyor. Araştınnalar olumlu sonuçlar veraıekle beraber, kesin yargılara vannak için zamanın erken olduğu bilinmelidir. deminin en önemli, aynı zaımnda en tartışmalı konu- lanndan birini oluşturuyor. Bu araştınnalar, embriyonun kin bir model sistem sunmakta. Ayrıca, kök hücreler doku ve organları yenilemede sahip oldukları üstün potansiyelleri sa- yesinde, doku harabiyeti veya kaybı sonucunda ortaya çıkan pek çok hastiilığm tedavisine yönelik büyük beklenıiler doğıınnakta. Kök hücre araştırmalarının hız kazandığı ve önemli geliş- meler gösterdiği son on yıl içerisinde bu alanda çalışan araştı- rıcılar, önemli biyolojik ve tıbbi sorunların yani sıra, yasal ve etik sonınlarla da karşı karşıya kaldı. Kök hücre araştınnalarında hücrelerin kaynağı, eldesi, çoğaltılması, saklanması, paylaşımı, araştırma ve tedavi amaçlı kullanımı konularında uluslararası kuruluşların ilkeleri doğrultusunda her ülkede ulusal yasal ve etik kuralların belirlenmesi de bir zorunluluk haline geldi. Son 20 yıl içerisinde kök hücrelerin biyolojik, moleküler, biyo- kimyasal ve immünolojik özelliklcrini tanımamızı sağlayan bu GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİMİZ 1. İnsan kaynaklı kök hücreleri ile ilgili olarak uyulması ge- reken kurallar, bu hücrelerin türlerine (Emhriytmik, Fötal, Erişkin, Mezenkirmıl ve Kordon Knnı Kök Hücreleri gibi), el- de ediliş yöntemlerine vc insanda kullanma amacına bağlı ola- rak farklılıklar taşır. Bu nedenle kök hücrelerle ilgili araştırmalar, uygulamalar ve uyulması gereken kurallar hücre türlerine gö- re farklılıklar göstermektc. 2. Günümüzde kan yapıcı kök hücreler dışında kalan diğer kök hücre türleri ile ilgili araştırnıalar devam etmekte ise de, bu hücrelerin hastaya kesin ve kalıcı yararları konusunda ye- terli bilimsel verilere henü: ulaşılmış değil. Embriyonik ve me- zenkimal kök hücrelerin onanm tıbbı amacıyla kullanımına iliş- kin yasal düzenlenıeler henüz oluşturulmadı. Bu nedenle bu tür hücrelerin hastaya verilmesi henüz deneme olarak kabul edil- mektedir. Hastalıkların bu grup kök hücreler ile rutin tedavi- leri, ancak, bilimsel ve kanıta-dayah verilerin yayınlanarak bi- lim dünyası tarafmdan kabul görmesinden ve yasal düzenlemelcr yapıldıktan sonra düşünülebilir. ABD'de ve dünyada bazı bi- yoteknoloji firmaları sağlık otoritelerinden ve etik kurullardan gerekli onayları alarak, çeşitli kök hücre tedavi araştırmaları- nı sınırlı sayıda hastada erken faz klinik araştırmalar şeklinde başlatma aşamasındadır. 3. İnsan embriyonik kök hücreleri, biyolojik özellikleri he- nüz yeterince bilinmediğinden ve potansiyel kanser oluşturma riski gibi nedenlerle halen deneysel araştınna aşamasmda olup, hastalıklar için henüz bir tedavi seçeneği aşamasmda de- ğildir. Bu hücrelerle ilgili araştınnalar halen laboratuvarlarda deneysel olarak devam etmektedir. 4. Kullanım amaçları ve kaynağından bağımsız olarak, he- nüz tedavi niteliğine kavuşmamış, araştırma düzeyindeki kök hücreler ve uygulamalan ilkc olarak ticaret unsuru ve kazanç kaynağı olmamalı. 5. Kök hücre tedavilerinin günümüzde uygulanması ve stan- dart bir tedavi yöntemi olarak geçerlilik kazanabilmesi için, aşa- ğıdaki konular önemle dikkatc alınmalı: a- Kök hücrelerin halen, yeni geliştirilmckte olan, labora- tuvar koşullarında elde edilen ürünler olması nedeniyle, elde edilme yöntemleri ile saflığı, veriliş dozları, sayılan ve etkin- likleri henüz yeterince kanıtlanmış değil. b- Kök hücrelerin kendini-yenileme, çoğalma ve farklılaşma özellikleri, laboratuvarlar arasında farklılıklar gösterebilmekte; bu durum günümüzdeki araştırmalarda elde edilen farklı so- nuçlara yansıyabilmekte. c- Hastahklı hayvan modellerinde gerçekleştirilen kök hüc- re uygulamalannın sonuçları ve toksikolojik çalışmalar, insan hastalıklarında kök hücre tedavisi ile beklenen olumlu sonuç- lara işaret etmekten uzaktır. d- İnsan kök hücrelerinin, deney hayvanlarına nakli son- rası izlenen biyolojik ve bağışıklık yanıtları hastalarda bekle- nenlerle aynı değil. Devami 17. sayfada