Katalog

Cumhuriyet KITAP Hazıriayanlan Nilay Yılmaz, Aytül Akal, Mavisel Yener, Çiğdem Gündeş, Mustafa Delioğlu. ÇOCUK-GENÇLİK OKUMA Kentinizi okur musunuz? a Mavisel YENER ler sürekli genleşirken, kuşatıcı nitelikteki popüler kültür öğeleri ısını sürdürüyor, diye yakınıyo- ruz hep. Bu baskıyı azaltmak çocuklara kent, tarih ve çevre bilinci kazandırmakla olası. Bu alanda yazınsal yapıtlardan ya- rarianmak, çocuklan heyecanlandıracak kent kitaplanyla buluşturmak önemli. Kuşkusuz, bu tür kitaplann bir amacı ve işlevi var, eğer yalnızca o işlev açısından bakarsak didaktik olduklannı düşünebili- riz. Ama bu işlev tekil olmadığında, çoğa- lan katmanlaria başka işlevler de yüklendiğinde, eğlendirici, sürükleyici, iyi bir dille yazılmış yazınsal bir yapıt olduğunda, "didaktik" yaftasını boyunlanna asmak haksızlık olur. Bu yazımda üç kent kitabına değineceğim. Başodanın Gizemi, Efes-Annın Gizemi ve Nail Çakıman Evleri Boyama Kitabı. "Boyama kitabının nesini anlatacaksın?" demeyin. Arkeoloji ve Sanat Yayınlan hem büyük bir değerbiliriikle hem de geleceğin büyüklerine sevgi ve saygıyla hazıriamış bu kitabı. Yıldız Cıbıroğlu, Nail Çakırhan'ın kendi yaptığı taslaklardan ve fotoğraflardan yararlanarak yapmış çizimle- rini. Kitabın başında, Oktay Ekinci ve Nezih Başgelen'in ya- zısı var. Çocuğuna bu kitabı alan yetişkinlerin çok yararla- nacaklan bu yazıda Nai! Çakırhan'dan, Akyaka ve gelenek- sel mimarimizin güzelliklerinden söz ediliyor. Çakırhan'ın, ülkemizin ilk kadın arkeologlanndan olan eşi Prof. Halet Çambel'le biriikte Akyaka köyünde oluşturduklan "cennet" anlatılıyor. Mimarlığımızın efsane ismi Nail Çakırhan'ın evle- rini boyayan çocuklar evlerin bacalanna, çatılanna, ilginç cephelerine renkler vuaırken belki de yepyeni ilgi alanlan bulacaklar kendilerine. Okulöncesi dönem çocuklann duy- gusal ve bilişsel gelişimleri için bir kaynak niteliğinde olan boyama kitabı, eğlendirirken düşündüren, öğreten, nitelikli çizgilere sahip. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Çocuk ve Mi- mariık Çalışmalan Merkezi'nin "Kentimi Okuyorum" Çocuk Kitaplan Yanşması'nda birincilik ödülü alan Başodanın Gi- zemi, söz edeceğim ikinci kitap. Okulöncesi ve ilköğretim okullarmdaki çocuklara yönelik yürütülen "Çocuk ye Mimar- lık" çalışmalan kapsamında, çocuk kitaplannda mimarlık, kent, çevre, kültürel mirasın çocuklann anlayacağı dilde öy- kü ve masallaria anlatılması amacıyla düzenlenen "Kentimi Okuyorum" çocuk kitaplan yanşması TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi tarafından "3-6" ve 7-12" yaş grubu hedef kitlesine yönelik olarak düzenlenmiş. Bireylerin yaşa- dıklan çevreye, kente, kent tarihine karşı duyariılıklannın ço- cuk yaşta oluşturulması, bu duyariığın edebiyat aracılığı ile verilmesi amacıyla yazılmış bu yapıtlan değerlendiren seçici kurul üyelerini de sayalım: Hikmet Temel Akarsu, Atilla Şen- kon, Ali Cengizkan, Serpil Ural, Meltem Yenal Coşkun, Zu- hal Ozer, Ayşe Turia. 7-12 yaş öbeğine yönelik yapıtlarda birinciliği Seza Kutlar Aksoy, ikinciliği Hatice Kara Babacan, üçüncülüğü Yasemin Bayer-Reyhan Şıhlinskaya ikilisi al- mış. 3-6 yaş öbeği için nitelikli yapıt bulunamadığından ödül verilememiş. Başodanın Sahibi isimli yapıtıyla birincilik ödülünün sahibi olan Seza Kutlar Aksoy, 1990 Sıtkı Dost Çocuk öyküleri yanşması, mansiyon, 1992 Kırmızı Fare öy- kü yanşması, büyük ödül, Büyülü Bahçe, 2007 Tudem Okulöncesi Kitap yanşması, büyük ödül, Noktacık (resimle- yen: Saadet Ceylan) ödüllerini de almış bir yazanmız. Başodanın Gteemi, kentsel ve mimari içeriğe sahip olma- sı, yerel dil ve yerel mimari öğeleri kullanması, başanlı kur- gusu, sürükleyici içeriği ile ilginç bir yapıt. Anne ve babası- nın işleri gereği Antep'e taşınan Sanay'ın kendini Istan- bul'dan çok başka bir kent ortamında bulması ve oturacak- lan evin gizemi içinde yolculuğa çıkmasıyla başlıyor kitap. Sanay'lann yaşamaya başladığı ev Gaziantep'e özgü büyük bir bina. Evin her koşesinde Sanay'ı çeken ayn bir gizem var. Sanay'ın evdeki dolapta bulduğu bir notla beraber he- yecanımız kanatlanıyor. "Zaman çabuk geçer. Değerini bil. Benim dilimi, zamanın dilini öğren. O sana yol gösterecek." Antep'te doğup büyüyen Utku ve sınıf arkadaşı Sanay EFES B YAMA KTA8I evin içerisinde, ipuçlannı takip ederek adım adım bu gizeme ulaşıp, heyecan dolu bir serü- ven yaşıyoriar. Utku, Antep'iy ş y p Sanay'a sevdirmeyi başaracak mı dersiniz? Bir kenti sev- mek için sevdiklerimizin orada olması yeterli midir yoksa da? Sanay'ın Utku'nun yanağına kondurduğu çiçek kokulu öpücükten sonra neler değişmiş olabilir? Çocuklar evdeki gizemli notlan ararken aynı zamanda Gaziantep evlerinin mimari özelliklerini de keşfediyorlar. Bahçeye "hayat" dendiğini, hayatın giriş kapısına yakın yer- de tuvalet olduğunu, koku olmasın diye tuvaletin yanına ya- semin ağacı dikildiğini öğrenmek Antep evlerini bilmeyen çocuklar için ilginç olacak. "Evler iki katlı. Evlerde kullanılan taş o yöreye has. Alt kat minare kayası denen, rutubete da- yanıklı taşla yapılmış. Üst katlar topraktan çıkınca kolay iş- lenebilen, sonra sertleşen, dayanıklı havara veya kefeki de- nen taşla örûlmûş."(s, 23) Kabaltı, Külhan, Livas, Herek, Yüklük... Yeni duyduğu bunca sözcükle Sanay'ın kafası karışmıyor değil, ama öy- kü ilerledikçe hepsi yerli yerine oturuyor. Antep'te çıkacağımız yolculukta ne- reier yok ki... Kale, Zeug- ma Harabeleri, Türktepe, Alaybey, Karagöz, Boyacı Camii, Tahmis Kanvesi bunlardan bazılan. Kent ya da başka bir yer olsun, ya- şadığımız mekânlar üze- rinde düşünmek, bu me- kânlaria dilimizin ilişkisini kurmak önemli. Günümüz- de hızın, devingenliğin bu denli egemen olduğu or- tamlarda kentin kimliğini korumanın da güçlükîeri ortada. Bu nedenle, Başo- danın Gizemi önemseme- miz gereken bir yapıt. Se- za Kutlar Aksoy (Kapakta göbek adı da yazılmış Ha- tice Seza Aksoy) Antep • doğumlu bir yazar, bu ki- tapla çocukluğunun kenti- ne olan borcunu ödemiş sanki. Başodanın Gizemi canlı, coşkulu sesiyle ço- cuklan bekliyor. Kitap şu adresten temin edilebili- yor: Mimarlık Vakfı, Ke- mankeş cad. No 31 Kara- köy-Beyoğlu- Tel: 0212 2451666 Efes- Annın Gizemi, Sa- ra Pardo'nun ilk çocuk ki- tabı. Çizgi roman tarzında tasarianmış kitabın çizeri Zeynep Gargi. Uzman tu- rist rehberi, tarih araştır- macısı, kültür insanı Sara Pardo'nun Izmir âşığı ol- duğunu bütün Izmiıiiler bi- lir. Kent tarihi ile ilgili çalış- malannı bu kez çocuklara yansıtmış olmasına çok sevindim. Kentlerde yaşayanlann var olan tarihsel mirastan haberleri yoksa, bu zenginliğe sahip çıkmıyor ve tanıtımına katkıda bulunamıyoıiarsa kentli bilinci de oluşturulamaz. Sara Pardo, çocuklar bu bilince sahip olsun istiyor. Annın Gizemi, tarih, coğrafya, arkeoloji, sanat, kültür ve mitolojik bilgilerle örülmüş polisiye bir öykü. Kitabın sonundaki mito- loji sözlüğü, arkeoloji sözlüğü ve temel bilgiler sayfalan baş- vuru kaynağı olarak koyulmuş. Efes'in çizgi romanı, Ali Efendi'nin Selçuk'taki tarlasında çalışırken kazmasının ucunun bir şeye takılmasıyla başlıyor. Ali Efendi bir de ne görsün? Çukurda paslanmış ve çürü- müş bir sandık duruyor. Biraz uğraşıp sandığın kapağını açıyor, içindeki yırtık pırtık rulo kâğıdı görünce iyice merak- lanıyor. Kâğıtlann üstünde Latince yazılar var. Bunun çok önemli bir belge olduğunu öğrenince çok heyecanlanıyor. Yazıları Türkçeye çevirtince neler öğreniyor neler... Yüzler- ce yıl bu topraklara kimler geldi, kimler geçti, sorusunu so- rarken kendimizi polisiye bir öykünün içinde buluveriyoruz. Annın Gizemi, gerek çizimleri gerek öyküsüyle çocuk oku- run severek okuyacağı bir kitap. Öyküyü anlatan çizimlerie yazılı metnin oluşturduğu bütünlük başarıyla kurgulanmış. Çizer ve yazann bu başanlı birlikteliği başka çizgi romanlar- da da devam etmeli. Annın Gizemi yalnızca çocuklar ya da gençler tarafından sevilip izlenecek bir yaratı değil, büyükle- rin de zevkle okuyabileceği bir yapıt. Bu yaz tatilinde yolu- nuz Efes'e düşecekse çantanızda mutlaka Annın Gizemi de olsun, benden söylemesi... • www.maviselyener.com *Nail Çatartıan Evleri-Boyama Kitabı/ Yayına hazırlayan: Nezih Başgelen/ Desenler: Yıldız Cıbıroğlu/ Arkeoloji ve Sa- nat Çocuk Yayınlan/12s,/ 2010/ Okulöncesi 'Başodanın Gizemi/ H. Seza Kutlar Aksoy/Resimleyen: Tan Oral/ TMMOB Mimariar Odası Ankara Şubesi Yayınlan Çocuk Kitaplan Dizisi/ 54s./ 2010/ 7+ *Efes-Annın Gizemi/Sara Pardo/ Resimleyen: Zeynep Gargi/ Arkeoloji ve Sanat Çocuk Yayınlan/52s./2Q10/9+ CEMAL CANPOLATTArVI OSMANLI BELGELERINDE ALEVILER HAKKİIMDA IDAM VE SURGUN FERMANLARI Markîz Yayınlan'ndan çok konuşulacak bir kitap... Tüm i Mağazalarında Bu çahşmada bize dayanak noktası ve yol gösterici olan Mülıimme Defterlerinden aldığınuz bir kısım belgelerle bugün var olan Alevilere bakışın ve onlann sosyal politik konulann belirlenmesindeki tarihsel sürecin oluşumuna ışık tutacağız. Bu belgeler Alevilerin tarihi ve onlann bugünkü konumlarına dair ipucu niteliğindedir. tncelediğimiz belgelerle çok büyük bir yığının küçük parçalandır. Bu belgelerle yapılmak istenen, toplumsal farklılıklan bir çatışma nedeni değil tam aksine geçmişte tahlili ve toplumda var olan önyargılarm kınlmasına ve toplumsal banşa katkı sunmaktadır. B/lstanbulNll Tel: 0216- 38117 50 www.nUayyllmaz.coin • 8Jhlriidegneteumhuriyet©gmall.com MARKIZ C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1058 SAYFA 25