Katalog

LarryGonickten EvrenînÇizgiTarihi' Tarih kitaplanndan zaman makinesine Evrenin Çizgi Tarihi, Amerikalı karikatürist, profesör ve matematikçi Larry Gonick tarafından yazılan ve çizilen, evrenin oluşumundan günümüze kadar tarihini si- yaz beyaz karikatürlerle anlattığı kitaplar serisi. Serinin ilk kitabı büyük patla- mayla başlıyor. Tarihin belli bir döneminin kronolojik sıralamaya sadık kalınan ki- tap iskender'in Hindistan'a büyük seferiyle sona eriyor. Gonick, eserlerini oluştu- rurken, kuru tarih kitaplarının yerine Homeros'un Ilyada sm\ Hindistanın Rig veda'sım ve Incil gibi orijinal metinleri referans olarak kullan- mayı tercih ediyor. Böyle olunca da oıtaya evrenle, tarihle ilgili zor sorulara net, kolay, akılda kalıcı cevaplar çıkıyor. • Rozerin DOĞAN E vrenin Çizgi Tarihi, Larry Gonick'in, Har- vard Üniversite'sinde metamaük okuduğu do- kuz yıhn ürünü. Aslında o dokuz yılın sonunda yollannı üniversiteyle ayırmasının ardından bilgisini kul- lanmaya başlar. Raflan tarih kitap- lanyla dolu "bir zaman makinesi" yapıp tarih yolculuğuna çıkar. Burada en önemli şeyin doğru kitabı seçmek oldu- ğunu bilir. Doğru bir odaklanma ve ha- yal gücü sayesinde geçmişe yolculuğu başlar Gonick'in. Bize de arkamıza yasla- nıp bu zaman yolculuğunda, espirili, eğ- lenceli karikatürlerle eşliğinde yolculuğa dahil olmak kalır. Evrenin Çizgi Tarihi'nin ilk kitabında Einstein'ı andıran profesör, Gonick'i temsil eder. Profesör, zaman makinesini harekete geçirmek için tarihi bir kitaptan bölümler okurken yansır sayfalara. Kitap boyunca devam eden zaman yolculuğun- da, bilimsel ve antropolojik verilere da- yanan tarihsel olaylann izini süreriz. Go- nick, olaylara kişiler üzerinden giderek bakmayı tercih eder. Anlattıklannın da- ha iyi anlaşılması ve akılda kalması için de olaylann insani yüzlerini aktarmayı ihmal etmez. Dizinin ilk kitabı altı bölümden oluşu- yor. Birinci bölüm "Her Şeyin Başlangı- a" adını taşıyor. Bu bölüm, zaman bile yokken, tüm evren sıcak bir toptan iba- retken ve sonrasında meydana gelen büyük patla- mayla başlıyor. Bu patlamayla ilk otuz dakikada evrendeki tüm hidrojen ve hel- yumun oluştuğunu görüyoruz. Peki, o büyük patlamadan sonra neler oldu? Tam sekiz milyar yıl sonra evren şimdiki halini aldı. Bomboş uzayda yıldızlardan oluşan galaksüer, gaz ve toz halinde ha- reket ederken siyah beyaz karikatürler eşliğinde güneşin doğuverdiğini görürüz Gonick'in kaleminden. KOYUN VE İNSAN BİRBİRİNE YAKIŞTI Büyük patlamayla başlayan serüven, ilk canlı ve ilk insanlarla devam eder. Canlıların iki ayak üzerinde dikilmesi ve ellerini kullanmaya başlaması çok sevimli karikatürler eşliğinde anlaülıyor. Bundan sonra insanlann beslenme ihtiyaçlan ha- yatın esasını oluşturur. Erkekler hayvan avlarken, kadınlara çocuklara baktıkları için yakın yerlerde bitki toplamakla meşguldür. Böylece kendüiğinden bir iş bölümü ortaya çıkar. Zaman geçtikçe insanlarla hayvan- ların hayatı başka bir evreye geçer. Insanın tarihi için artık yeni bir dö- nemdir bu. "Baa Asya'nın Dağlann- da" bölümünde anlatılan bu evre- de, Türkiye ve îran dağlannın etek- lerinde avcılar yabani koyun sürii- leri gütmeyi öğreniyor. Koyun ve insan birbirine çok yakışmıştı. Go- nick'e göre, böylece tarih de geliş- ti ye ırgatlık döneml başladı. Tarih anlatımı Antik Yunanlı- ların Yunanistan'a gelmesiyle de- vam eder. Onlar Yunanistan'a tarih öncesi zamanlarda gelmiş olmalarına rağmen, Yunan kö- kenli olmayan sözcüklerde bu- nun izlerini görebiliyoruz. Yer isimlerinde mesela, bazı ortak- lann ve bitkilerin isimleri; hi- yasent-sümbül, mint-nane, ap- sent-pelinotu gibi. Bütün bunlar bir gecede olmadı ama MÖ 1400'lerde Yunanlılar dili- ni ve kültürünü ülkeye kabul ettirdi. Hatta Girit'i de işgal etti- ler. Pelasglann ezildiğini hissetriklerine kuşku yok. Yunanlılann kendini koru- mak için inşa ettiği devasa duvarlar en büyük şehirleri Möheke'nin (Miken'in) kapısıydı. Yerlilerden tarım ve sanan öğ- rendiler. Zeytin ve üzüm yetiştirdiler. Bu sırada GiritÛler ağnlan için afyon yetişti- riyordu. Bu durum kafası dumanlı bir tanrıça heykeliyle tasvir ediliyor Evrenin Çizgi Tarihînde. "Beyin ve Bronz" başlıklı beşinci bölü- mün başında okurdan "Duyarluığınızı zedelersem şimdiden özür diliyorum" cümlesiyle özür dilenir. Yunanlılann ef- sane ve âdetlerinden sonra profesör, ru- huna hitap ettiğini söylediği Herodot'a selam çakarak "Kim Bu Atinalılar?" adlı alüncı bölümde, Pers Imparatorluğu ile büyük savaşlarına odaklanır. Evrenin Çizgi Tarihfvon ilk cildi "Eni Konu Ati- na" adlı yedinci bölümle, yani Yunan uy- garlığına derinlemesine bir bakışla ve İs- kender'in Hindistan seferiyle son bulur. REFERANSLARIÖZCÜN METİNLER Yazar, evrimsel bilim, fizik, astronomi ve antik tarih konulannı Homer'in llya- da'sı, Hindistan'ın Big Veda'sı ve Incil gibi orijinal metinleri referans kullana- rak seriyi oluşturur. Tarihin bizzat kahramanlaştırdığı karakterlere iliş- kin yorumlarını da, onlann birer fani olduğunu haUrlamamızı sağlayarak ya- par. Kitapta etik normlar konusunda tutuculuk sergileniyor gibi gözük- se de, normlar yazar ta- rafından gayet açık bir şe- kilde ortaya konmuş. Ya- zar hikâyeleri geçmişe damga vurmuş tarihi kişi- likler, kanlı anekdotlar ve sıra dışı detaylarla can- landırarak renklendir- meyi tercih etmiş. Bu da canlı, hikhayesi ve çizgile- riyle merak uyandıran, okuru saran bir tarih anlatımı oluşturmuş. Kitapta bölüm bölüm tarih- sel olaylar anlatılırken, Truva Savaşı'na, savaş anlaülmadan önce üginç çizgilerlerle Miken'e de yer vermiş. Anlatıma göre, Atreus'un oğullan Agememnon'la Menelaos gücün ve paranın satın alabileceği en iyi kadınları bulmak için alışverişe çıkar. Gençliğinde bir kuğu ile yattığı söylenen güzel Kraliçe Leda'nın hüküm sürdüğü Sparta'ya gelirler. Le- da'nın iki krzı vardır. Klytaimnestra Age- memnon'la evlenir. Diğer kızı Helen ise Menelaos'a kalır ve onu da Sparta Kralı yapar. Truva Prensi Paris, Helen'e âşık olur. Ertesi sabah âşıklar gitmiştir. Du- rum çok vahimdir. Çünkü Menelaos He- len'le evli olduğu için kraldır. Ama artık. yardıma ihtiyacı vardır. Ağabeyinden yardım istemeye gider. Hikâye bilindiği gibi devam eder. Çizgiler ve net anlatım, anlamayı kolaylaşnnrken sürükleyici bir hikâyeye dönüşerek merakı sürekli küa- rak her yaştan okuyucuyu alıkoymayı ba- şanr Profesör Gonick. Kitapta, "Evren nasıl oluştu?", "Gü- neş nasıl doğdu?", "Galaksüer bizden neden kaçar?", "Cinsiyet nasıl doğdu?", "Seksin evrim üzerindeki etkileri nelerdir?", "İlk icatlar nasıl başladı?", "Çağlann doğuşu nasıl . oldu?", "Erkek ve kadınlar arasında iş bölümü nasıl oluştu?", "Uygarlık ne za- man ve nasıl başladı?", "Hanedanlık dö- nemi nerede ve nasıl başladı?", "Fakirlik ve cehalete rağmen teknoloji nasıl geliş- ti?", "Medeniyetler çarpışması ne de- . mektir?" gibi pek çok soruya akılda kalı- a ve ikna edici yanıtlar bulmak müm- kün. E\renin Çizgi Tarihi, Portekizce, Yu- nanca ve Lehçe de dahil olmak üzere farklı dillere çevrildi ve birçok ödül kazandı. Halen New York Üniversitesi, Yale Üniversitesi ve Kolom- biya Üniversitesi gibi prestijli üniversitelerin müfredaonda yer alıyor. Bu ülkelerde kitapla tanışan öğ- retmenlerin, Evrenin Çizgi Ta- rihi'ni öğrencilerine tavsiye ettikleri belirtiliyor. Dansı öğrencilerine evreni kolay yoldan anlatmaya çalışan bi- zim öğretmenlerimize. • Evrenin Çizgi Tarihi/ Larry Gonick/ Çeviren: Şirin Okyayuz Yener/ Derin Kitap/ 350 s. C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 1058 SAYFA 13