Katalog

•n Bir de Adana, Tarsus, Hatay, To- ^ ^ roslar ve Suriye dolaylarında yer- leşen Güney Aleviliği diyebileceğimiz bir inanç manzumesi vardır ki, başlı başına inceleme konusudur. Ne yazık ki, bazı yörelerde çürük Alevi gruplanna da rastlanır. Bunlar çoğunlukla Iran'ın Şii fanatizmine da- yanarak gerçek Müslümanların kendi- leri olduğunu söyler. Biri "Prof." di- ğeri de "halk ozanı" geçinen bu Alevi çarpıtıcılan iki ayrı kurumun başkan- lığını yapmaktadır. Biri, bugünkü yö- netimin sillesinden korktuğu için ken- di TV kanalında "aman fincancı katır- larını ürkütmeyelim" anlayışı içinde hükümetin dümen suyunda giderken, diğeri şeriatçı gazetelerin baş sayfala- rtnda boy gösterir. Bütün gayretleri Diyanet'ten post kapmak, Alevi dede- lerine maaş bağlatmaktır. Oysa aklı başında Hanya'yı Konya'yı bilen bir Alevi bunlar için değil, laik bir ülkede Diyanet'in olmaması gerektiğini söy- ler, böyle bir kurumun kaldırılması için mücadele eder. Oysa bunlann ileri sürdüğü Alevili- ğin, Mazdek, Babek, Baba Ishak, Ba- ba llyas, Şeyh Bedrettin, Nesimi, Pir Sultan Abdal vs. gibi Rafızi-Batıni akımlara dayanan bir dünya görüşüyle hiçbir ilgisi yoktur. Ali'ye karşı besle- nen sonsuz sevgi ve saygının gerçek sebeplerini bilen bilmeyen bütün Kı- zılbaş Alevilerinin, ona karşı körü kö- rüne bir bağlılık ve adeta kendinden geçercesine Sünni bir sûfinin vecde varan ritüellerine kadar vardırmak is- temeleri ya cehaletten ya da kasıttan ileri gelir. Tanıdığım îran Alevilerinde, eski Iran mitolojisine dayanan ışık tanrıça- sı Mitra aydınlığın ve ışığın simgesi ol- duğu için kutsaldır. Güneş ise ışık ve aydınhğın en çarpıcı varlığıdır. Onun için eski Türklerde de, eski Iranhlarda da Güneş ve Ay tanrıları birer tapın- ma kültüdür. Mollaların eline geçme- den önceki eski tran bayrağında, kılıç elindeki bir aslanın arkasında güneş kursunun bulunması boşuna değildi. Güneşe tapmanın tarihten önceki za- manlarda ve tarihi devirlerde kökleş- miş bir kültün bugüne kadar sürege- len Kızılbaş Alevilerin bir geleneği ol- duğuna şüphe yoktur. Hunların gün- düz Güneş'e, geceleri Ay'a taptıkları Çin kaynaklarından bilinir. Askerliğim sırasında Sarıkamış do- laylarında bir köylüye rasdamıştım. Bir ressamın ilgisini çekecek kadar de- ğişik bir tipi vardı. Kendisiyle ayaküs- tü konuşurken, o, bulutların arasın- dan sıyrılan güneşe doğru başını kal- dırıp elini göğsüne koymuştu. O za- manlar bu konulara yabancıydım. An- lamını sordum. Bize ışığı da hayatı da o veriyor dedi. Donakaldım. Oysa Türk köylüsüne, bugün de yapıldığı gibi asırlarca hep başka şeyler aşılanı- yordu. Yıllar süren merakım, araştır- malarım ve gezilerim bana şunu gös- terdi ki Alevilik, Ali'den çok, aleve, ateşe, ışık ve aydınlığa dayanıyordu. Bunun kökeni de Batınilik'ti. Batınilik, Kuran ayetlerinin zahiri anlamlarına önem vermez. Batınilere göre evren her şeyden önce var olan- dır, "vahded-i vücud"dur. Başı ve so- nu yoktur, yani ezeli ve ebedidir. Ne yaratılmış ne de yok olacaktır. Selçuk- lu Veziri Nizamülmülk, ünlü Siyaset- name'sinde, Batıniliğin sosyalizan eği- limlerde olduğunu söyleyerek bu ha- reketi suçlar. Batıniler, malların insan- lar arasında eşit dağıtılmasını savun- duklarından onlan Mazdekçilere ben- zetir. Bu toplumcu anlayış Aleviliğin özünü kavramış Alevilerde de vardır. Onlar insanı en kutsal varlık sayar. Günümüzden 2500 yıl önce yaşayan Protagoras da "Her şeyin ölçüsü in- sandır" demişti. Kızılbaş Aleviler hacı, hoca takımını sevmez. Onlar ayetlerin sadece zahiri anlamlarına takıldıklanndan Batınili- ğin özünü anlamaz. Bu yüzden namaz kılmadıklarını, hoca, imam tanımadık- larını söylerler. Bir kısmı da pek ki- barca: "Camiye gitmeyiz, çünkü bizim mescidimiz insandır" der. Meraklılan Yusuf Ziya Bahadınlı'nın "Alevilik ve Islam Fanatizmi" adlı kitabında bu ayrıntıları zevkle okurken, yazarın Al- evilik olayını nesnel ve gerçekçi bir açıdan ele aldığını da göreceklerdir. • Alevilik ve tslam Fanatizmi/ Yusuf Ziya Bahadtnlı/ Insancıl Yayınları/ 207 s. NISAN SAYIMIZDA: Kenan // Bir Gün Tek Başına - Vedat Türkali Dİrmit // Sevgili Arsız Ölöm - Latife Tekin Emma Bovary // Madam Bovary - Gustav Flaubert Momo // Momo - Michael Ende Adalet Ağaoğlu'yla "Roman Kahramonı Yaratmak" üzerine söyleşi Latife Tekin'le "Dirmit" ve "Sevgili Arsız Ölütn" üzerine söyleşi Ahmet Ümlt'ın ve İbrahim Yıldırım'ın henüz yayınlanmamış romanlanndan parçalar «UU Türkiyede Alevilik üstüne yığınla ki- tap yazıldı. Bunla- nn çoğunda konu- lar nesnellikten uzak, yazarının meşrebine göre ele alınmıştır. Kimi yazarlar gerçek Müslümanların Al- eviler olduğunu ileri sürebilecek kadar ipin ucunu kaçırmış, kimileri de yerde sürüne sürüne Dede'ye ulaşmanın Alevilik olduğunu sanmış- tır. Içlerinde konu- ya nesnel açıdan yaklaşanlar varsa da pek azdır. işte Yusuf Ziya Baha- dınlı'nın -Alevilik ve Islam Fanatiz- mi" kitabı, konuyu gerçekçi ve nesnel açıdan ele alan bu alandaki nadir ki- taplardan biridir. C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 0 5 0 [email protected] • AFŞARTİMUÇİN • ASLI ULUŞAHİN • AYFER YILMAZ • AYŞE BAŞÇI • BURCU AKTAŞ • EÜFŞAHİNHAMİDİ • ENSAR YILMAZ • EMİN KARACA • GÜLTEKİNEMRE • GÜLCAN AK TATAR • HAYDARERGÜLEN • MEDİHAGÖBENÜ • MÜSLÜMÇELİK • PELİN ÖZER • SEBAHAT ALT1PARMAKOĞLU • SEYİT BATTAL UĞURLU • SEMAASLAN • TARIKÖZCAN • ÖNER CİRAVOĞLU • Ö2GECALAFATO • YILDIRIMB.DOĞAN ÇIKTI! YAYSAT BAYILERI VE KİTABEVLERINDE 2010 KİTAPLARIMIZ İTTİHAD-INMUZİ* Derviş Kaptar»2âde Ali Necati İTTİHADMNİÇYÜZO Hazırlayan Kudret Emiroğlu Mıne Akcakoca Ozgür YÜREĞİME DEĞDİ(N) KASTAMONU Türkiyonin Kentteri Oizisi Şûkran Kozalı SANA DOĞDUM DENlZLİ Türkiye'nin Kentleri Oizisi SAYF A 2 1