Katalog

215 endemik bitki, 1580 takson Amanoslar da zarar görüyor Türkiye endemik bitkilerini koruyamıyor Akın BODUR SKENDERUN Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri (DAÇE) ortak sekreteri Oktay Demirkan, ülkemizin, tıp ve ilaç sanayinin de önemli maddesini oluşturan endemik bitki zenginliğini koruyamadığını vurguladı. İskenderun yöresindeki Amanos Dağları'nda 215'i endemik olmak üzere 1580 taksonun barındığına dikkat çeken Demirkan, sınır ötesi bitki kaçakçılığı ile yöredeki sanayi tesislerinin bacalarından çıkan gazların endemik ve endemik olmayan bitkilere asit yağmurlarıyla da zarar verdiğini belirtti. Demirkan, "Türkiye ne yazık ki, ülkemiz için bir şans ve avantaj olan bitki zenginliğini, endemik çeşitliliğini koruyamıyor. Bundan yararlanamıyor" dedi. Dünyanın tarih öncesi dönemde yaşadığı buzul devri sırasında, kutuplardan kopmaya başlayan buz kütlesinin yüz binlerce yıllık süreç içerisinde Ekvator’a doğru ilerlediğini ve buzul kütlesinin Anadolu üzerinde durduğunu, buzul devri bitince de buz kütlerinin kutuplara doğru geri çekildiğini anlatan DAÇE ortak sekreteri Oktay Demirkan, şöyle konuştu: "Anadolu'nun tür bakımından zenginliğinin ana nedeni buradan gelmektedir. Bu, ülkemiz açısından hem bir şans, hem de doğanın ülkemize verdiği bir özellik olarak adlandırılabilir. O bakımdan da ülkemizde Avrupa kıtasının tamamında var olandan daha fazla canlı türü yaşamaktadır. Amanos Dağları'nda ise daha farklı bir olay vardır. Kuzey'den esen ve Karadeniz'i geçen Kuzey rüzgarları, Karadeniz kıyısındaki Batı ve Doğu Karadeniz Dağları'na çarpar ve Karadeniz iklimini oluşturur. O rüzgarın getirdiği yağmur bulutları aldıkları nemi Karadeniz kıyılarına bırakır. Bu özellik de Karadeniz iklimini oluşturur. Amanoslar da Karadeniz’e benzer bir özellik taşıyor ve Amanos Dağları İskenderun Körfezi'ni Güneydoğudan kuşatarak, İskenderun Körfezi üzerinden gelen yağmur yüklü havanın Amanos eteklerinde yağmura dönüşmemesi nedeniyle yükseliyor ve zirveye yakın bir yerde düşerek, Amanosların zirvelerinde Karadeniz iklimini meydana getiriyor. Bu özellik nedeniyle de Karadeniz'deki bitki örtüsü, Amanos Dağları'nın üst katmanlarında kıyıya uzak bölgelerde aynen görülüyor. Bu nedenle de Amanosların üst İ bölgeleri ile eteklerinde farklı iklim görülür. Dağın eteklerinde, aşağılarında Kızılçam ormanları varken, yukarıda çok farklı bir florayla karşılaşırsınız ve kestaneden yaban eriğine kadar oluşan çok çeşitli bir bitki örtüsü görürsünüz. Amanoslar; hem Karadeniz bölgesinin ikliminin getirdiği zenginlikleri, hem de buzul çağının Anadolu'ya getirmiş olduğu zenginlikleri bir arada taşıyan bir bölgedir. Dolayısıyla bir arada çok fazla tür bulundurmaktadır. Anadolu’da endemik olarak bulunan ve daha da çok Amanoslar için özel olan endemik türler, bölgemizde Amanoslara zenginlik katmaktadır. Amanos Dağı'nda Ülkemizin endemik bitkilerinin korunması kadar, bunlardan yararlanılması da gerekiyor. 215 endemik bitki ile 1580 takson barınmaktadır." Demirkan, tıpta tedavi sırasında ilaç olarak kullanılan kimyasalların yüzde 50'sinden fazlasının bitkisel kökenli olduğuna vurgu yapan ve kalp tedavisinden, zehirlenmelere karşı panzehir olarak kullanılmasına kadar pekçok maddenin bitkiden elde edildiğini anlattı. Oktay Demirkan, "Amanoslardaki zengin bitki örtüsü de, çok miktarda ilaç elde edilebilen drokların olduğu gibi, baharat olarak kullanılan bir takım otlar ve şifalı bitki olarak da günlük yaşamda kullanılan nane, ıhlamur benzeri bitkiler de yer almaktadır" diye konuştu. Türkiye'de endemik bitkilerin korunduğunu söylemenin mümkün olmadığını ifade eden Doğu Akdeniz Çevre Dernekleri ortak sekreteri Oktay Demirkan, şunları söyledi: "Uluslararası CITES (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) Anlaşması'na göre, endemik bitkilerin ülkeden ülkeye taşınması bir takım kurallara bağlanmış. Ve özellikle kaçakçılığı yasaklanmıştır. Ama denetimlerin yetersiz oluşu, ayrıca var olan türlerin korumaya yönelik önlemlerinin de yetersiz oluşu, bu tür zenginliğimizi giderek ortadan kaldırmaktadır. Amanos'da bazı girişimlerle o bölgeye 'tabiatı koruma alanı' ya da 'milli park alanı' gibi statülerle kazandırma girişimleri varsa da, yörede aynı zamanda sıcak yaz iklimi hüküm sürdüğü için insanların yayla alışkanlığı var. Dolayısıyla o bölgede insanların da yaşamak durumunda. İnsanların bilgilendirilerek, zenginliğin farkında olmasını sağlamak ve ekonomiye dönüştürmek doğru olur. Ama olmuyor." İlaç sanayinin uluslararası şirketlerin elinde olması nedeniyle Türkiye'nin endemik bitkilerini ülkemizin ilaç sanayisini geliştirme gibi bir etkisinin olamayacağını da ifade eden Demirkan, "Ama o ilaç sanayide kullanılabilecek türlerin özellikle standardilize edilmesi gerekmektedir. Elbetteki beklenmeyen koşullara karşı da, endemik türlerin doğada bir şekilde muhafaza edilmesi de önemlidir. Amanos Dağları'ndaki endemik bitkiler, yöredeki sanayi tesislerinin bacasından çıkan gazlarla da zarar görmektedir. En büyük zarar da asit yağmurlarının oluşmasından kaynaklanıyor. Bölgede bulunan sanayi tesislerinin bacalarından çıkan kükürtdioksit ve azotoksit ki, bunların belirli bir oranda yok edilip, zararsız hale getirilmesi de mümkün değil. Bunlar havada belirli bir yoğunluğa geldikleri takdirde yağmur sularında eriyerek asit oluşturuyorlar. Havadaki asit özellik içeren tarzlar miktar olarak çok fazlaysa, oluşacak asit de o kadar güçlü oluyor. oldukça yoğun bir zararlı gaz yoğunluğu varsa, havada o kadar güçlü asit yağmurları oluşturacaktır ve bunlar da sadece endemik türlere değil, endemik olmayan türlere de, ormanlara da zarar veriyor zaten. Ülkemizin endemik bitkilerinin korunması kadar, bunlardan yararlanılması da gerekir. Bu, ülkemiz için bir şanstır. Ama ne yazık ki yararlanılamamaktadır" dedi. Hekim yerine bitki almaya geliyorlar İ 6 SKENDERUN (Cumhuriyet) Halk arasında bazı hastalıklara iyi geldiğine inanılan doğada doğal ortamda yetişen bazı bitki çeşitlerinin, hasta ve yakınlarını, hekim yerine şifalı bitki satışı yapan işyerlerine yönlendirdiği ifade edildi. Yan etkisi bulunmadığı belirtilen bitkilerin, yörede ve özellikle de büyük kentlerden taşraya gelen insanlar tarafından alındığı vurgulandı. İskenderun'da Yahşi Baharat adlı işyerinde 10 yıldır şifalı bitki satışı yaptığını belirten Serdar Saçlı, insanların bilgisiz ve bilinçsizce bitki alıp kullandığını söyledi. Saçlı, "İnsanlar işyerimize gelip, 'belim ağrıyor, başım ağrıyor vs.' diyor ve bizden buna satışını yaptığımız bitkilerle çözüm bulmamızı istiyor. Biz buna çözüm bulamayız ki! O kişiler, önce rahatsızlığına yönelik bir hekime gitmeli ve kendilerine önerilen ilaçları alıp, kullanmalı, şifalı bitkileri de takviye olarak alması gerekir. Biz de rahatsızlığa göre, ilaca takviye olarak bazı bitkileri önerebilir, satabiliriz. Ve işte o zaman kullanılan ilaç ve bitki rahatsızlığa çözüm getirebilir" dedi. Bazı kişilerin 'ilacın faydasını görmedim' düşüncesiyle de bitkilere yönelip, işyerlerine geldiğini anlatan Serdar Saçlı, "Bir sorunun tedavisinde ilaç önemlidir. Bitki sadece buna takviyedir. Biz de hekim değiliz. Ne hastalığı teşhis edebiliriz, ne de o rahatsızlığa karşı kesin çözüm üretebiliriz. İnsanların bunu bilmesi gerekir" ifadesinde bulundu. Grip ve soğuk algınlığına karşı nane, kekik, papatya, zencefil, ıhlamur, adaçayı, kuş burnu, diyabete karşı da paryavşan, acı batem, mahlep, kolestrol için de keten tohumu ve çeviz içi, migren için ise biberiyeyi önerdiklerini anlatan Saçlı, "Satışı yapılan bitkilerin yan etkisi yoktur. Ama yine de insanlarımız sağlık sorunları için önce bir hekime gitsin, teşhisini koydursun, ilaçlarını alıp kullansın ve bitkisel yöntemleri ilave tedavi olarak kullansın" diye konuştu. Alper Baharat'ın sahibi 17 yıllık işletmeci İsmail Alper ise, yörede halkın bağırsak hastalığına karşı çözüm olarak açlık otu ve sinamekini kullandığını, kış aylarında artan grip ve benzeri hastalıklara karşı ise daha çok ıhlamur, nane, adaçayı (dağçayı) ve kuşburnu gibi bitkileri satın alıp, kullandığını söyledi.